Vikublaðið - 10.03.1994, Blaðsíða 8

8
VIKUBLAÐIÐ 10. MARS 1994
Umheimurinn
Sigurlaug S.
Gunnlaugsdóttir
fór til Kúbu til að
kynna bækur fyrir
bandaríska
útgáfufyrirtækið
Pathfinder sem
sérhæfir sig í bylt-
ingarsinnuðum
ritum og sjá og
heyra í almenningi
á Kúbu. Pó krepp-
an sverfi sárt að
hefur Castró ekki
glatað tiltrú al-
mennings sem
styður hann þrátt
fyrir að eiga oft
ekki málungi mat-
ar.
SoyAsi
Po>'«uf N<> V WfAtofl
ONd A 0105
1 u)Ef.o ornA
se
•'ft’s* iittuH
! . 4 : i i
í kreppunni
Það var vetrarveður í Havana S.
febrúar, 25 stiga hiti, þurrt og
vindur af hafi seinnipartinn. I
fljótu bragði virtist mér ekki mikið
breytt ffá því fyrir fimm árum. Nema
auðvitað hjólin. Þegar Sovétríkin
hrundu og verslun við þau gufaði upp
á einni nóttu árið 1991 varð Kúba nær
olíulaus. Til að mæta olíuskorti í sam-
göngum er notuð líkamsorka. Eg
kemst að því að í fyrra voru flutt inn
milljón hjól.
Eg kem tveimur dögum eftir að
samstöðufundi fulltrúa frá allri
Rómönsku Ameríku og Karíbahafinu
lýkur. Þar hafa menn hvatt Fidel
Castró til að taka til máls og lýsa skoð-
unum sínum á ýmsum ágreiningsefn-
um, en hann talar ekki fyrr en síðasta
daginn og þá ganga suinir fulltrúar á
dyr. Aðrir púa og gera skarkala. Flest-
ir sitja og hlýða á mál hans. Ræðunni
hefur verið útvarpað og sjónvarpað
þegar ég mæti á staðinn og allir ekki á
eitt sáttir. Þetta er það besta sem ég
hef heyrt lengi, segir konan nokkur, -
það verður léttara að fara heim og láta
sér nægja fátæklega máltíð. Aðrir
V'MHWii
Allskyns vegginálverk af listrcenum eða pólitískum toga blasa við hvarvetna í Havana. Myndimar tók greinarböfundur.

Taoistar hafa aldrei verið í vafa um að eining
andstæðna sé eitt helsta grundvallarlögmál
tilverunnar. Sérhvert fyrirbæri feli í sér eig-
in andstæðu sem sé forsenda tilveru þess. Þetta er
vafalaust mikilvæg ástæða fyrir því að Mao Zedong
og aðrir kínverskir kommúnistar áttu auðvelt með
að tileinka sér marxíska díalektík og ganga jafnvel
lengra í díalektískri túlkun umheimsins en vestræn-
ir lærifeður þeirra. Fyrir þeim eru barátta og eining
andstæðna grundvallarsannindi sem engin ástæða er
til að efast um.
heilt er siður en svo orðin tóm. Það helst svo sannarlega
heilt og allt kemst afttir í samt horf.
Athugasemd þýðanda: I frumtexta er uppbygg-
ing allra setninga í fyrstu efnisgrein eins. Hún sýnir
óljós orsakatengsl sem má túlka mismunandi.
Fyrstu setninguna má t.d. skilja sem svo að það sem
sveigist, (svignar, kiknar eða beygist) verði heilt, það
sem sveigist sé heilt, það sem sveigist haldist heilt,
það sé til eitthvað sein sveigist og þess vegna sé til
eitthvað sem sé heilt, o.s.frv.
22. brot úr Bókinni um Veginn
Það sem sveigist helst heilt. Bogið helst beint. Tómið
fyllist. Snjtíð verður nýtt. Lítið telst til tekna. Gmegð
veldur óvisstt.
Þvi cr það að spekingurinn umfaðmar eininguna og
hefur hana fyrir vcfrétt um allt undir himninum. Hann
sýnir sig ekki og er þess vegna auðsær. Hann 'er' ekki
alltaf viss i simti sók og er þess vegna áherandi. Hann er
ekki sjálfhælinn og er þess vegna lofaður. Hann er ekki
þóttafullur og endist þess vegna lengi.
Þar sem hann forðast togstreitu, þá er enginn undir
himinum sem getur keppt við hann.
Það sem sagt var til forna að það sem sveigist haldist
Umritun þýðanda
Ilið sveigjanlega helst heilt og óskaddað. Ef eitt-
hvað beygist, þá er eitthvað beint. Það sem tæmist
mun fyllast, það sem slitnar endurnýjast, smæð er
forsenda aukningar, ofgnótt veldur óstöðugleika.
