Morgunblaðið - 23.06.2005, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 23. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SJÁLFSVÍGUM hjá körlum yngri
en 24 ára fækkaði um meira en
helming á árunum 2002–2004 miðað
við þrjú síðustu árin þar á undan.
Þannig voru framin 13,8 sjálfsvíg að
meðaltali á síðustu þremur árum,
miðað við hverja 100 þúsund íbúa í
þessum aldurshópi en árin 1999–
2001 voru sjálfsvíg að meðaltali 29,6
ár ári. Kom þetta fram á blaða-
mannafundi hjá Landlæknisemb-
ættinu í gær þar sem verkefnið
Þjóð gegn þunglyndi var kynnt.
Sjálfsvígum hefur fækkað mark-
tækt hjá körlum á síðustu þremur
árum þegar miðað er við árin þrjú á
undan en einnig þegar til lengri
tíma er litið. Hins vegar hefur ekki
orðið marktæk breyting á sjálfsvíg-
stíðni hjá konum. „Við höfum aðeins
tvisvar áður séð jafn lágar tölur á
þessu langa tímabili [frá 1975–2004]
það er 1975–77 og 1992–95. Þannig
að eitthvað er að gerast hérna síð-
ustu þrjú árin hvort sem það er til-
viljun eða ekki,“ segir Högni Ósk-
arsson, geðlæknir og formaður
fagráðs um verkefnið Þjóð gegn
þunglyndi. Hann sagði fækkunina
vera fyrst og fremst hjá karlmönn-
um 24 ára og yngri og að það væri
mikið ánægjuefni.
Hvatning til að halda
áfram á sömu braut
„Þetta er áhugavert fyrir okkur í
þessari forvarnarvinnu vegna þess
að þetta er hópurinn sem við höfum
áhyggjur af og sem við vildum sér-
staklega beina okkar kröftum að,“
segir Högni en sló niður þann var-
nagla að tíðnisveiflur séu verulegar
í tíðni sjálfsvíga. Þeir þættir sem
hafa áhrif á tíðnina eru ekki nægj-
anlega vel þekktir, en þeir geta ver-
ið margvíslegir s.s. veðurfar, efna-
hagsástand, áföll, fíkniefni o.fl.
„Þetta er hvatning fyrir okkur sem
stöndum að verkefninu að halda
áfram á þeirri braut sem við lögðum
af stað með,“ segir Högni.
Á fundinum kom fram að mark-
tæk aukning hafi verið hjá körlum í
þróun sjálfsvíga hérlendis frá árinu
1911–2000, en árlega falla fleiri fyr-
ir eigin hendi en í umferðarslysum.
Milli 1911–1940 var meðaltalið 12,8
af hverjum 100 þúsund einstakling-
um en milli 1971–2000 var talan
komin í 18,1 af 100 þúsund. „Aukn-
ingin er svo til einungis hjá körlum.
Sjálfsvígstíðnin hjá konum stendur
í stað,“ segir Högni en á milli ár-
anna 1911–2000 er tíðnin um fimm
af hverjum 100 þúsund. Hann sagði
að á þessum tíma hafi meðalaldur
karla lækkað en hækkað hjá kon-
um. „Ef við horfum sérstaklega á þá
sem eru 19 ára og yngri þá er engin
breyting á þessu hjá konunum en
hjá körlunum er gífurlega mikil
aukning og þetta er í rauninni
ástæðan fyrir því að verkefnið fór af
stað,“ segir Högni og bætir því við
að þessi þróun eigi ekki einvörð-
ungu við Ísland heldur önnur lönd í
Evrópu og víðar.
Verkefnið „Þjóð gegn þunglyndi“
hefur nú verið formlega starfrækt í
tæp tvö ár. Hvati verkefnisins var
upphaflega sá, að tíðni sjálfsvíga
hafði færst niður í æ yngri aldurs-
hópa, og þá sérstaklega meðal
ungra karlmanna. Sjálfsvíg er ná-
tengd þunglyndi og öðrum alvarleg-
um geðröskunum.
Verkefnið er á vegum Land-
læknisembættisins, í höndum fag-
ráðs gegn þunglyndi og sjálfsvíg-
um. Samvinna hefur verið við
fjölmarga aðila, stjórnendur í heil-
brigðiskerfinu, skólum, félagsþjón-
ustu, lögreglu, forsvarsmenn fé-
lagasamtaka auk einstaklinga með
sérþekkingu á þessum málum.
Áhersla lögð á að bæta þekk-
ingu almennings á þunglyndi
Áherslur verkefnisins eru tví-
þættar. Annars vegar að auka færni
og þekkingu fagfólks á þessu sviði
þunglyndis og sjálfsvíga og stuðla
að betri tengslum þeirra sem starfa
að þessum málum utan og innan
stofnana. Hins vegar að bæta þekk-
ingu almennings á þunglyndi og
sjálfsvígshegðun og um leið að
draga úr fordómum.
Unnið hefur verið í nánu sam-
starfi við hjálparsíma Rauða kross-
ins, 1717, auk Neyðarlínunnar og
bráðamóttöku geðdeilda ef um
mjög alvarleg símtöl hafi verið að
ræða. Það hefur verið lögð sérstök
áhersla á ungmenni og m.a. grunn-
og framhaldsskólar heimsóttir og
starfsfólk skólanna hefur fengið
fræðslu þannig að það verði meira
vakandi fyrir kvíða- og þunglyndis-
einkennum hjá börnum. Auk þess
hafa verið haldin ýmis námskeið og
fræðslufundir bæði fyrir fagaðila og
almenning.
VÍS er aðalstuðningsaðili Þjóðar
gegn þunglyndi. Auk þess hefur al-
mannatengslafyrirtækið Athygli
ehf. og auglýsingastofan Fíton lagt
hönd á plóg. Aðrir stuðningsaðilar á
árinu voru Síminn, SPRON og KB
banki auk ráðuneyta dómsmála, fé-
lagsmála og heilbrigðismála.
Fækkunin mest hjá
körlum 24 ára og yngri
Eftir Jón Pétur Jónsson
jonpetur@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Torfason
Salbjörg Björnsdóttir, geðhjúkrunarfræðingur og verkefnisstjóri, ásamt
Högna Óskarssyni geðlækni kynntu verkefnið Þjóð gegn þunglyndi.

