Morgunblaðið - 13.11.2004, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. NÓVEMBER 2004 31
DAGLEGT LÍF
iðunn
tískuverslun
Kringlunni, s. 588 1680
Seltjarnanesi s. 561 1680
Glæsilegt úrval
af kápum
Stuttar og síðar
Með og án hettu
Það er gaman að eyða peningum
en það er líka gaman að spara
Sá sem gerir hvort tveggja hefur
tvöfalda ánægju af peningunum..
FjÁRMÁL HEIMILANNA . . . .
- Ný hugsun í heimilisrekstri
" Auka frjálsar ráðstöfunartekjur heimilisins
" Greiða hratt niður skuldir
" Fjárfesta í sparnaði óháð skuldastöðu
" Meta áhrif viðhorfa og hegðunar á fjármálin
Námskeið þar sem kennt verður að:
Námskeiðsgögn, 12 mánaða frí áskrift að heimilisbókhaldi
og veltukerfi sem er fljótvirk aðferð til að greiða
niður skuldir. Aðgangur að læstri spjallrás
um fjármál heimilisins og upprifjunarnámskeið
eftir sex mánuði.
Innifalið í námskeiðinu er:
Næsta námskeið: 19. og 21. janúar frá 18:00 - 21:00
Skráning: www.fjarmalafrelsi.is eða í síma 587 2580
Leiðbeinandi: Ingólfur H. Ingólfsson, félagsfræðingur
Skoðaðu heimasíðuna www.fjarmalafrelsi.is Það borgar sig !
ÞúÞ átt nóg af peningum.
Finndu þá!
Rannsóknir sýna að ef konurtaka fólasín daglega 4 vikumfyrir þungun og á fyrstu 12
vikum meðgöngu dregur það úr líkum
á miðtaugakerfisgöllum (s.s. klofnum
hrygg) um meira en helming. Hér á
Íslandi greinast 5–6 tilvik af slíkum
göllum á hverju ári. Þar sem heili og
mæna eru í mótun fyrstu vikur með-
göngu skiptir miklu máli að vítamínið
sé tekið snemma. Til að koma í veg
fyrir sem flest tilvik er mikilvægt að
allar konur á barneignaraldri taki
fólasín en ekki eingöngu þær sem ráð-
gera þungun. Fólasín er B-vítamín,
einnig nefnt fólínsýra, fólat eða fólín.
Það er nauðsynlegt fyrir bæði kynin
og á öllum aldri. Fólínsýra hefur áhrif
á starfsemi í frumum líkamans og hef-
ur auk fyrrnefndra forvarna fóst-
urskaða sýnt sig að draga úr líkum á
hjartasjúkdómum meðal fullorðinna.
10% kvenna taka
fólasín fyrir þungun
Í íslenskri rannsókn kom í ljós að
einungis 10% kvenna taka fólasín dag-
lega fyrir þungun og er það svipað
hlutfall og í erlendum rannsóknum.
Hins vegar taka mun fleiri konur
fólasín á fyrstu mánuðum meðgöngu
og bendir það til að konur fái fræðslu
um gagnsemi þess of seint eða geri sér
ekki grein fyrir mikilvægi þess að taka
það fyrir þungun. Einnig benda rann-
sóknir til þess að fátítt sé að heilbrigð-
isstarfsfólk ráðleggi konum að taka
fólasín fyrir þungun eða fræði þær um
forvarnagildi þess.
Ráðleggingar um fólasíntöku
 Allar konur á barneignaraldri eiga
að taka 0,4 mg (líka skrifað 400
míkrógrömm) af fólasíni daglega frá
a.m.k. fjórum vikum fyrir þungun til
loka tólftu viku meðgöngu.
 Konur sem eru í áhættuhópi eiga að
taka 5 mg af fólasíni.

Til kvenna í áhættuhópi teljast
konur sem:
1. Hafa áður gengið með fóstur eða átt
börn með miðtaugakerfisgalla.
