24 stundir - 05.06.2008, Qupperneq 8

Eftir Auði Alfífu Ketilsdóttur
fifa@24stundir.is
„Við Auður Axelsdóttir iðjuþjálfi
ákváðum að vinna að baráttumál-
um geðsjúkra í staðinn fyrir að ein-
blína eingöngu á að meðhöndla þá.
Það getur verið mun öflugri leið,“
segir Elín Ebba Ásmundsdóttir,
iðjuþjálfi og einn stofnenda Hug-
arafls.
Flýja sjúklingshlutverkið
Hugarafl stendur fyrir gjörningi
í dag þar sem „sjúklingi“ verður ýtt
í sjúkrarúmi frá Kleppi í Grasa-
garðinn.
„Kleppur er tákn um það hvern-
ig við höfum meðhöndlað geð-
sjúka gegnum tíðina. Læknisfræði-
leg hugmyndafræði og inngrip eru
leiðirnar sem við höfum notað,“
segir hún og bætir við: „Við ætlum
að vera í náttfötum sem eru tákn-
ræn fyrir sjúklinga því við viljum
flýja sjúklingshlutverkið“
Valdbeiting meira áfall
Elín Ebba segir skiptar skoðanir
hjá þeim sem hafa notið geðheil-
brigðisþjónustu, sumir hafa orðið
fyrir áföllum sem þeir vilja fá að
vinna úr, sumir séu á móti lyfjum
en öðrum hafa þau gefist vel.
„Aðalatriðið er að treysta þeim
sem hafa geðræn einkenni til að
velja sjálf. Við mótmælum líka
valdbeitingu því margir vilja meina
að afleiðing valdbeitingar við inn-
lögn geti haft alvarlegar langtíma-
afleiðingar.“
Þarf að bæta aðbúnað
„Við erum að vekja athygli á
okkar málum, við sem höfum verið
geðsjúk því við viljum vera meira
áberandi í þjóðfélaginu eins og
aðrir hópar,“ segir Herdís Bene-
diktsdóttir, félagi í Hugarafli. Hún
segir margt þurfa að bæta í aðbún-
aði við geðsjúka hér á landi því að-
búnaður geðsjúkra sé langt á eftir
því sem ætti að vera og miðað við
aðra sjúkdóma. „Þetta gæti breyst
og það orðið allt í lagi að veikjast
en í dag er það hálfgerð martröð af
því að aðbúnaðurinn er svo slæm-
ur. Það eimir enn eftir af gömlum
fordómum í þjóðfélaginu og hjá
ráðamönnum sem hafa ekki skiln-
ing á þessu,“ segir hún.
Herdís segir betur þurfa að
hugsa um fólk sem veikist. Með-
ferð þurfi að vera persónumiðuð
og umhverfið sérstaklega gott. Þá á
fólk að hafa val um hvort það tekur
lyf eða ekki, í samráði við lækna.
Ekið í sjúkrarúmi í Grasagarðinn
„Geðsjúkir leika lausum hala“ Samtökin Hugarafl 5 ára  Vilja sjálf ráða meðferðinni
Eftir Björgu Evu Erlendsdóttur
beva@24stundir.is
Sagan af landgöngu hvítabjarnar í
Skagafirði barst hratt til Norður-
landa. Í Noregi er spurt hvort ekki
eigi að setja skilti við þjóðvegi með
ísbjarnarviðvörun og reglum um
viðbrögð sjáist björn á ferð. Á
Grænlandi var fylgst með af þekk-
ingu. Hinn íslensk-danski Bjarki
Friis býr í Meistaravík.
