Sunnudagsblaðið - 26.04.1964, Qupperneq 2
„Hver fetar svo létt heim
að fenntum bæ
og fingrunum drepur á glugga?
Hver liorfir glóeyg á hélu
og snæ
og hvíslar með sumarraddablæ
að nepju og næturskugga:
Kveðjið! Ég kem til að hugga”.
l’annig fagnaði hann vorkom
unni, drengurinn úr Bitrunni,
sem síðar varð skólastjóri í höf-
uðstaðnum. Hallgrímur Jóns-
son er einn þcirra manna, sem
verður lengi minnzt vegna
þessa kvæðis. Hann föndraði
við ljóðagerð í tómstundum
sínum og gaf út snoturt Ijóða-
kver. — En fyrsta kvæðið þar,
Harpa sker
sig úr. Hall-
grímur var
atkvæða-
maður á öðr-
um svíðum,
enda fjörmað-
ur mikill. En
hann var
hugsjóha-
maöur, mannvinur og vormað-
ur. Þess vegna gat hann kvcð-
ið þetta kvæði:
„Hver heilsar i dyrum, svo hýr
á kinn,
aö hálffeimnum bregður sveini?
Hver gengur blómkrýiíd í
bæinn inn
og brciðir út gcislafaðminn
sinn
svo ljós ræður hverju leyni,
og dofa dregur úr meini.”
Og Hallgrímur vissi hvað
hann söng, þegar hann kvað
þetta yndislega kvæði. Hann
var fæddur og uppalinn í Bitru
í Strandasýslu, — fjörðurinn
gengur inn úr Húnaflóa og
snýr mynninu í átt til íshafs.
Oft er svalt. Hallgrimur hefur,
án efa séð landsins forna
fjanda, hafísinn, „er hann hrað-
ar að landi för, og tungunni
brciðri og tönnunum með —
liann treður á foldar vör”. —
Þegar sjórinn luktist aftur, svo
að allar bjargir hans voru
bannaðar.
En það er mörg Bitran á ís-
landi og margt barnið hefur
þjáðst undir ofurþunga vetrar
og skammdegissorta. Þá bjó
draugur í hverju skoti og skort
urinn beið við hvers manns
dyr og smeygðl sér víða inn
fyrir í allri ógn og skelfingu,
lamandi, drepandi. Þúsund eru
þær, og aftur þúsUnd sagnirhar
um hörmungar vetrarins ís-
lenzka. Ófáa hefur hann lagt í
gröfina — cnn fleiri lest og
lamað á sál og líkama. Ekki
er allur sannleikurinn í kenn-
ingu Einars Ben., þegar hann
talar um „túngrösin kynbætt
af þúsund brautum”, né karl-
mennskuóði Bjarna Thór um
veturinn. Um þúsund ár þráðu
þúsund hjörtu vorið, svo heitt
og innilega, að allt annað þok-
aðist í skuggann; það var von-
in um sólskin og sumar, sem
ein hélt uppi þreki margra,
þótt oft léti vorið á sér standa.
En þegar fyrsti'vorboðinn blrt-
ist var hönum fagn'áð öiéð
barnslégum ínnileik:
„Hvcr kyssir barnið, svo kongh
hlær?
Hver klappár vetrárins faniga?
Hver strýkur tár þess, scm
grét í gæt?
Hver grípur strcnginn, svo
amman fær
roða og rós á vanga?
En nótt sígut dimm fyrir
dránga*’.
Sumárdagurinn fyrfeti cr
víst hvergi haldinn hátiðlegur
nema á íslandi. Hann cr því
fyrst og fremst islenzkur dagur.
Þcss vcgna cigum vér að hafa
hann í heiðri. „Þcnnan dag hcf-
ur Drottinn gjört; lát oss gléðj-
ast og minnast á hónum”,
minnir mig, að væri texti bisk-
upsins sáluga á Þingvöllum
1930.
Og þessi hátíðisdagur átti
djúp ítök í þjóðinni. Lítið vat
um gjafir á hátíðum, jáfnvcl á
jólum voru þær lítilfjörlcgaf,
og sízt aðalatriði cins og nú
cr orðið víða. En sumargjafir
gaf fólk. Núna í vetur hitti ég
gamla konu ,sem kvaðst ctín
gefa sumargjafir. Foreldfar og
börn gáfu hvert öðru gjafir og
húsbændur og hjú skiptust á
gjöfum.
Þá var sjálft hálíðahaldið að
öðru léyti. Fyrrum var fyrsti
Frh. á bls. 334.
322 sunnupagsblað - alþýðublaðih