2. Eru á flogaveikislyfjum (einkum
natríum valpróat, fenytóin og
karbamezipin).
3. Eiga nána ættingja (systkini,
frænda, frænku) eða barnsföður
sem hafa greinst með mið-
taugakerfisgalla.
4. Eru með insúlínháða sykursýki.
Hvernig fá konur fólasín?
Ýmsar tegundir eru til af 0,4 mg
töflum sem eingöngu innihalda fólasín.
Hins vegar eru 5 mg töflur lyfseð-
ilsskyldar. Konur sem þurfa 5 mg töfl-
ur vegna þess að þær tilheyra áhættu-
hóp ættu ekki að reyna að ná
nauðsynlegu fólasínmagni með því að
taka margar fjölvítamíntöflur því það
getur verið hættulegt vegna eitur-
áhrifa frá öðrum vítamínum í töfl-
unum. Margar fæðutegundir inni-
halda fólasín, sérstaklega grænmeti,
ávextir, baunir og vítamínbætt morg-
unkorn og brauð. Til að tryggja nægi-
legt fólasín úr fæðunni einni saman er
nauðsynlegt að borða a.m.k. fimm
skammta (500 g) af ávöxtum eða
grænmeti á dag auk kornmatar.
Þrátt fyrir neyslu á hollum mat er
ástæða fyrir konur að taka fólasín-
töflur, einkum þar sem rannsóknir
benda til þess að fólasín úr fæðu hafi
minni áhrif en tilbúin vítamín eða
vítamínbætt fæða til að bæta fólasín-
búskap.Landlæknisembættið mælir
með að konur á barneignaraldri taki
fólasín.
 HOLLRÁÐ UM HEILSUNA | Landlæknisembættið
Allar konur á barneignar-
aldri ættu að taka fólasín
Morgunblaðið/Arnaldur
Nánari upplýsingar má finna á
heimasíðu Landlæknisembættisins,
www.landlaeknir.isog í bæklingn-
um Fólasín skiptir máli fyrir konur,
gefnum út af Landlæknisembætt-
inu, Manneldisráði og Miðstöð
mæðraverndar.
Anna Björg Aradóttir hjúkrunar-
fræðingur, Landlæknisembættinu .
Um áttatíu prósent manna fábakverk einhvern tíma áævinni. Þar af verða nítíu
prósent verkjalausir aftur en flestir
þeirra fá aftur í bakið innan árs.
Emilía Borgþórsdóttir sjúkra-
þjálfari og framkvæmdastjóri
Hreyfigreiningar ehf. heldur því
fram að lækka mætti þetta hlutfall
með öflugri fræðslu og umræðu um
lið- og bakvernd.
Hreyfigreining ehf. heldur Bak-
verndardag í dag. Þar verður fjallað
um algengustu orsakir háls- og bak-
verkja svo sem brjósklos og háls-
hnykk og afleiðingar hans og sál-
félagslega þætti sjúkdómsins.
Sjúkraþjálfarar Hreyfigreiningar
verða á staðnum til að svara spurn-
ingum almennings um hins ýmsu
þætti er tengjast bakvernd. Einnig
verður gestum boðið upp á opna
leikfimitíma .
Rangar vinnustellingar
Emilía segir að ástæður fyrir
ýmsum bakverkjum sem hrjá okkur
mannfólkið séu oft að við notum
rangar vinnustellingar og að kyrr-
setustörfum hefur fjölgað. Fæst
okkar vinna erfiðisvinnu og margir
ætla að vinna það upp með því að
skella sér í líkamsrækt. En það
leysir ekki allan vandann því oft á
tíðum notum við ekki réttu vöðvana
þegar þangað er komið. Algengt er
að við gleymum djúpu vöðvunum
sem liggja næst hryggjarsúlunni.
