Vikublaðið - 10.03.1994, Blaðsíða 2

2
Viðhorf
. . ______ V
VIKUBLAÐIÐ 10.MARS 1994
BLAÐ SEM V I T ER í
Útgefandi: Alþýðubandalagið
Ritstjóri og ábm.: Ilildur Jónsdóttir
Blaðamenn: Páll Vilhjálmsson, Friðrik Pór Guðmundsson
og Ólafur Pórðarson
Auglýsingar: Grétar Steindórsson/Pjóðráð hf.
Auglýsingasími: (9U-813200 - Fax: (91)-678461
Ritstjórn og afgreiðsla:
Laugavegur 3 (4. hæð) 101 Reykjavík
Sími á ritstjórn: (91)-17500
Útlit og umbrot: Leturval
Prentvinnsla: Frjáls ijölmiðlun hf.
Stefna nýrrar ríkisstjórnar
Alþýðubandalagið hefur nú lokið öðrum áfanga í þeirri um-
fangsmiklu vinnu sem felst í mótun Utflutningsleiðarinnar -
nýjum grundvelli að breyttri stefnu við stjórn landsins. Þetta
viðamikla rit sýnir á tvennan hátt skýra sérstöðu Alþýðu-
bandalagsins í íslenskum stjórnmálum.
I fyrsta lagi þá felur Utflutningsleiðin í sér víðtækan stefnu-
grundvöll heils stjórnmálaflokks þar sem tekið er á öllum
brýnustu úrlausnarefnum íslenska þjóðfélagsins og vörðuð
leið að endurreisn atvinnulífsins og nútímavæðingu þess, jöfn-
un á lífskjörum og mótun nýrra siðareglna bæði í opinberu lífi
og í atvinnulífinu.
I öðru lagi þá sýnir Utflutningsleiðin glöggt þá sérstöðu Al-
þýðubandalagsins að það eitt íslenskra stjórnmálaflokka hefur
þrótt til opinnar, djúptækrar og lýðræðislegrar umræðu urn
þann stefnugrundvöll sem flokkurinn hyggst færa fram í kom-
andi kosningum og í framhaldi af því grundvalla ríkisstjórnar-
þátttöku sína á.
I þessum vinnubrögðum birtist sá skilningur á lýðræði og
hlutverki almennra flokksmanna að stefnan sé mótuð af fólk-
inu sjálfu og alþjóð gefinn kostur á að kynna sér til hlítar þá
valkosti sem flokkurinn vill færa fram. A undanförnum árum
hefur sú tilhneiging farið vaxandi að kjósendur telja sig illa
geta greint raunverulega stefnu flokkanna, enda hefur hún
iðulega fýrst komið á daginn þegar innantómum kosninga-
ræðunum sleppir og ríkisstjórn hefur verið mynduð. Þá hefur
oft á einni nóttu breyst svo hljóðið í ríkisstjórnarflokkunum að
kjósendur sem gáfu þeirn umboð sitt kannast lítt við þá stefnu
sem fram er færð. Þetta gildir einkum og sér í lagi um þá rík-
isstjórn sem nú situr. Hún var ekki kosin til að skerða lífskjör
og hún var ekki kosin til að brjóta niður innlendan iðnað og
innlenda matvælaframleiðslu. Þvert á móti þá vill allur al-
menningur að staðinn sé vörður um íslenskt atvinnulíf og að
hinu ógnvænlega atvinnuleysi verði rutt úr vegi. Þessum verk-
eínum hefur núverandi ríkisstjórn ekki tekist að vinna að af
heilindum og stefha hennar hefur reynst fullkomlega ónýt.
A næstu mánuðum munu fulltrúar Alþýðubandalagsins efna
til viðræðufunda um Utflutningsleiðina. Almenningi er boðið
til þátttöku í þeirri umræðu, enda telur Alþýðubandalagið það
eitt brýnasta verkefhi íslenskra stjórnmála um þessar mundir
að ná víðtækri samstöðu meðal þjóðarinnar um grundvöll
nýrrar og þróttmikillar landsstjórnar.
Konur í sókn
Þess sjást mörg gleðileg merki að kvennabaráttan á Islandi
sé í öflugri sókn um þessar mundir. Vikublaðið fagnar þeirri
glæsilegu þátttöku sem varð í göngu gegn kynferðislegu of-
beldi á alþjóðlegum baráttudegi kvenna 8. inars sl. Það er afar
brýnt að samfélagið hætti að fjalla um málefni þolenda kyn-
ferðisglæpa sem öfgafull minnihlutasjónarmið, heldur taki á
því verkefni að tryggja bestu hugsanlegu meðferð þessara
mála í réttarkerfinu og í því félagslega neti samhjálpar sem
hefur það hlutverk að aðstoða þolendur við að ná fullri heilsu
á ný.
