Vikublaðið - 23.09.1994, Blaðsíða 7

VIKUBLAÐIÐ 23. SEPTEMBER 1994
tilfellum var oft bara minnst á hann
einu sinni, að hann byggi erlendis,
eða hvar hann byggi hér á landi eða
eitthvað slíkt. En faðirinn var ekkert
dreginn inn í þessar aðgerðir þrátt
fyrir mikla erfiðleika hjá þessum
börnum. Ekkert kom fram um hvort
slíkt væri mögulegt, æskilegt eða
óæskilegt. Eg gaf þessu fyrirbrigði,
þar sem afskiptunum og aðhaldinu er
fyrst og ffemst beint að mæðrunum
en ekki börnunum, og feðrunum er
alveg skákað til hliðar, nafnið „barna-
verndargildran“.
Nú hefur það verið yfirlýst mark-
mið í barnaverndarstarfi að það eigi
að byggjast á heildarsýn, þ.e. að að-
gerðirnar eigi að miðast við fjölskyld-
una í heild. En við lestur dagála Fé-
lagsmálastofnunar í Reykjavík kom í
ljós að starfsmenn stofnunarinnar
féllu í þessa „barnaverndargildru“.
Þeir stunduðu ekki fjölskylduvinnu
heldur skiptu þeir sér af mæðrum sem
voru í félagslega veikri stöðu.
Þegbar ég vann að rannsókninni
voru að koma ffam erlendar rann-
sóknir, og margar hafa komið fram
síðan, sem staðfesta niðurstöður
mínar um að barnaverndarstarf sé
mæðramiðað en ekki barnamiðað. I
Svíþjóð var gert sérstak átak í fram-
haldi af umræðunni sem spratt af
þessum niðurstöðum. Þónokkru fé
var veitt í verkefni sem hlaut nafnið
„barnafocos".
Féð fór í ráðstefnur og fundahöld
meðal starfsfólks en einnig í tilrauna-
verkefni þar sem lögð var áhersla á að
styrka betur þátt barnsins í barna-
verndarstarfinu. Einnig voru sett á
stofn sérstök námskeið við háskóla
sem miðuðu að því að auka þekkingu
á börnurn og á vinnu með þeim. Eg
hafði tækifæri til að setja upp eitt af
þessum námskeiðum með fólki við
háskólann í Umeá. Eg veit líka til þess
að effir að gagnrýni mín kom ffam
tóku starfsmenn Félagsmálastofnunar
í Reykjavík sig til, útveguðu sér breskt
barnamiðað efni og unnu með það í
starfshópum sem reyndu að taka á
þessum málum.“
Fjarlægð jafnt sem nálægð
nauðsynleg
A sínum tíma skoðaðir þú bama-
vemdarstarf í litlum sveitarfélögmn úti
á landi þar sem starfið var í höndum
leikmanna en ekki fagfólks. Nú er verið
að sameina sveitaifélög víða um land,
m.a. tilþess aðþau ráði betur við að veita
þá félagslegu þjónustu sem þebn ber. Er
sameining sveitaifélaga til góðs fyrir
bamavemdarstarf?
„Eg hef séð smæð sveitarfélaganna
sem hindrun fyrir því að raunhæft
barnaverndarstarf fari ffam hér á
landi. Ég held að stækkun sveitarfé-
laganna sé af hinu góða fyrir barna-
verndarstarf eigi það starf að vera á-
ffam hjá sveitarfélögunum. En þetta
er ekkert einfalt mál.
Eigi stuðningur að vera raunhæfur í
félagslegri þjónustu þarf starfsfólkið
sem sér um hin daglegu afskipti að
þekkja vel til hjá viðkomandi fjöl-
skyldu. Síðan er það sá þáttur sem
snýr að réttaröryggi fólks, að allir séu
jafnir fyrir lögunum og eitthvað sé
gert í málunum, sem hefur vantað
mikið upp á hér á landi. Nálægðin á
ekki vel við þann þátt.
Skipulag þessara mála þarf því að
vera byggt þannig upp að það tryggi
bæði nálægð og fjarlægð. I Noregi er
búið að breyta skipulaginu á þann veg
að þar eru pólitískt skipaðar barna-
verndarnefindir en jafnframt situr fag-
fólk líka í nefndunum.
Leggur þú tnikla áberslu á faglega
þekkingu?
„Ég er blendin í trúnni, ef svo má
segja. Spurningin snýst þó að mínu á-
liti ekki uin faglega þekkingu, eða
skort á henni, heldur hvernig henni er
beitt. Eins og með önnur félagsleg
fyrirbæri þurfa þeir sem sinna barna-
vernd að viðurkenna að þeir hafa vald
í krafti sérfræðiþekkingar og verða að
fara vel með þetta vald. Sérfræðingar
vera að varast þá tilhneigingu að
stunda hagsmunagæslu eingöngu.
Eins og ég hef bent á hefur hringur-
inn um barnið þrengst meira og
meira. Þessi sundurgreining sérffæð-
