Vikublaðið - 09.12.1994, Blaðsíða 7

VIKUBLAÐIÐ 9. DESEMBER 1994
7
Örnólfur og Nóri rölta um í lífsnautnamusterunum:
Bankastjópunum gefið á baukinn
Örnólfur Árnason höfundur Bankabókarinnar með Gabbró-höll Jóhannesar Nordal í
baksýn. Félagsfræðingurinn Jóhannes ritar nú sögu þessa afkvæmis síns og ætlar
á ævikvöldi sínu að leggja dýrasta kapal íslandssögunnar. Mynd: ÓI.Þ.
að er nokkuð síðan það fór að
kvisast út að Ömólfur Arna-
son væri að skrifa bók um ís-
lenska bankaheiminn ásamt meðhöf-
undi sínum Nóra. Þeir félagamir
vöktu mikla athygli og umtal þegar
þeir sendu ffá sér bókina „A slóð
Kolkrabbans“ fyrir þremur ámm,
þar sem valda- og ættartengsl í vold-
ugustu fyrirtækjum landsins vora
raldn. Nýja bókin, „Bankabókin“,
snertir ekki síður viðkvæma strengi
og ekki að efa að kvíða hafi gætt
meðal stjórnenda helstu bankastofii-
ana landsins þegar fféttist af bók
Omólfs. Til þess er líka ærin ástæða,
því synd væri að segja að Ömólfur,
Nóri og ýmsir samferðarmenn
þeirra fari mildum orðum um banka-
stjóra landsins.
Sú írnynd sem lesandinn situr uppi
með er að þarna séu á ferðinni
breyskir lífsnautnaseggir, sem láta
duttlunga ráða ákvörðunum sínum á
milli þess sem þeir næla sér í sporsl-
ur, utanlandsferðir, laxveiðiferðir og
fi'na jeppa. Þetta era mennirnir sem
hafa allt að einni milljón króna í laun
á mánuði. Þetta em mennimir sem
stýra bankakerfi þar sem útlán upp á
45 milljarða hafa tapast á síðustu
þremur ámm — það gera 1.250
milljónir á mánuði.
- I nýju bókinni beldur hinn dular-
fulli Nóri áfram að lýsa þjóðfélagssýn
sinni. Hvað vinnst með því að hafafrá-
sögnina blöndu af skáldsöguformi og
staðreyndaupptalningu?
„Þetta er sérstætt form, það er
rétt. Eg hef ekki neina fyrirmynd að
þessu formi. Eg æda ekki að halda
því ffam að ég hafi fundið það upp,
en ef ég hef séð það áður þá man ég
ekki hvar. Það sem vinnst er að starf-
ið verður miklu skemmtilegra og líf-
rænna. Ég er ekki að þylja upp úr
sjálfum mér einhvern siðferðilegan
reiðilestur. Ég yrði fljótt leiður á
sjálfum mér og þá væntanlega les-
andinn líka ef þetta væri svona ein-
hliða. Enda veit ég ekki á hvaða stalli
ég ætti að vera að tala því að mér
dettur ekki í hug að stilla sjálfum mér
upp þannig að ég geti sagt um alla
hluti hvað er rétt og rangt. Maður
verður að fá sem flesta vinkla á svona
fyrirbæri og það fæst ekki með því að
þylja allt upp úr eigin koki.“
Áhugamaður um lúxuslíf
er vel settur sem
bankastjóri
- Það erþá ekkert vafamál að það eru
raunverulegar raddir ogpersónur á bak
viðfólkið í bókinni, ekki síst Nóra?
„Þær em margar raddirnar sem ég
reyni að veita inn í þessa bók. Það
em gífurlega margir sem hafa rætt
við mig og segja ýmist ffá eigin
reynslu eða Jdví sem aðrir hafa upp-
lýst þá urn. í öllum tilvikum þar sem
ég hef sögur eftir öðram em þær eff-
ir öðram en ekki upp úr mér, þó ein-
hverjar persónur fái dulargervi. Það
er svo með bankana að fólk þorir
ekki alltaf að segja hlutina undir eig-
in nafhi, það á svo mikið undir bönk-
unum, hefur svo mikilla hagsmtma
að gæta. Það em atriði í bókinni þess
eðlis að ef þeir kæmu ffam t.d. í yfir-
heyrslum hjá lögreglunni fæm menn
í tugthúsið. Sama fólk gæti orðið fyr-
ir miklu tjóni ef upp kæmist að
akkúrat þetta fólk hefði sagt mér
þessar sögur. Það verður því að hafa
gát á hlutunum í frásögninni."
- Þið Nóri farið ekki beint mildum
höndum um bankastjóra viðskiptabank-
anna og Seðlabankans. Hefiir þú orðið
var við einhver viðbrögð frá þeim, við
samningu bókarinnar eða efiir að hún
u
kom út?