Þá er það líka fagnaðarefni að ungliðar stjórnmálaflokkanna
og framhaldsskólanemar hafa gengið til liðs við jafnréttisbar-
áttuna með jafn myndarlegum hætti og varð um síðustu helgi
með jafnréttisráðstefhu þeirra í Reykjavík.
Þá óskar Vikublaðið Alþýðubandalagskonum og öðrum rót-
tækum jafnaðarkonum til hamingju með nýstofhaða hreyfingu
þeirra sem hefur hlotið nafnið Sellurnar. Hreyfingin hefur
lykilhlutverki að gegna bæði innan Alþýðubandalagsins og úti
í samfélaginu við að efla stjórnmálaþátttöku kvenna og auka á-
hrif þeirra á stefnumótun í samfélaginu. An slíkrar þátttöku og
áhrifa.ríkir ekki lýðræði í þeirri mynd sem við kjósum.
Sjónarhorn
Aðild eða utanstaða
EFTA-ríkja. Sveltur sitjandi kráka en
fljúgandi fær, eins og þeir segja í Skand-
inavíu. Þeir fiska sem róa, segjum við.
Forysta íslendinga
Islendingar eru nú að taka forystu í
Norrænu ráðherraneíndinni og innan
Norðurlandaráðs eru íslendingar í for-
ystu tveggja flokkahópa, auk þess sem
þrír íslenskir stjórnmálamenn sitja í
forsætisnefnd ráðsins um þessar mund-
ir. Þetta gerist á sama tíma og norrænt
samstarf snýst fyrst og ffemst um að-
lögun að væntanlegri aðild Finna, Svía
og Norðmanna að ESB. Hér er um
sambland af tilviljunum og góðri
ffammistöðu að ræða. Það má túlka
þessa íslensku forystu á norrænum vett-
vangi þannig að ffændur okkar vilji hafa
íslendinga með á Evrópuleiðinni eins
langt og kostur er. Bölsýnismenn gætu
á hinn bóginn átt það til að leggja þetta
út sem tákn um dvínandi þýðingu nor-
ræns samstarfs.
Sannleikurinn er hinsvegar sá að
samstarf norrænu ríkjanna hefur líklega
aldrei verið nánara en hin síðustu miss-
erin. Lok kalda stríðsins og uppfylling
áforma um norrænan heimamarkað
innan ramma EES hafa fært löndin nær
hvert öðru og það er færra sem greinir
þau að en áður. Þing, ríkisstjórnir og al-
mannasamtök hafa haft náið samráð
um Evrópuþróunina og samhæft stefnu
sína í alþjóðasamskiptum og utanríkis-
málum. Við Islendingar höfum notið
góðs af þessu samráði í okkar EES-ferli.
Það heyrist sú skoðun að leggja eigi
niður Norðurlandaráð og hafa norræn
samskipti aðeins á óformlegu plani
milli ríldsstjórna og samtaka. Aðrir vilja
þrengja svið ráðsins og láta það einung-
is ná til samskipta í menningarmálum.
Bæði þessi sjónarmið bera vott um
mikla skammsýni. Menn eru sammála
um að samráð ríkisstjóma á Norður-
löndum verði enn mildlvægara á næstu
árum heldur en það hefur verið til
þessa. Af þeirri ástæðu einni er eðlilegt
að til sé vettvangur fyrir norrænt sam-
ráð þingmanna þar sem hægt verði að
reifa nýjar hugmyndir og veita norræn-
um ríkisstjórnum aðhald. Og þing-
menn eiga eldd að láta svipta sig réttin-
um til þess að taka upp hvaðeina sem
efct er á baugi hverju sinni innan Norð-
urlandaráðs.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Alþýðubandalagsins.
Blaða- og stjórnmálamenn spyrja
Islendinga á Norðurlandaráðs-
þingi í Stokkhólmi eftirfarandi
spurningar með samblandi af um-
hyggju og yfirlæti í röddinni: Og hvað
verður nú um ísland, þegar öll önnur
norræn ríld eru gengin í ESB?
- Við göngum í NAFTA, er ágætt
svar til þess að lækka rostann í viðmæl-
endum og benda þeim á að til séu fleiri
áttir á kortinu en suðlægar.