Frá Grænlandi til Svalbarða
Bjarki ólst upp sín fyrstu ár á
Grænlandi þar sem pabbi hans,
Henrik Friis, var í Síríusi, dönsku
hundasleðaherdeildinni, og
mamma hans Karen Jónsdóttir
Kaldalóns hélt heimili með tvö
smábörn við óvenjulegar aðstæður
og enga nágranna nema hvíta-
birnina. Í þannig nábýli er vissast
að hafa byssu í anddyrinu, en engu
að síður er ekki annað að heyra en
fjölskyldunni hafi þótt vænt um
bangsana. Ekki síst Bjarka, sem
valdi að fara í háskólanám á Sval-
barða og læra jarðfræði, landafræði
og leiðsögn á íshafssvæðum. Nú er
hann kominn til Grænlands í fót-
spor föður síns í Síríusi og síðast á
þessu ári fór hann með í þyrlu í
hluta af rannsóknarleiðangri á
Grænlandi, þar sem verið var að
merkja og deyfa ísbirni.
Deyfing virkar ekki lengi
„Ég las um björninn á Íslandi
sem er annað en björn á Grænlandi
eða Svalbarða,“ segir Bjarki. „Ís-
björn á litla lífsvon á Íslandi og
svangur björn um nótt er enginn
„teddybjörn“. Birnir sem koma til
mannabyggða sækja oft á sama
stað aftur og verða hættulegri í
hvert skipti. Deyfing virkar vel en
aðeins 40-60 mínútur í einu, allt
eftir stærð bjarnarins. Það hefði
þurft að deyfa bangsann í Skaga-
firði mörgum sinnum til að koma
honum aftur á ísinn til Græn-
lands.“
Komi hvítabjörn til manna á
Svalbarða er hann rekinn úr bæn-
um eða deyfður og flogið með
hann burt. Ef það dugar ekki og
hann kemur aftur þarf að fella
hann svo að hann ráðist ekki á fólk.
Á Svalbarða eru allir með byssu að
sögn Bjarka. Grænlendingar hafa
veitt hvítabirni eftir ströngum
kvóta. Sé kvótinn búinn og ísbjörn
heimsækir þéttbýli er hann oftast
nær skotinn og eitt dýr dregið frá
kvóta næsta árs.
Að mæta hvítabirni á sleða
Bjarki er oft á ferðinni um hvítar
víðerni Grænlands á hundasleða.
„Ef við mætum ísbjörnum í sleða-
ferðum, sem gerist oft, reynum við
alltaf fyrst að hræða þá burt. Við
getum ekki deyft af því við höfum
engin tök á því að flytja björninn.
Takist okkur ekki að komast burt
eða hræða björninn, deyr annað-
hvort hann eða við,“ segir Bjarki
Friis, sem stefnir á jarðfræðinám á
Íslandi.
Ísbjörn ekkert
bangsaskinn
 Íslendingurinn Bjarki Friis skilur drápið á ísbirninum  Bjarki er
danskur í aðra ættina og alinn upp með hvítabjörnum
➤ Á Svalbarða eru allir meðbyssur því í Longeyarbyen
getur hvenær sem er sést ís-
björn á götunum.
➤ Á Grænlandi eru ísbirnir líkahluti af daglegu lífi.Heima-
menn fella ákveðinn kvóta
árlega, en annars eru birnir
aðeins felldir í sjálfsvörn.
ÍSBIRNIR HLUTI AF LÍFINU
Á Grænlandi Ísbjörninn röltir um hjarnið. Fannbarinn Bjarki Friis, en hann fylgdist með ísbjarnarannsókn á Grænlandi í vetur.
8 FIMMTUDAGUR 5. JÚNÍ 2008 24stundir
Héraðsdómur Reykjavíkur
dæmdi í gær Jón Trausta Reynisson,
fyrrum ritsjóra tímaritsins Ísafoldar,
og Ingibjörgu Dögg Kjartansdóttur,
ritstjóra Nýs lífs og fyrrum blaða-
mann á Ísafold, til að greiða Ásgeiri
Þór Davíðssyni, eiganda Goldfinger,
eina milljón króna í miskabætur,
400 þúsund kr. í málskostnað og
300 þúsund til birtingar dómsins í
dagblöðum vegna ummæla um
hann í tímaritinu Ísafold.