„Nei, ég hef ekkert heyrt í banka-
stjómnum og á ekki von á því að þeir
fari að senda mér konfektkassa.“
- Ykkur Nóra verður tíðrœtt um
munaðarlíf æðstti manna bankaheims-
ins, laxveiðiferðir, utanlandferðir,
jeppakaup ogfleira. Verða hinir breysku
bankastjórar upp til hópa lífsnautna-
seggir?
„Ég hef einmitt verið að velta því
fyrir mér hvort menn gerast banka-
stjórar af því að þeir hafi svona mik-
inn áhuga á t.d. laxveiði eða hvort
þeir fá áhuga á laxveiði eftir að þeir
em orðnir bankastjórár. Ég hef svo
sem ekki komist að niðurstöðu, en
það er greinilegt að það er gífurlegur
áhugi fyrir laxveiði hjá bankastjóram
þannig að ég man ekki að neinn
þeirra hafi skorið sig úr hvað þetta
varðar. Og þeir virðast margir kunna
afar vel að meta lífsins gæði. Það er
ómögulegt að neita því. Hvort lífs-
nautnaþorstinn vex í bankanum eða
hvort þeir sækja þangað af því að það
er svo auðvelt að fá þorstanum svalað
í bönkunum veit ég ekki. Það væri
gaman að rannsaka þetta. Maður
sem vill lifa miklu lúxuslífi og hafa
mikið umleikis, ferðast og hafa það
gott, er betur settur sem bankastjóri
heldur en í flestum öðmm stöðum,
jafnvel betur en sem ráðherra. Ráð-
herrar em heldur ekki æviráðnir eins
og bankastjórarnir virðast vera, auk
þess sem betur er fylgst með ráð-
hermm en bankastjómm. Ráðherrar
geta ekki svalað lífsnautnum sínuin
eins ffjálslega og bankastjórar. Þú
sérð líka að það em ekki nema surnir
ráðherrar sem fá að verða banka-
stjórar, það era bara þeir sem hafa
koinið ár sinni vemlega vel fyrir
borð sem fá starfslokasamning af því
tagi að verða bankastjórar.“
Hafa tapað sem svarar
öllu Breiðholtinu
á þremur árum
- 1 Bankabókinni má meðal annars
lesa um troðfidla ,frystikistu“ af skuld-
um sljómmálaflokkanna í banka einum
og „skúffima Höfðatún“ undir ýmis
vafasöm útgjöld bankastjóranna.
Myndu hausar jjúka í bunkum væru
þessar hirslur opnaðar upp á gátt?
„Ég á ekki gott með að svara svona
spurningu. En svo mikið er víst að
ekki allt sem gert er í bönkunum þol-
ir dagsins ljós.“
- Þið Nóri segiðfiú fyrirgreiðslum til
útvalinna aðila og síðan jrá því hvemig
saumað er að t.d. finmi bama einstæðri
móður sem gerðist ábyrgðarmaður á
bréfi. Hvað býr hér að baki?
„Ég get ekki ráðið í það. Tilfinn-
ingin segir mér að bæði fólk og fyrir-
tæki fái gífurlega misjafna með-
höndlun í bönkunum. Það er ekki
gott að segja hvort meiru ráði dutti-
ungar eða einungis að sumir hafa
betri sambönd en aðrir. Líkast til
ræður sambland af hvom tveggja.
Það er oft undir aðeins einum
manni, bankastjóra, komið hver ör-
lög fólks og fyrirtækja verða og það
em gífurlega mikil völd. I bönkun-
um á að fara frarn fagleg umfjöllun í
svokölluðum hagdeildum. Það em
margir sem fullyrða við mig að um-
fjöllun þessara deilda ráði yfirleitt
ekki úrslitum um afgreiðslu mála,
heldur séu það oftast bankastjórarnir
sem taka ákvarðanimar og þá
kannski þannig að þær stangist á við
álit deildanna. Sum mál ltunna að
stranda í hagdeildunum og önnur
þurfa kannski ekki einu sinni að fara
þangað ef viðkomandi aðilar hafa
réttu samböndin. Þá era allar dyr
opnar.“
- Ogþú rekur árangurinn afþessum
vinnubrögðum skilmerkilega í bókinni.
,Já, staðreyndirnar tala sínu máli.
Islenskir bankastjórar em búnir að
tapa 45 inilljörðum á síðustu þremur
ámm. Þetta eru töpuð útlán sem ekki
hafa reynst tryggð með góðum veð-
um. Þessi upphæð jafngildir allri
byggð í Breiðholti á aðeins þremur
ámm. Það er með ólíkindum að
menn fái að komast upp með slík
mistök án þess að nokkur virðist í
fullri alvöm bera brigður á hæfni
þeirra til starfa. Ég er hræddur um
að ef þeir væm skipstjórar, bygg-
ingaverktakar eða annað slíkt þá væri
búið að reka þá.“
Hækka í launum eftir því
sem þeir tapa meiru
- Samkvæmt bókinni er ekki einasta
að þeirséu öruggir í sessi heldurfái þeir
ríflega umbun fyrir frammistöðu sína?