Ef fólk nær að þjálfa og styrkja
djúpa vöðvakerfið getur það hjálpað
við líkamsbeitingu í daglegum störf-
um. „Rétt líkamsstaða skiptir mjög
miklu máli,“ segir Emilía. „Mik-
ilvægt er að halda hryggnum í mið-
stöðu þegar margar æfingar eru
gerðar. Við getum fundið miðstöð-
una ef við liggjum á bakinu á gólfi
og getum komið flötum lófa á milli
gólfs og mjóhryggjar. Sú staða er
ákjósanlegust fyrir hryggþófana í
bakinu og einnig myndast þá nóg
pláss fyrir æðar og taugar til að
næra vefina. Kviðæfingar á því að
gera með hrygg í miðstöðu en ekki
með því að þrýsta mjóbakinu alveg
niður í gólf eins og margir gera.
Æfingakerfin bæði í kraftfimi og
liðfimi og háls- og bakvernd eru
hönnuð af íslenskum sjúkraþjálf-
urum. Í kraftfimi eru notuð lóð og
er efri og neðri hluti líkamans
styrktur hvor í sínu lagi og síðan
saman. Þetta krefst hreyfi-
stjórnunar og jafnvægis og samhæf-
ingar. Liðfimi er rólegri og þar eru
ekki notuð lóð heldur eigin líkams-
þyngd og er hún sérstaklega hönn-
uð fyrir djúpa vöðvakerfið.
 HEILSA | Bakverndardagur
Mikilvægt að halda
hryggnum í miðstöðu
Morgunblaðið/Golli
Rangar vinnustellingar: Eru ein af
aðalástæðum bakverkja.
Bakverndardagurinn hefst kl. 10
og stendur til kl. 15 að Höfðabakka
9. Aðgangur er ókeypis.
inga að verða óljósari, í raun megi
vel segja að um sé að ræða lýtatann-
lækningar.
Engin neikvæð áhrif
Gerðar hafa verið rannsóknir sem
sýna að tennur eru eitt af því fyrsta
sem tekið er eftir þegar menn sjá
andlit,“ segir Sigurður, og því sé í
raun eðlilegt að menn vilji nota þess-
ar leiðir til að gera tennurnar
hvítari. Hann segir engin dæmi um
neikvæð áhrif, og því sé ekkert því til
fyrirstöðu að tannlæknar hjálpi þeim
sem vilja hvítari tennur, svo fram-
arlega sem þeir geta borgað fyrir.
NOTKUN Íslendinga á tannhvít-
unarefnum er sífellt að aukast.
„Þetta hefur klárlega færst í vöxt,
fólk er mikið að hringja og spyrja.
Þetta kemur kannski í kjölfar
Extreme makeover-þáttana á Stöð
2, það er allavega aukinn áhugi á
þessu,“ segir Sigurður Örn Eiríks-
son tannlæknir. Hann segir að engar
tölur séu til yfir notkun tannhvít-
unarefna hér á landi, en segir að í
hverjum mánuði komi á bilinu 10 til
15 einstaklingar á stofu sína sem
biðji um efnin. Verð á meðferðinni er
á bilinu 20–30 þúsund krónur.
Til eru þrjár megin aðferðir við að
lýsa tennur og eru tvær þeirra not-
aðar hér á landi. Algengast er að efni
sé sett í sérstaka skinnu sem fólk
hefur uppi í sér á nóttunni í 5–20
nætur og segir Sigurður slíka með-
ferð oftast duga í 2–3 ár að lágmarki.
Einnig bjóða einhverjir tannlæknar
upp á sérstaka meðferð á tann-
læknastofum, en Sigurður segir end-
inguna mun verri með þeim aðferð-
um sem þar sé beitt. Þriðja aðferðin
er svo að setja sérstaka plastfilmu á
tennurnar, tvisvar á dag í 30 mínútur
hvort skipti, en sú aðferð hefur enn
ekki fengið leyfi hér á landi.
Sigurður segir að með aðgerðum
til að gera tennur hvítari séu mörkin
á milli tannlækninga og lýtalækn-
 TÍSKA
Hvítari tennur
Ljósmynd/Kristinn Ingvarsson
Eftir lýsingu.Fyrir lýsingu.