Vikublaðið - 08.07.1994, Qupperneq 3

VIKUBLAÐIÐ 8.JÚLÍ 1994
3
AFI§MqpFsÉLicrps;
Verkalýðsh reyf i ng i n
þarf pólitík
í síðasta mánuði fóru nokkrir trúnaðarmenn og starfsmenn
verkalýðsfélaga til Svíþjóðar með Benedikt Davíðsson forseta
ASÍ í broddi fylkingar. Þar kynntust þeir öflugu þjónustu-,
starfsþjálfunar- og menntakerfí sænsku verkalýðshreyfíng-
arinnar. Vitanlega þóttust þeir vita að Svíar stæðu okkur
framar í verkalýðsbaráttunni og sumir höfðu fyrir nokkra
þekkingu á aðstæðum í Svíþjóð. Samt sem áður voru íslend-
ingarnir undrandi þegar þeir á hótelherbergjum gerðu sam-
anburð á íslensku og sænsku verkalýðshreyfingunni.
Breska tímaritið
The Economist
fjallaði nýlega
um afleiðingar amerísku
láglaunastefnunnar
sem Morgunblaðið hefur
gerst talsmaður fyrir
á Islandi.
Erfitt er að bera saman styrk
verkalýðshreyfingar frá einu
landi til annars enda tvinnast
saman hreyfing og samfélag á flókinn
hátt. Einn mælikvarði á það hversu
verkalýðshreyfingunni hefur orðið
ágengt er hvaða þættir í starfi hreyf-
ingarinnar eru orðnir sjálfsagðir og í
ákveðnum skilningi hafnir yfir gagn-
rýni. I þessu tilliti eru stóru fjölmiðl-
arnir mikilvægir því að á ritstjórnum
þeirra eru teknar ákvarðanir um dag-
skrá opinberrar umræðu. A meðan
trúnaðarmenn og starfsmenn verka-
lýðsfélaga heimsóttu Svía gaf Morg-
unblaðið lesendum sínum nokkra inn-
sýn í stöðu verkalýðshreyfingarinnar
hér á landi. I Reykjavíkurbréfi sunnu-
daginn 5. júní fjallar Morgunblaðið
um verkalýðshreyfinguna í samhengi
við skýrslu Efnahags- og framfara-
stofiiunarinnar, OECD. Skýrslan
fjallar um ráðstafanir til að draga úr
atvinnuleysi í ríkjum OECD. Hún er
úrdráttur úr niðurstöðum hagfræð-
inga stofnunarinnar en þeir hafa velt
vandamálinu fyrir sér í tvö ár og munu
skila af sér í haust.
I Reykjavíkurbréfinu er tekið undir
ineð skýrsluhöfundum þar sem þeir
leggja til að laun verði lækkuð og at-
vinnuleysisbætur sömuleiðis „þar sem
þær eru svo háar að þær letja fólk en
hvetja ekki til að leita sér vinnu“ og að
fyrirtækjum verði gert auðveldara að
reka starfsmenn sína (samkvæmt
OECD og Morgunblaðinu ráða at-
vinnurekendur fleira fólk ef þeir eiga
auðvelt með að reka það aftur). Morg-
unblaðið gerir ekki greinarmun á
milljónaþjóðum sem hafa búið við um
tíu prósent atvinnuleysi í tvo áratugi,
en við þær rniðast ráðgjöf OECD, og
efnahagskerfi örríkisins Islands. Og
raunar dregur Morgunblaðið fjöður
yfir ýntsar upplýsingar í skýrslunni
sem falla ekki að þeirri mynd sem
blaðið vill draga upp af hugmyndum
hagfræðinga OECD. Breska tímaritið
The Economist bendir á að rökstuð-
ingur í úrdrætti OECD sé ekki fyrir-
ferðarmikill, enda telji skýrslan aðeins
einar 50 blaðsíður, og blaðið gagn-
rýnir ónákvæmni í framsetningu. I
norskunt fjölmiðlum er bent á að
skýrsluhöfundar segi sjálfir að aðgerð-
irnar sem þeir mæla með séu sárs-
aukafullar fyrir almenning. Um þetta
þegir Morgunblaðið.
Hærri laun, meiri vinna
I Economist er skýrt tekið ffam að
þróunin í Bandaríkjunum undanfarin
áratug hafi verið sú að lægstu launin
hafa lækkað, og það kemur fram í
skýrslu OECD, að eftir að Bretland
tók upp láglaunastefnu Bandaríkjanna
hafa lægstu laun lækkað um leið og
dregið hefur úr atvinnuleysi. Morg-
unblaðið gerir því skóna að með al-
mennri kauplækkun (sem í frani-
Á sama tíma og íhaldsmaöurinn Helmut Kohl, kanslari Þýskalands, lofar
þýskum launamönnum óskertum réttindum setja íslenskir hægrimenn á
oddinn kröfuna um launalækkun og afnám réttinda.
kvæmd þýðir að lægstu kauptaxtarnir
verði lækkaðir) verði til fleiri störf
sem sum hver borgi vel. „Nú er mikil
efnahagsleg uppsveifla í Bandaríkjun-
um og þar gengur mönnum ótrúlega
vel að fjölga störfum. I surnum tilvik-
uin er um að ræða illa launuð störf en
í öðrum tilvikum vel launuð störf,“
segir Morgunblaðið í leiðara þann 12.
júní þegar blaðið reynir að verja sjón-
armið Reykjavíkurbréfsins frá vikunni
á undan. Þetta er alrangt hjá Morgun-
blaðinu. Langflest ný störf í Banda-
ríkjunum eru láglaunastörf, eins og
kemur ffarn í skýrslu OECD.