ingsahópanna sem eru að rannsaka
börn er ekki til góðs. Sérstaklega á
það við þegar grunur leikur á kyn-
ferðislegu ofbeldi.“
Barnavernd í samhengi við
aðra félagsmálastefnu
Og Guðrún heldur áfram. „Ég vil
sjá barnaverndina í beinu samhengi
við aðra félagsmálastefnu. Vegna eðl-
is barnaverndarinnar, þ.e. að hún er
bæði stéttskipt og kynskipt og leggur
mikla áherslu á félagslegt taumhald,
ráðast skilyrði hennar mikið af ríkj-
andi félagsmálastefhu. Það er ekki
hægt að fjalla heildrænt um barna-
verndina án þess að tengja önnur
skyld mál inn í. Þessvegna hef ég t.d.
verið að skrifa um almennt viðhorf til
barna í samfélaginu. En líka til þess að
leggja áherslu á að barnaverndarbörn
eru ekkert annars eðlis en önnur
börn. Ég tek afstöðu gegn því hvernig
almennt er litið á börn sem eru „öðru-
vísi“, ef svo má segja. Þó þau eigi við
eitthvað vandamál að stríða eru þau í
raun alveg eins og við hin.
Það hefur greinilega komið fram í
mínum athugunum að þessum málum
hefur verið allt of lítið sinnt hér á
landi. Ekki síst í litlum byggðarlögum
þar sem jafnvel eklci mjög alvarlegunt
málum var sinnt. Fólkið sem átti að
sjá um barnaverndina réð ekki við
verkefnin og var mjög vanbúið til þess
að fást við þau. Við höfum verið mjög
aftarlega á merinni varðandi þennan
málaflokk.
En það er líka gaman að sjá að þetta
er að breytast. Það er enginn vafi á því
að hagur barna í samfélagi okkar hef-
ur batnað á síðustu árum. Með stofn-
un hagsmunasamtaka, nteð nýjum
barnaverndarlögum, þar sem félags-
málaráðuneytinu eru lagðar mun
skýrari skyldur á herðar, með opnun
sérstaki'ar skrifstofu um þetta málefni
og með stækkun sveitarfélaganna
verður í það minnsta meiri virkni í
málefnum barna. En svona skipulags-
breyting er samt engin trygging fyrir
því að hlutirnir séu vel gerðir. Hags-
munasamtökin eru t.d. í sjálfu sér
engin trygging fyrir því að málefnum
barna verði betur sinnt. Kannski
verður þetta bara einn fullorðinshóp-
urinn enn sém er að skipta sér af
börnum. En það eru ákveðin jákvæð
merki. T.d. er mikil og þung undir-
alda meðal foreldra sem gera nýjar
kröfúr um að börnum þeirra sé sinnt,
yfirvöld taki einhverja ábyrgð á því að
bæta það hörmungarástand sem hér
hefur ríkt í dagvistarmálum og varð-
andi frítíma skólabarna."
Aukin réttindi barna
I grein sem þú skrifaðir í blað félags-
ráðgjafa á síðasta ári segirþú að „á sama
hátt og kvetinafræði hafi unnið að því að
athuga aðstæður kvenna í nýju Ijósi sé
löngu tímabart að huga að hinu sama er
varðar böm “. Getur þú skýrt þessa hug-
mynd nánar?
„Ég lagði áherslu á það í ritgerð
minni, reyndar höfðu aðrir gert það á
undan mér, að barnaverndin þyrfri að
snúast miklu meir um börnin sjálf. I
framhaldi af því fór ég að velta vöng-
um yfir stöðu barna í samfélaginu al-
mennt. Ég setti fram vangaveltur um
að auka þyrfti réttindi barna til mikilla
muna og að við fullorðna fólkið yrð-
um að hefja þá umræðu af fullum
krafti og alvöru.
Mér finnst miðað við alla nútíma-
þróun mjög eðlilegt að krakkar fái að
ráða sér meira sjálf. Þó verður slíkt
auðvitað að miðast eitthvað við aldur
þeirra. Þau fái t.d að hafa meiri áhrif á
skólann og á daglegt líf sitt og mér
finnst við ættum að ræða það í fúllri
alvöru hvort ekki eigi að lækka kosn-
ingaaldurinn.
Færi slík umræða fram af fullri al-
vöru gæti hún ýtt af stað mjög spenn-
andi hlutum."
amfélagið
SELJUM NOKKRA LADA SAFÍR
1500 cc 5GÍRA
MEÐ „FRÍPAKKA“ AÐ VERÐMÆTI
KR. 65.000
INNIHALD„FRÍPAKKA“
® vetrardekk á felgum, negld eða ónegld eftir vali ;
(auk sumardekkja)
Q bremsuljós í afturglugga
Q útvarps- og kassettutæki
Q mottur
fullur bensíntankur
wlíTí

kr. á götuna

<0'

ÁRMÚLA 13 • SÍMI: 68 12 00 • BEINN SÍMI: 3 12 36