Ásgeir Þór stefndi þeim Jóni
Trausta og Ingibjörgu Dögg fyrir
ummæli þar sem hann var sakaður
um tengsl við mafíu, mansal og
vændi og ómerkti dómurinn um-
mæli um tengsl Ásgeirs við mafíu og
mansal.
Jón Trausti segir dómnum verða
áfrýjað til Hæstaréttar. aak
Meiðyrðamál dæmt Ásgeiri í vil
Áfrýja dómnum til
Hæstaréttar
Ríkið þarf að greiða fyr-
irtækinu Pelastikk ehf. 1,5
milljónir króna vegna
fjárhagstjóns sem hlaust
af stjórnsýslu í hvalveiði-
máli. Þetta er dómur Hér-
aðsdóms Reykjavíkur sem
kveðinn var upp í gær, en
inngrip ráðuneytisins
voru ólögmætar ákvarð-
anir sem leiddu til tjóns.
Umhverfisráðuneytið aft-
urkallaði útflutningsleyfi Pelastikk fyrir hrefnuafurðir og synjaði um
útflutning. Kröfu stefnda um skaðabætur vegna stjórnsýslu umhverf-
isráðuneytisins var hinsvegar vísað frá dómi. Bótakrafa Pelastikk nam
háum fjárhæðum, en dómara þótti hún hvorki nógu skýr né nógu rök-
studd til að hægt væri að leggja hana til grundvallar við ákvörðun
skaðabóta. Ríkið var ennfremur dæmt til þess að greiða stefnanda
700.000 krónur í málskostnað. beva
Slæm hvala-stjórnsýsla
Stjórn Landssambands eldri
borgara vill að framfærsluviðmið
eldri borgara sé miðað við
neyslukönnun Hagstofu Íslands.
Stjórn FEB beinir því til félags-
og tryggingamálaráðherra að
koma þessari kröfu á framfæri
við endurskoðunarnefnd al-
mannatryggingalaga sem ákveður
lágmarks framfærsluviðmið fyrir
lífeyrisþega. Stjórnin telur fráleitt
að tekið sé upp lágt og sértækt
framfærsluviðmið, sem sé úr
takti við framfærslukostnað og
meðaltals neysluútgjöld segir í
ályktun frá stjórnarfundi Lands-
sambandsins sem fram fór í gær.
Vilja framfærslu
í takt við útgjöld
Eftirlitsstofnun EFTA (ESA)
hefur komist að þeirri nið-
urstöðu, að rekstur fríhafnar í
komusal Flugstöðvar Leifs Ei-
ríkssonar jafngildi ekki rík-
isstyrk og brjóti þannig í bága
við samkeppnisreglur Evrópska
efnahagssvæðisins. Samtök
verslunar og þjónustu kvörtuðu
yfir fríhöfninni til ESA.
ESA segir að við skoðun á mál-
inu hafi komið í ljós að engar
fjárhæðir fari frá ríkinu til
Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar
ehf. Þótt flugstöðin hafi ekki
greitt ríkinu fyrir rekstrarleyfi
sé það í samræmi við almennar
reglur um slík rekstrarleyfi á
Íslandi. Þess vegna hafi enginn
kostnaður færst til íslenska rík-
isins. Mun ESA því ekki aðhaf-
ast frekar í málinu. mbl.is
Fríhöfnin ekki
ríkisstyrkur
➤ Var stofnað af notendum íbata, sem átt hafa við geð-
ræna erfiðleika að stríða og
iðjuþjálfum með víðtæka
reynslu af geðheilbrigð-
ismálum.
➤ Markmið Hugarafls er aðbæta geðheilbrigðisþjónustu
og vinna gegn fordómum
með sýnileika og stuðla að
atvinnusköpun.
➤ Öll vinna Hugarafls fer fram ájafningjagrundvelli.
HUGARAFL