Og það sem meira; vaxandi efa-
semda gætir um réttmæti þeirrar hag-
ffæðikenningar sem segir að hærri
lágmarkslaun fækki störfum, þótt þær
efasemdir hafi ekki náð eyrum hag-
ffæðinga OECD og enn síður leiðara-
höfunda Morgunblaðsins. Ríkisstjórn
Bandaríkjanna ffysti lágmarkslaun
nærri allan síðasta áratug. Sumar fylk-
isstjórnir hækkuðu lágmarkslaun upp
á sitt einsdæmi og það gaf hagffæð-
ingum tilefni til að rannsaka áhrif
hækkunnar alríkisstjórnarinnar á lág-
markslaunum í skjmdibitaiðnaðinum
árið 1991 á atvinnuástandið í einstök-
um fýlkjum. Yfirhagfræðingur at-
vinnumálaráðuneytisins í Was-
hington, Lawrence Katz, gerði ásamt
David Card, hagfræðikennara við
Princetonháskóla, samanburð á þeim
fylkjum sem höfðu hærri lágmarks-
laun og hinum sem höfðu haldið lág-
markslaununt alríkisstjórnarinnar.
Niðurstaðan var sú að þau fylki sem
sýndu hvað mesta hækkun lágmarks-
launa bjuggu jafnframt við besta at-
vinnuástandið.
Frekari rannsóknir í Bandaríkjun-
um hafa staðfest að þegar kaupið er
hækkað í illa launuðum störfum, til að
mynda á skyndibitastöðum, þá eykst
ekki atvinnuleysið heldur hefur það
þvert á móti tilhneigingu til að
minnka.
Amerísk framtíð
Fátækt í Bandaríkjunum er alvar-
legt þjóðfélagsvandamál og hefur h'tið
batnað þrátt fyrir að störfuin hafi
fjölgað. Fátækramörk liggja við
12.999 dollara árstekjur og átján pró-
sent þeirra sem hafa vinnu eru á kaupi
sem liggur undir fátækramörkum.
Þetta þýðir að nærri einn af hverjum
fimm sem ræður sig í vinnu í Banda-
ríkjunum fær tekjur sem ekki duga
honum og fjölskyldu hans til lág-
marksframfærslu.
I skýrslu OECD er ekki gert mikið
með þessar tölur enda erfitt að fá þær
til að falla að viðurkenndum forsend-
um hagfræðinga. (Sjálfsagt er rnörg-
um þeirra skapi næst að leysa vanda-
málið með því að lækka fátæktar-
rnörkin.) Aðrir viðurkenna óbærilegar
afleiðingar þeirrar stefnu Bandaríkja-
manna að fjölga störfum með því að
lækka launin. Einn þeirra er áður-
nefndur Katz hjá bandaríska atvinnu-
málaráðuneytinu sem telur að besta
leiðin til að berjast við þjóðfélags-
vandann sem fátæktin skapar sé að
hækka lægstu launin. Hugmyndir
hans eru ekki byltingarkenndar; lág-
markslaun í tímavinnu hækki úr 4, 25
Fáir hafa velt tengslum hins dauðlega og
ódauðlega jafnmikið fyrir sér og Taoistar.
Otal sögur eru urn leit þeirra að lyfjum eða
ávöxtum sem veiti eilíft líf og til eru frásagnir um að
kínverskir keisarar hafi fengið taoíska munka til að
brugga sér ódáinslyf en árangur mun þá stundum
hafa verið öfugur við ætlunina. Hjá Laotse virðist
ódauðleikinn hins vegar bundinn við frumferlið,
Tao; allt annað sé hverfult og forgengilegt. Ymsir
hafa því túlkað ummæli í eftirfarandi texta urn lang-
lífið sent svo að þótt mennirnir deyi þá lifi frumferl-
ið (Tao), sem tilvera þeirra byggist á, afram. Flestir
textaskýrendur hafa þó skilið þetta sem svo að menn
öðlist ódauðleika með dyggðum sínum, þ.e. skerfúr
manna til tilverunnar, orðstír þeirra, lifi áfram eftir
dauða þeirra.
33. brot úr Bókinni um Veginn.
Sá sem þekkir aðra menn cr khiktir.
Sá sem þekkir sjálfan sig er skýr.
Sá sem sigrast á öðrum mönnum hefiir krafia.
Sá sem sigrast á sjálfiim sér hefiir styrk.
Sá sem þekkir gmegt er auðugur.
Sá sem þrjóskast áfi'atn hefur viljastyrk.
Sá scm tapar ekki staðu sinni endist lengi.
Sá sem deyr án þess að tapast er langlífur.
Umritun þýðanda
Þekking á öðrunt inönnum ber vott um hyggindi
en skarpskyggni að jrekkja sjálfan sig.
Það þarf líkamskrafta til að sigrast á öðrum en
(andlegan) styrk til að sigrast á sjálfum sér.
Þeir sem þekkja nægjusemi eru auðugir.
Þeir sem brjótast ótrauðir áfram búa yfir vilja-
styrk.
Þeir sem missa ekki stöðu sína (gagnvart Tao) eru
úthaldsgóðir.
Langlífi felst í því að líða ekki undir lok við dauð-
ann.
Þýðandi: Ragnar Baldursson