Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.2005, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 29. janúar 2005 | 13
Paul McCartney ætlar að notatækifærið þegar hann leikur í
hálfleik á Super Bowl-ruðnings-
leiknum nú
í febrúar og
kynna tón-
leikaferð
sem hann
mun leggja
upp í næsta
haust um
Norður-
Ameríku.
Alls stefnir
hann á að
leika á 37
tónleikum
þar vestra
en hann
vinnur nú að gerð nýrrar plötu.
Herma fregnir úr ólíkum áttum að
McCartney sé að vinna plötuna
með mörgum ólíkum upp-
tökustjórum og meðspilurum.
Nigel Goodrich, sem unnið hefur
með Radiohead, Beck,
Travis og Divine Com-
edy, hefur tekið upp
nokkur laganna með
gamla bítilnum og fékk til sam-
starfs við þá tónlistarmanninn
James Faulkner, til að leika á gít-
ar. Faulkner gaf einmitt út árið
2001 allsérstæða plötu sem heitir
Bedtime With The Beatles þar
sem Faulkner leikur vel valin lög
Bítlanna í vögguvísuútsetningum.
„Ég gaf Paul eintak af plötunni og
honum fannst hún frábær,“ sagði
Faulkner í spjalli við Billboard.-
com síðla síðasta árs.
  
Einn af helstu samstarfs-mönnum McCartneys síðustu
árin, Elvis Costello, er nú að
semja sína fyrstu óperu. Er hún
byggð á óendurgoldinni ást
danska ævintýrasmiðsins Hans
Christian Andersen til sænskrar
konu. „The Secret Arias“ er byggð
á lögum sem Andersen samdi sér-
staklega fyrir Jenny Lind, sópr-
ansöngkonu sem kölluð var
„sænski næturgalinn“. Þótt hann
hafi þráð hana ofurheitt tókst hon-
um aldrei að vinna hug hennar,
samkvæmt Henrik Engelbrecht,
yfirdramatúrg Konunglega leik-
hússins í Kaupmannahöfn sem
pantaði verkið sérstaklega frá
Costello. Talið er að Andersen
hafi samin söguna um Næturgal-
ann með Lind í huga.
„Elvis féll um leið fyrir þessari
hugmynd og þegar við hittum
hann fyrir 18 mánuðum til að
ræða hana, þá var hann þá þegar
kominn með skýra hugmynd um
óperuna,“ segir Engelbrecht.
Verkið verður frumsýnt árið
2006 á litla tilraunasviði nýja óp-
eruhússins, sem tekur 200 manns í
sæti.
Gert er ráð fyrir að farið verði
með óperuna í sýningarferð um
heiminn eftir að sýningum lýkur í
Kaupmannahöfn. Engilbrecht
staðfesti enn fremur í samtali við
Billboard.com að óperan verði gef-
in út á plötu og mynddiski.
Costello hefur áður samið sí-
gilda tónlist með sænsku sópr-
ansöngkonunni Anne Sofie Von
Otter og Brodsky-kvartettinum og
gaf út tónverkið „Il Sogno“ á
merki Deutsche Grammophon.
Hann hyggst frumflytja verk sín
fyrir óperuna „The Secret Arias“
á tónleikum í nýja óperuhúsinu
næsta haust.
Costello gaf út rokkplötuna The
Delivery Man ásamt sveit sinni
The Imposters síðla síðasta árs.
Platan fékk víða mjög góða dóma
og færði Costello tvær tilnefn-
ingar til Grammy-verðlauna, fyrir
bestu rokkplötuna og besta flutn-
ing hljómsveitar á rokklagi
(„Monkey to Man“). Costello held-
ur röð tónleika í Bandaríkjunum í
mars og apríl.