Einhverjar þreifingar hafa að vísu átt
sér stað í þessa veru af hálfu íslenska ut-
anríldsráðuneytisins, en óneitanlega er
það að verða Ijóst að við höfum valið
okkur þann kost að vera utanvið. Frí-
verslunarbandalag Evrópu og Evrópska
efhahagssvæðið verða innlimuð í Evr-
ópusambandið nema aðildarsamningar
að ESB verði felldir í þjóðaratkvæða-
greiðslum. Og áhuginn innan ESB og
NAFTA á að fá Island með sein aðild-
arland mun ekki vera yfirþyrmandi.
EES styrkir ekki samn-
ingsstoðuna
Eitt af því sein er athyglisvert í þróun
rnála á sl. vikum er að nú stíga ffain
EES-embættismenn eins og Bjöm
Friðfinnsson fyrrum ráðuneytisstjóri í
viðskiptaráðuneytinu og halda því ffarn
að samningsstaða okkar við ESB um
tvíhliða viðskiptasamning sem taki við
af EES sé hreint ekkert sterk. Við höf-
um ekki lengur stuðning af samferðinni
með öðrum EFTA-ríkjum og ekkert
reki á eftir ESB að semja við okkur. Það
vom þó eindregin rök stuðningsmanna
EES að EES-aðildin mundi gera stöðu
okkar gagnvart Evrópusambandinu til
muna betri þegar að því drægi að önn-
ur EFTA-ríki fæm inn í ESB. Þar er þá
enn einni röksemd Jóns Baldvins
Hannibalssonar fýrir sæluríldnu EES
hent á öskuhaug sögunnar.
Vilji Alþingis er skýr
Strax í júní 1992 bentu þingflokkur
og ffamkvæmdastjórn Alþýðubanda-
lagsins á það í sérstakri greinargerð að
umsókn flestra EFTA-ríkja um aðild að
ESB væri staðfesting á því að Evrópska
efhahagssvæðið yrði aðeins við lýði fá-
ein ár. „Vegabréfið inn í 21. öldina“,
kynni að renna út strax 1995. „Onnur
EFTA-ríki hafa dregið þá ályktun að
full aðild að JiB sé óhjákvæmilegt og
rökrétt ffamhald af samningnum urn
EES.“
Af þessu ályktaði Alþýðubandalagið:
Einar Karl
Haraldsson
„Þar eð EES-samningurinn er ekki
lausn á framtíðarskipan samsldpta ís-
lands og Evrópubandalagsins er rétti
tíminn nú að hefja samninga við EB um
varanlegt form þeirra samskipta. I raun
em valkostirnir um ffaintíðarsldpan
samskipta Islands og Evrópubandalags-
ins aðeins tveir: Aðild að EB eða sjálf-
stæður viðskiptasamningur milli Is-
lands og EB. Alþýðubandalagið hafhar
fyrri kostinum, aðild íslands að EB.
Sjálfstæður tvíhliða viðskiptasamningur
er því hin raunhæfa leið og eina úr-
lausnin sem dugað getur íslandi í ffam-
tíðinni.“
Framsóknarmenn tóku rnálið upp á
þessum nótum í nóvember og 5. maí
1993 samþykktu allir flokkar á Alþingi
ályktun þar sem segir: „Alþingi ályktar
að í framhaldi af gerð samningsins um
Evrópska efnahagssvæðið skuli teknar
upp viðræður við Evrópubandalagið
um tvíhliða samsldpti þess og Islands,
einkum með hliðsjón af því að Austur-
ríki, Finnland, Noregur og Svíþjóð
hafa sótt um aðild að bandalaginu. Því
felur Alþingi ríkisstjórninni að undir-
búa slíkar viðræður um hugsanlegan
tvíhliða samning og tilkynna ffam-
kvæmdastjórn Evrópubandalagsins um
þennan vilja Alþingis."
Ríkisstjómin viljalaus
Vilji Alþingis liggur fyrir en ekki hef-
ur orðið vart við það að utanríkisráð-
herra hafi farið að þeim vilja. Þvert á
móti eru ráðherrar í ríldsstjóminni
famir að gæla við gamla hugmynd Dav-
íðs Oddssonar um að máta ESB-fötin.
Og stjórnin felur Háskólanum að gera
þrígreinda ffæðilega úttekt á kostum og
göllum aðildar eða utanstöðu.
Vandinn er semsagt ennþá sá þrátt
fýrir að vilji Alþingis sé ótvíræður að ís-
ienska ríldsstjómin veit ekki hvað hún
vill eða að hverju hún á að stefna. Auð-
vitað hefðum við átt að styrkja stöðu Is-
lendinga með því að krefjast úrlausna á
okkar samskiptum við ESB samhliða
afgreiðslu á aðildaramsóknum annarra