Sunnudagsblaðið - 06.03.1960, Blaðsíða 4

SPENNANDI SMÁSAGA EFTIR MAUPASSANT
ÉG VAR viti mínu fjær af
. ást til hennar, og ég ætla að
segja ykkur sögu okkar.
Eg kynntist henni og lifði
fyrir ástúð hennar og ástarat-
lot, lifði í örmum hennar og
svalg hvert orð, sem gekk
, fram af hennar munni. Ég var
. svo fanginn og heillaður af
, öllu, sem henni viðkom, að ég
spurði ekki lengur, hvort það
■ væri dagur eða nótt, hvort
. ég væri Iifandi eða dauður.
Og svo dó hún. Hvernig
gsrðist það? Ég veit það ekki,
, veit yfirleitt ekki neitt. En
, dag nokkurn var hún holdvot,
þagar hún kom heim, því að
|jað hafði rignt mikið. Næsta
dag hóstaði hún, og hún hóst-
. að. næstum í heila viku og
varð síðan að leggjast í rúm-
ið. Hvað gerðist man ég ekki
, nú, en læknar komu, skrifuðu
. lyfseðla og fóru. Hendur
hennar voru heitar, ennið log-
andi heitt og augun sorgmædd
og tóm. Þegar ég talaði við
hana, svaraði hún mér, en ég
man ekki lengur um hvað við
töiuðum. Ég hef gleymt öllu,
öllu, öllu. Hún dó og ég man
eftir síðasta veikburða and-
ardrætti hennar. Hjúkrunar-
konan sagði:
— Ó!
Og ég skild!. Ég skildi.
Ég veit ekki meira, ekkert.
Ég man eftir presti, sem sagði:
— Var hún ástmey yðar?
Mér fannst hann móðga
mig. Fyrst hún var dáin, hafði
hann engan rétt til að segja
svona nokkuð, og ég vísaði
honum á dyr. Það kom annar
mjög vingjarnlegur og blíður
og ég táraðist, þegar hann tal
aði um hana.
Ég var spurður, hvers ég
óskaði í sambandi við jarðar-
för na, en ég man ekki hvað
ég sagði. Hins vegar man ég
eftir kistunni og hamarshögg-
unum, begar hún var negld
aftur. Ó. guð!
Það komu nokkrir, — vinir
og ætting.jar. Ég dró mig í hlé
og lagði á flótta. fíæsta dag
fór ég mína leið.
í gær kom ég aftur til Par-
ísar og sá íbúðina mína, — i-
búðina okkar, rúmið okkar,
húsgögnin okkar, allt, sem
menn láta eftir s g, þegar
dauðinn hefur knúið dyra. Þá
varð ég aftur gripinn slíkri
skelfingu og vonleysi, að ég
var að því kominn að opna
gluggann og henda mér út á
götuna. Ég gat ekki verið leng
ur hér innan um þessa hluti.
Ég tók hatt minn og ætlaði að
fara mína leið, en þegar ég
var rétt kominn að dyrunum,
rak ég augun í spegil'.nn henn
ar í forstofunni. Hún hafði
sjálf hengt hann þarna upp
til þess að geta á hverjum
degi skoðað sig' í krók og
kring, — sérstaklega þegar
hún fór eitthvað út. Þá þurfti
hún að athuga vel, hvort föt-
in færu vel og væru falleg,
allt frá litlu skónum og upp
í hattinn.
Ég stóð fyrir framan þenn-
an spegil, sem svo oft hafði
speglað hana, svo oft, að hann
hlaut að geyma mynd hennar.
Mér fannst ég elska þennan
spegil. Ég kom við hann. Hann
var ískaldur. Ó, þessi m.'nn-
ing! Þú, skuggalegi spegill,
brennandi spegill, hræðilegi
spegill, sem lætur mig líða
slíkar kvalir! Hversu hólpinn
er ekki sá maður, hvers hjarta
gleymir öllu, sem í því var
geymt, öllu, sem þar hefur
gerzt, öllu sem þar hefur
speglast eða endurspeglast —
hjarta, sem getur gleymt ást
sinni?
Hugsunarlaust og gegn
vilja mínum gekk ég út í
kirkjugarð nn. Ég fann ein-
falda gröf hennar, hvítan
marmarakross, sem á voru
letruð þessi orð:
— Hún elskaði, var elskuð
og dó.
Þarna niðri liggur hún.
Hvað það er hræðilegt! Ég lá
hér og snökti með ennið við
jörðina, lá hér lengi, lengi.
Þá veitti ég því eftirtekt, að
farið var að skyggja og varð
grip'.nn einkennilegri, brjál-
æðislegri ósk, ósk hins örvingl
aða elskhuga. Mig langaði til
að dveljast hér um nóttina og
gráta við gröf hennar. En það
yrði áreiðanlega tekið eftir
mér og ég rekinn út samstund
is. Hvernig átti ég að fara að
þessu? Ég fékk góða hug-
mynd, stóð á fætur og byrj-
Ég las nöfnin með því að
strjúka fingri yíir bókstaf-
ina. Ég gat ekki fundið hana.