Erlend
tónlist
Paul McCartney
Elvis Costello
Þeir eru ófáir sem enn sleikja sárinvegna andláts bandarísku nýbylgju-sveitarinnar Pavement. Þótt sumareyndar greini stórlega á um það þá
skal það fullyrt hér að sveitin var á hátindi
sköpunarkrafts síns, orðin einhver sú allra
besta, þegar svanasöngurinn Terror Twilight
kom út á vormánuðum 2000. Umdeild plata
meðal harðnaðra Pavement-
fylgjenda en hreint og klárt
meistaraverk frá þessum
bæjardyrum séð. Það reynd-
ist mörgum þyrnir í augum
að sveitin var þá hætt að
vera samvinnuverkefni þeirra Stephens
Malkmusar og Scotts Kannbergs, hinn síð-
arnefndi átti ekkert lag á Terror-plötunni sem
þótti vera fyrsti vísirinn að endalokunum sem
innsigluð voru á tónleikum sveitarinnar í Lond-
on Brixton Academy í nóvember 2000.
Sex og hálfu ári áður var samvinna þeirra
æskufélaga Malkmusar og Kannbergs, sem ætt-
ir eiga að rekja til Stockton í Kaliforníu, í full-
um blóma, þegar þeir unnu saman að annarri
plötu undir Pavement-nafninu, sem síðar átti
eftir að fá nafnið Crooked Rain, Crooked Rain.
Þótt engum dyldist það, allt frá því fyrsta smá-
skífan undir nafni Pavement kom út árið 1989,
að sveitin væri afkvæmi þeirra tveggja fyrst og
fremst þá var það samt á allra vitorði er Pave-
ment skelltu sér í hrörlegt en dugandi hljóðver
á 8. hæð í gömlu stórhýsi í New York í 1994, að
nú væri þetta í fyrsta sinn orðin alvöru hljóm-
sveit. Svo var meira að segja talið þegar fyrsta
breiðskífan, hin margrómaða Slanted & Enc-
hanted, kom út árið 1992 að þar væri á ferð
tímabundið samstarfsverkefni manna sem ætl-
uðu svo hver í sína áttina. En þegar Pavement
varð skyndilega helsta dálæti hrifnæmra há-
skólaútvarpskrakka og annarra unnenda neð-
anjarðartónlistar þar vestra reyndist ekki aftur
snúið og sveitin var komin á kaf í pakkann; við-
töl, myndatökur og tónleikaferð.
Rokksagnfræðingar með fjörugt ímyndunarafl
hafa lýst yfir að Pavement sé áhrifamesta neð-
anjarðarsveit 10. áratugarins í Bandaríkjunum,
hafi gegnt sama hlutverki og R.E.M. gerði á
þeim 9. Crooked Rain hafi því sumpartinn verið
Reckoning, að því gefnu að Slanted hafi verið
Murmur. Því var líka spáð að önnur platan
myndi hysja sveitina upp á yfirborðið, rétt eins
og hafði gerst með R.E.M. – Atlanta-útgáfufyr-
irtækið tók meira að segja að sér að dreifa
henni fyrir litlu Matador-útgáfuna. Gekk það
líka eftir að sumu leyti; „Cut Your Hair“ komst
í spilun á MTV og fór inn á topp tíu „nýrokk-
lista“ Billboards. En uppá yfirborðið fór Pave-
ment aldrei.
Þeir hjá Matador-útgáfunni tóku sig til árið
2002 og gerðu gríðarlega metnaðarfulla endur-
útgáfu af Slanted með yfir 30 aukalögum.
Crooked Rain hefur nú fengið sömu höfðinglegu
meðhöndlunina – 49 laga tvöföld plata með
hvorki fleiri né færri en 37 aukalögum, þar af
25 upptökum sem aldrei hafa komið út áður.
Þessi gríðarlegu afköst sveitarinnar og gæði
laganna sem á sínum tíma komust ekki á plöt-
urnar eru vitnisburður um gríðarlega sköp-
unargleði sveitar sem þó átti nóg inni. Sjálf
platan Crooked Rain hljómar líka alveg eins
meiriháttar vel og hún gerði fyrir rúmum ára-
tug. Meira regn takk.
Úrhellis rigning
Poppklassík
Skarphéðinn
Guðmudsson
skarpi@mbl.is
Pavement
Þ
egar Dave Gilmour, gítarleikari
Pink Floyd, kom með Kate Bush á
fund frammámanna EMI útgáf-
unnar var hún aðeins sextán ára.
