Sunnudagsblaðið - 26.04.1964, Blaðsíða 10
fangsmiklar rannsóknir á íslenzk-
um steinum og munu um 180 teg-
itndir hráefna hafa verið reyndar
í Listvlnahúsinu á hans starfsferli,
— þar af um níutíu prósent inn-
lend efni. Á sumrum fór Guð-
mundur jafnan um fjöll og heið-
ar og viðaði að sér þekkingu á
margvíslegum jarðefnum, sem
hann svo notfærði sér við list-
munagerðina. Þau hráefni er hann
notaöl meit voru úr Búðardal í
Dalasýslu, innan frá Eiliðaám og
sunnan af Reykjanesi.
Upphnflega byrjaði Guðmundur
að leita að leir, en fór seinna jafn-
framt að leita málma og stelna.
Leitaði hann í öllum landshlutum
og kannaðí liálendið rældlegar en
flestir aðrir íslendingar um hans
daga. Um upphaf þessa áhuga síns
á íslenzkum jarðefnum og' þelrrar
fullvissu, að þau m»tti nýta til
Myndirnar me3 greinni: Bls.
323. Fyrsti leirhrennsiuofninn,
sem til íslands kom. Bls. 329.
LlstvlnahúsiS. Bls. 330. Frá
fyrstu letrmunasýningunni, sem
haldin var f Llstvlnahústnu.
iðnaðar, komst Guðmundur svo að
orði í blaðaviðtali um þær mund-
ir, er Listvinahúsið var vel á veg
komið: „Þegar ég var unglingur
gerði ég það oft að gamni mínu,
að ég mótaði goðamyndir úr leir
og herti' þær síðan við eld. Þá
þóttist ég fullviss um, að íslenzkur
leir væri nothæfur til hrennslu".
Fyrsta árið var Guðmundi veitt-
ar 5000 krónur af þingiuu til starf-
seminnar, — en stofnkostnaður
fyrirtækisins nam alls 15 þúsund
krónum auk mikUlar vinnu, sem
Guðmundur lagði fram þegar í
upphafi. Framleiðslan fyrsta sum-
arið nam 200 munum og þótti það
gott þá. Velttist einkum erfitt
fyrstu árin að fá lelrinn þéttan
og mikið eyðilagðist þegar í þurrk
ofninum, því að þó að þetta væru
góðar og brúklegar vélar, var all-
ur aðhúnaður fremur frumstæður
og fátæklegur.
Árið 1952 var framleiðsla List-
vinahússins orðin 14—16 þúsund
leirmunir á ári, svo að glöggt má
sjá, að framleiðslunni hefur skjót-
lega vaxið fiskur um hrygg. Og
það var ekki nóg með að fram-
leiðslan ykist, heldur naut hún
vaxandi tiltrúar ahnennings með
hvorju ári, sem leið og vart kom
maður svo inn á íslen2kt heimili,
að ekki yæru.þar fleiri e.ða færri
Hstmunir úr Listvinahúsiiiu á
borðum og gluggakistum.
Það væri synd að segja, að Guð-
mundur fengi að vera í friði með
starfsemi sína á Skólavörðuholt-
inu. Aftur og aftur kom til tals
að svipta hann húsnæðinu og
leggja það undir aðrar stófnanir,
sem fyrirmenn þjóðfélagsins voru
vilhallari. Til dæmis ákvað bæjar-
ráð á fundi hinn 9. nóvember 1945
að fá Verkamannafélaginu Dags-
hrún Listvinahúsið tíl eignar 'og
gefa félagfnu jafnframt kost á lóð
undlr starfsemi sína, þar sem List
vinahúsið stóð. Bæjarráði var þetta
.•uiðvitað í lófa lagið, þar sem það
hafði eignazt húsið, er Listvina-
félagið gaf upp andann. Ekki varð
þó úr þessum fyrirhuguðu fram-
kvæmdum, því að Dagsbrún kaus
ekki að nýta húsið, og fékk Guð-
mundur að vera í friði enn um
sinn.
Guðmundur rak listmunagerðina
í Listvinahúsinu um sextán ára
skeið, unz ELnar sonur hans tók
við henni. Og þar starfaði hún
undir stjórn Einars allt til siðustu
áramóta, er ákveðið var að List-
vinahiisið skyldi af ]agt í byrjun
330 SDKirroAMBLA* - ílþýbublabxð