,Já, það er eins og þetta séu helg-
ir menn og að þeir hækki i launum
eftir því sem þeir tapa meiri pening-
um. Og eftir því sem þeir tapa meim
á vitiausuin útiánum þeim mun
meira fjölgar fyrirtækjunuin sem
bankamir yfirtaka og þá skipa þeir
sjálfa sig í stjórnarstöður í þessum
fyrirtækjuin. Og taka svona 40 til 50
þúsund kall í stjómarlaun á mánuði,
gjaman margir saman kollegarnir í
hverri stjórn. Þarna fá þeir hálf mán-
aðarlaun bankagjaldkera á mann í
hverju fyrirtæki. Og þeir virðast geta
bætt endalaust við sig af stjórnar-
störfum. Þeir fá stjórnarsetuna sér-
borgaða eins og þeir ynnu þetta utan
síns fasta vinnutíma í bankanum. Það
getur hver maður spáð í það hvort
menn geta setið í stjórnum allt að tíu
fyrirtækja og unnið það allt saman
utan síns venjulega vinnutíma. Það
virðist að minnsta kosti ekki bima á
vinnunni í bankanum því ekki era
þeir hýmdregnir þar.“
- Nórifer nokkuð hörðurn orðum um
Jóhannes Nordal, sem alltaf varfastur í
sessi þótt ýmsir áhrifamiklir ráðamenn
hafi gagmýnt hann harðlega?
„Nóri tekur alltaf frekar djúpt í ár-
inni og er ekki beint varfærinn í orð-
um. Það er rétt, hann hefur ýmislegt
við störf Jóhannesar að athuga, ekki
þó síst ýmsir frændur hans. Einn
þeirra, fagmaður á sviði hagfræði, fer
mjög háðulegum orðum um
frammistöðu þeirra sem hafa haft
mest áhrif á stjórn íslenslcra peninga-
rnála undanfarna áratugi, þar sem Jó-
hannes er fremstur í flokki sem einna
voldugasti aðilinn. I bókinni er það
er hins vegar stúlka sem er að læra
viðskiptafræði en vinnur á bensín-
stöð sem dæmir stefnuna harðast.
Stundum er sagt: Bragð er að þá
barnið finnur. Ungt fólk og böm em
oft býsna skarpskyggn á ýmislegt og
kemur oft að kjarna málsins. Það
þarf ekki að hafa fleiri orð um það.“
Vona að ég þurfi ekki á
bankaláni að halda á
næstunni
— Við heyrum að Jóbannes Nordal sé
að skrifa sögu Seðlabankans. Við höfum
um leið heyrt efasemdaraddir um aðjó-
hannessé rétti maðurinn til aðfjalla um
sögu ajkvæmis síns. Hvaðfinnstþérper-
sónulega?
„Þetta er kannski svipað og þegar
menn skrifa sjálfsævisögu sína, sá
sem það gerir getur ekki skrifað
mjög hlutlaust um málin, en hann
þekkir best til sjálfs sín. Enginn mað-
ur þekkir eins vel til Seðlabankans og
Jóhannes Nordal, mér dettur ekki í
hug að halda öðra ffam. En hann
hefur ekki þessa ákveðnu fjarlægð
sem oft þarf til að meta hlutina ffá ó-
hlutdrægum punkti. Ég hef ekki séð
rnenn í sjálfsævisögum gera mjög
harðar árásir á sjálfa sig. Yfirleitt
gleyma rnenn því sem hefur inistek-
ist en halda á lofti því sem hefur vel
tekist. Það er gjaman þegar menn
skrifa um eitthvað sent er nálægt
þeim, þá þakka þeir sér allt sem vel
hefur verið gert en kenna öðmm um
það sem úrskeiðis hefur farið.“
- Nú hljóta bankasljórar landsins að
bölva þér hressilega, sótrauðir íframan.
Verður ekki eifittfyrir þig aðfá banka-
lán íframtíðinni?
„Ég held að sé best að tala sem
minnst uin það. Ég vona bara að ég
þurfi sem minnst á þeim að halda á
næstunni.“
Friðrik Þór Guðmundsson
Frá og með 1. desember breytist sú
simanumer:

Nýtt faxnúmer: 588 6420
Nœstu tvo mánuði verður þó hægt að ná sambandi við okkur
um gamla símanúmerið með sjálfvirkum símtalsflutningi.
IÐN LÁNASJÓÐUR
AFGREIÐSLUTÍMI: MÁNUDAGA TIL FÖSTUDAGA FRÁ KL. 9.00 - 16.30