Þeir hrifust af hæfileikum stúlk-
unnar og gerðu við hana útgáfu-
samning. Síðan sögðu þeir henni að taka sér
tíma til að semja meira af tónlist, læra að dansa
og standa á sviði – undirbúa sig fyrir það að
verða starfandi tónlistarmaður. Þetta var um
miðjan áttunda áratuginn og í dag hugsa menn
öðruvísi; ef slík hæfileikastúlka kemur á fund
útgáfurisa í dag er henni hent hálfberri inn í
myndver að engjast og stynja svo hægt sé að
selja sem mest af henni áður en hún verður of
gömul (kemst á þrítugsaldurinn).
Það er alsiða að ungmenni
flytji tónlist og slái í gegn fyrir
vikið, gleymum ekki Robertino
sem gekk aftur svo eftirminnilega á þarsíðasta
ári, og svo má nefna Frankie Lymon, Michael
Jackson, sem varð frægur sex ára og heims-
stjarna ellefu ára, Osmonds syskinin, Hanson
bræður, Britney Spears og svo má lengi telja.
Víst fór illa fyrir mörgum þessara barna og fer
enn – mörg féþúfur foreldra sinna eða nákom-
inna, öðrum ætlað að uppfylla drauma foreldr-
anna sjálfra um frama.
Tólf og tíu ára
Því er þetta rifjað upp hér að fyrir þremur mán-
uðum kom út vestan hafs breiðskífa með stúlk-
um sem kalla sig Smoosh. Smoosh-systur eru
þær Asya og Chloe, Asya, sem er tólf ára, leikur
á hljómborð og syngur, og semur reyndar líka
lögin, og Chloe, sem er tíu ára, leikur á tromm-
ur. Platan heitir She Like Electric og stingur í
stúf við allt ofangreint, hljómar eins og alvöru
tónlist alvöru tónlistarmanna, ekki er annað að
sjá og heyra en enginn sé að segja þeim stúlkum
fyrir verkum.
Snemma bar á tónlistarhæfileikum þeirra
Asya og Chloe – þær voru farnar að taka þátt í
hæfileikakeppnum sex ára gamlar, en léku þá
báðar á píanó. Asya gafst þó upp á píanóinu er
hún varð eldri, fannst leiðinlegt að vera alltaf að
spila það sem aðrir sögðu henni að spila. Chloe
hætti líka, langaði líka að breyta til. Foreldr-
arnir hafa víst ekki ýkja mikinn áhuga á tónlist,
eða höfðu í það minnsta ekki framan af. Þó segir
sagan að faðir stúlknanna, sem er læknir, hafi
komist yfir gamla fiðlu og ákvað þá að hann
langaði einmitt til að læra á slíkt hljóðfæri.
Fjölskyldan fór í hljóðfæraverslun að láta
kíkja á fiðluna og kaupa í hana strengi. Á meðan
þau biðu eftir afgreiðslu röltu systurnar í slag-
verkshluta verslunarinnar. Þar hittu þær fyrir
Jason McGerr afgreiðslumann, kennara í helsta
slagverksskóla borgarinnar og trymbil þeirrar
ágætu hljómsveitar Death Cab For Cutie.
McGerr sýndi þeim trommusett sem Chloe leist
vel á, en það gerði útslagið að hann lofaði henni
nokkrum ókeypis trommutímum ef hún fengi
sér settið.
Tónlistarlegur ágreiningur
Þegar McGerr var búinn að kenna Chloe um
hríð lagði hann til að hún fengi sér einhvern að
spila með til að fá meiri tilfinningu fyrir
trommuleik í hljómsveit. Hún fékk Asya til að
fara að spila á píanóið aftur en nú lög sem Asya
hafði samið sjálf, ekki tónlist eftir aðra. Chloe
spilaði síðan nokkur lög eftir systur sína fyrir
McGerr og honum leist svo vel á að hann bauðst
til að taka upp nokkur lög með þeim stúlkum
sem varð svo til þess að þær ákváðu að vinna
saman í hljómsveit.
Áður en samstarfið gæti hafist formlega urðu
þær þó að leysa tónlistarlegan ágreining; Chloe
vildi spila pönk og kalla sveitina Crashsound, en
Asya var ekki eins mikill pönkari í sér. Á end-
anum sættust þær á að spila sittlítið af hverju;
smá pönk, ballöður, popp og jafnvel hiphop. Þær
völdu samstarfinu nafnið Smoosh og fjöl-
skykdan kom upp vefsetri til að selja heima-
brenndar upptökur.