Þess vegna einbeitir spekingurinn sér að því sem
er sameiginlegt með öllu (tao) og beitir því til að
öðlast skilning á veröldinni. Hann lætur lítið á sér
bera og þess vegna er tekið eftir honum. Hann þyk-
ist ekki alltaf hafa rétt fyrir sér og þess vegna vex
hann í áliti. Hann er ekki montinn og þess vegna er
honum hrósað. Hann er laus við stærilæti og lifir
þess vegna vel og lengi.
Hann forðast átök svo enginn í öllu rík-
inu á í illdeilum við hann. Gamla orðtakið
að hið sveigjanlega haldist heilt og óskadd-
að er því svo sannarlega rétt. Allt varðveit-
ist og hverfur aftur til uppruna síns.
Þýðandi: Ragnar Baldursson.
segja: Þetta er bara orðaskak, það hef-
ur enga merkingu, enda' sagði hann
ekkert um hvernig eigi að taka á öllum
erfiðleikunum hér á Kúbu.
Fólk ruglaðist viðfall
Sovétríkjanna
Eitt megintemað í ræðu Castrós var
að alþýðufólk, smábændur sem hafa
hrakist úr sveitum, soltnir hirðingjar,
índíánar á vonarvöl og venjulegt
verkafólk sýni af sér mikla andstöðu
við að byrðum hratt vaxandi kreppu sé
varpað á þeirra herðar. Hann útskýrði
á einfaldan hátt hvers vegna kapítal-
isminn á enga ffamtíð fyrir sér og hef-
ur ekkert að bjóða mannkyninu. A há-
tindi efhahagslegs, stjórnmálalegs og
hernaðarlegs valds hafa þeir ekkert
sem bætir tilveruna.
Ekki aðeins gildir það um 80%
mannkyns sem býr við megna fátækt,
heldur heiminn allan. Fólk á vinstri
vængnum ruglaðist svolítið við fall
Sovétríkjanna, sagði Castró, en það er
nú liðin tíð. Við getum virt fyrir okk-
ur annað ástand núna, auknar vonir og
baráttu sem brýst út víðsvegar. Við
áttum okkur betur á því að hver svo
sem vandamálin og verkefnin eru hjá
okkur, eru það kapítalistaveldin sem
eru í kreppu, sem takast á, þar sem
erfiðleikarnir magnast dag frá degi,
verða alvarlegri og hættulegri og
mæta meiri andspyrnu. Framtíðin ber
með sér aukin átök, það verður ekki
boðin „gleðileg öld“ um aldamótin
heldur „hasta la victoria siempre“ og
„venceremos" (við munum sigra - og
berjumst).
Ræða Castrós var bullandi árás á
hugmyndir margra þátttakenda á
samstöðufúndinum sem voru inni á að
semja við ofureflið, - kapítalisminn sé
kannski gallaður en nothæfur, sjáið
bara hvernig efnahagsástandið er á
Kúbu í dag að ekki sé talað um Aust-
ur-Evrópu. En afstaða Castrós var ó-
sveigjanleg: Það er ekki hægt, við
verðum að setja hér endahnútinn á.
Sósíalismi er framtíðin.
Skömmtun á vörum sem
ekki eru til
Næstu daga þegar ég ræði við fólk á
förnum vegi og heimsæki kunningja
fæ ég staðfest margt af því sein ég hef
heyrt og lesið. Það er ekki nægur mat-
ur. Skömmtunarbókin á að tryggja
öllum nauðþurftir og er alls ekki óvin-
sæl hjá alþýðufólki. Samkvæmt henni
fæst ein sápa á mánuði fyrir venjulegt
heimili, þriggja vikna hrísgrjónaforði,
ein fiskmáltíð, og kjúklingur á þriggja
mánaða fresti ef börn eru á heimilinu
eða veikt gamalmenni. Nú bregður
svo við að maður fer í búðina á tilsett-
um degi til að kaupa fisk, en þá er eng-
inn fiskur og ekki annað að gera en
bíða eftir því að röðin komi að manni
aftur.
Heima hjá Marcelino blaðamanni á
Juventud Rebelde er ekki til sápuarða
því sápa hefur ekki sést í búðinni það
sem af er árinu. Þau hjónin lýsa því
hversu misvel menn búa, allt eftir því
hversu góðan aðgang þeir hafa að
dollurum og geta aflað sér varnings á
svarta markaðnum. Konan er frönsk
og kennir stærðfræði á grunnskóla-
stigi. Hún segir að allir skólar séu í
gangi en tímar falli stundum niður.
Það vantar kennslubækur, pappír og
blýanta. Venjuleg höfuðverkjalyf, og
raunar allt sem þarf að flytja inn og
greiða með gjaldeyri, skortir.
Svarti markaðurinn sem Kúbverjar
kalla svo er alls staðar. A horninu
skammt frá þar sem ég bý var einn
daginn verið að selja kálhöfuð fyrir
pesósa. Annars er algengast að gjald-
miðillinn séu dollarar. Viðgangur
þessa markaðar vitnar um aukna mis-
skiptingu gæðanna. I fyrra varð doll-
araeign einkaaðila lögleg. Fólk sem
starfar við vaxandi túrisma eignast
með ýmsum hætti dollara og má nú
nota þá.