Það var ekki tunglskin. Ég
var hræddur, hræðilega
hræddur, meðan ég gekk eft-
ir þröngum malarvegunum
milli grafanna. Grafir, aðeins
grafir, til hægri, til vinstri,
fyrir framan mig, fyrir aftan
m:g, — alls staðar grafir. Ég
settist á eina þeirra, af því að
ég gat ekki gengið lengur. Ég
skalf í hnjáliðunum. Ég
heyrði, hvernig hjartað barð-
ist í brjósti mér. Og ég heyrði
líka dálítið annað. Hvað var
það? Ur.darlegt, ókunnugt
hljóð. Var þetta hljóð innan í
mér, í kolsvartri nóttinni eða
niðri í h'nni leyndardóms-
fullu jörð, þessari jörð, sem
var blönduð mannslíkömum?
Skyndilega fannst mér
marmarasteinninn, sem ég
sat á, hreyfast. Hann hreyfð-
ist sem ég er lifandi, og það
var eins og hann ætlaði að
reisa sig á rönd. Ég tók snöggt
viðbragð og stökk á gröfina
við hliðina. Það var ekki um
að villast. Steinninn, sem ég
hafði setið á var sjálfur að
reisa sig á rönd. Andartaki
tíðar kom hinn dauði í Ijós,
beinagrind, sem var bogin í
Dag nokkurn, þegar rigndi...
Ég þekkti hana strax attur, án jbess oð sjá
framan i hana. Andlit hennar var hulið lik-
klæðum og á legsfeininn hafði hún skrifab...
aðl að ganga um þennan bæ
hinna dauðu. Ég gekk og gekk.
Ég hugsaði um það, hversu
lítill þessi bær væri í saman-
burði við hinn, sem við bjugg-
um í. Og samt eru hinir
dauðu miklu fleiri en þeir,
»em lifa. 'Við verðum að hafa
há hús, bi'eið stræti og mikið
rými fyrir fjórar kynslóðir,
sem samtímis líta Ijós dagsins,
drekka vatnið úr lindunúm,
vínið úr þrúgunum og eta á-
vexti jarðarinnar.
• Þegar ég var kominn í ann-
an enda kirkjugarðsins, upp-
götvaði ég skyndilega, að ég
var kominn í elzta hluta garðs
ins, þar sem h!nir dauðu og
moldin voru þegar orðin eitt
og hið sama, þar sem kross-
arnir voru þegar rotnaðir,
þar sem aðrir yrðu ef til vill
grafnir næsta dag. Hér var
fallegt, hér voru villtar rósir
og stór og dimmur kýprusvið-
ur, — þungbúinn og fallegur
garður, sem fékk næringu
sína frá líkömum mannanna.
Ég var einn, alemn. Ég
faldi mig undir þykku limi
trjánna, — huldist allur þykk
um og skuggalegum greinum.
Þegar aldimmt var orðið,
vfirgaf ég felustað minn og
byrjaði varfærnislega að færa
mig frameftir, hægt og hljóð-
lega vfir þessa iörð, bar sem
hin'r dauðu hvíldu. Ég gekk
lengi án þess að finna gröf
henrmr; Ég ráfaði áfram eins
og blindingi, þreifaði á stein-
unum, krossunum, járngrind-
unum, skrautnfýndunum og
visnum blómum kransanna.
baki og hélt á legsteininum.
Ég gat lesið á honum:
„Hér hvílir Jacques Oliv-
ant, lézt sjötíu og eins árs.
Hann elskaði fjölskyldu sína,
var dagfarsprúður og heiðar-
legur og dó í trú á frelsara
sinn“.
Hinn dauði las þetta líka;
Að því búnu tók hann lítinn
stein upp af malarveginum,
lítinn oddmjóan stein og byrj-
aði varfærnislega að strika
yfir bókstafina. Hann gerði
þetta hægt og rólega og virti
fyrir sé” staðinn með tómum
pugnatóff.unum. Síðan skrif-
aði hann með oddmjóum
enda beinahögguls, sem einu
sinni hafði verið vísifíngur
hans, með sjálflýsandi stöf-
um, eins og þegar drengur
skrifar með fosfór á vegg:
„Hér hvílir Jacques Oliv-
ant, sem lézt sjötíu og eins
árs. Hann flýtti fyrir dauða
föður síns til þess að geta erft
eignir hans, hann skapraun-
aði konu sinni, hann píndi
börnin sín, sveik náunga sína,
féfletti hvern einasta mann,
sem hann kom nálægt og dó
glataður maður“.
Þegar hann hafði lokið við
þetta, stóð hann grafkyrr og
virti fyiir sér verk sitt. Og
þegar ég sneri mér við, sá ég,
að allar grafir stóðu opnar,
allir hin'v dauðu höfðu stigið
upp úr þeim, og allir höfðu
strikað út þau orð. sem eftir-
lifendur höfðu valið þeim og
látið höggva á legsteina
þeirra. í staðinn höfðu þeir
Framh. á bls. 11.
4 Suninudagsblaðið