Vendipunktur í sögu Smoosh var svo er þær
spiluðu á rokkhátíð stúlkna í Seattle og fengu
frábæra dóma fyrir í blöðum í Seattle. Í fram-
haldinu spiluðu þær nokkrum sinnum í útvarps-
þætti og fóru svo að hita upp fyrir
Death Cab for Cutie og Sleater-
Kinney. Í framhaldinu var þeim boð-
inn útgáfusamningur hjá útgáfu í
Seattle er kallast Pattern 25.
Öryggi æskunnar
Fyrstu breiðskífuna, She Like
Electric, tóku systurnar upp í hljóð-
veri með upptökustjóranum Johnny
Sangster sem frægur er fyrir vinnu
sína með sveitum eins og Mudhoney
og The Posies, en að sögn tók aðeins
þrjá daga að taka skífuna upp. Það
heyrist vel að Sangster er lítið að
skipta sér af hlutunum, leyfir þeim
Smoosh-systrum að ráða ferðinni að
mestu og lítið er sýslað við lögin eftir
á, helst að Asya raddi með sjálfri sér.
Fyrir vikið kemur vel fram það sem
menn kunna einna best að meta við
plötuna; ekki er bara að lögin séu góð
heldur eru þau flutt af svo miklu ör-
yggi, öryggi æskunnar sem ekki veit
hvað er ekki hægt og lætur þvílíkt því
ekki þvælast fyrir sér. Þær spila af
krafti stelpurnar og syngja og gera
talsvert betur en obbinn af því sem
haldið er að plötukaupendum. Víst ýt-
ir það undir ánægjuna af plötunni að
vita hvað þær eru gamlar, eða
kannski réttara að segja hversu ung-
ar þær eru, en músíkin á plötunni
stendur vel fyrir sínu hvernig sem á
það er litið og þætti prýðileg plata
fullorðinna tónlistarmanna.
Faðir stúlknanna er umboðsmaður þeirra og
leggur mikla áherslu á að tónlistariðkanin komi
ekki niður á náminu eða annarri tómstundaiðju
eins og fótboltaæfingum. Hann leggur áherslu á
að ekki sé unnið eftir neinni sérstakri áætlun,
þau taki einn dag í einu og leyfi stúlkunum að
ráða ferðinni. Eitt af því sem foreldrar stúlkn-
anna gæta vandlega er að fullt nafn þeirra komi
ekki fram, aðallega til að fá að vera í friði fyrir
fjölmiðlum og uppáþrengjandi músíkmógúlum,
en einnig til þess að þær geti hætt í bransanum
hvenær sem þeim sýnist svo.
Fróðlegt verður að sjá hvort Disney-
apparatið leiti þær stöllur uppi, hvað gerist þeg-
ar arftakar Mikka Mús klúbbsins banka upp á
og bjóðast til að gera þær heimsfrægar eins og
Britney Spears og Christina Aguilera á sínum
tíma. Reyndar er tónlistarsmekkur þeirra
systra nokkuð frábrugðinn þeirri tónlist sem
mest er hampað þar á bæ, þær halda upp á
Nirvana og Interpol, og því ekki beint hætta á
að þær eigi eftir að búa sig eins og gleðikonur og
engjast frammi fyrir myndavélunum. Það verð-
ur svo gaman að heyra hvað gerist þegar næst-
yngsta systirin, Maya, sem er á níunda ári,
slæst í hópinn, en til stendur að hún leiki á bassa
og þá ætlar Chloe að spila á raftrommur og
Asya á gítar. Þá geta þær kannski látið þann
draum sinn rætast að fá að hita upp fyrir The
Shins og The Strokes.
Smoosh rokkar!
Í sífelldri leit að söluvarningi víla útgáfurisarnir
ekki fyrir sér að nýta sakleysi æskunnar sem
söluvarning – gera sífellt út yngri tónlistarmenn.
Stúlkurnar í Smoosh, sem ekki hafa einu sinni
náð unglingsaldri, fara aftur á móti eigin leiðir.
Eftir Árna
Matthíasson
arnim@mbl.is
Unglingsstelpurnar í Smoosh.