 
 
 




  

 
 
!

 


 " 
 #$%

!

&  

!
$

' 
(' (
( ' ()
(' (*
(' (
' 
)' 
*' (
'
'

+




(

*

)*
(
(


,
- 
 

,
- 
 


..

,


 ,


 

,

,
-
 








        



,

,
-







  
     Sjálfsvígum hefur fækkað undanfarin þrjú ár samkvæmt tölum landlæknis
TALSVERÐ umræða átti sér stað
um vísindaveiðar Japana á fundi
Alþjóðahvalveiðiráðsins í Ulsan í
Suður-Kóreu í gær og voru þeir
harðlega gagnrýndir fyrir þær.
Stefán Ásmundsson, formaður ís-
lensku sendi-
nefndarinnar,
segir að ekkert
hafi verið minnst
á vísindaveiðar
Íslendinga í gær.
„Við vorum bein-
línis ekkert
gagnrýndir fyrir
það að þessu
sinni.“
Hann segir að
meðal stærstu
mála sem voru rædd í gær hafi ver-
ið svokölluð friðarsvæði fyrir hvali.
„Það var tillaga um friðarsvæði í
Suður-Atlantshafi sem var felld og
jafnframt tillaga um að aflétta frið-
arsvæðinu sem er í suðurhöfunum,
og var sú tillaga líka felld,“ segir
Stefán. Hann segir að þetta hafi
verið fyrirséð enda þurfi ¾ hluta at-
kvæða til að umræddar breytingar
taki gildi.
Hann segir að einnig hafi verið
rætt um frumbyggjaveiðar og þar
hafi Grænlendingar fengið mesta
athygli í ljósi þess að þá skorti vís-
indalegar upplýsingar, og þá sér-
staklega um langreyðina sem þeir
séu að veiða. Samþykktu þeir að
fullnýta ekki þann kvóta sem þeir
eru með til þess að tryggja að ekki
verði um ofveiði að ræða á meðan
þeir safna betri vísindalegum upp-
lýsingum.
Að sögn Stefáns verða hvalveiðar
í atvinnuskyni ræddar í dag. Hann
telur ólíklegt að sátt náist um til-
lögu sem sé líkleg til framgangs í
því máli.
Íslendingar ekk-
ert gagnrýndir
að þessu sinni
Reuters
Frá fundi Alþjóðahvalveiðiráðsins í
Ulsan í Suður-Kóreu.
Stefán
Ásmundsson
SPRENGISANDSLEIÐ úr Bárðardal verður opnuð í dag. Enn er ófært úr
Skagafirði og Eyjafirði yfir Sprengisand, en að sögn Valdísar Eiríksdóttur,
þjónustufulltrúa Vegagerðarinnar, má búast við að þeir vegir verði færir á
næstu dögum.
Gæsavatnaleið, nyrðri og syðri, er ófær og einnig Hlöðuvallavegur og
Skjaldbreiðarvegur. Þá eru jeppaslóðarnir úr Víðidal og Vatnsdal í Húna-
vatnssýslu, upp á Arnarvatnsheiði, enn ófærir.









 
'(  )
*+, , *,  , - ../ 
*+( +0( 
*   1 ( 
,( +  *0  +1


#
  
  
     !    "!#
'( +  ..#
,0(  +
 
  2
 , "
3 (  +-  Sprengisandsleið úr
Bárðardal opnuð í dag
STARFSMENN Íslenska járnblendifélagsins á Grund-
artanga fögnuðu því í gær að 1.000 dagar eru liðnir frá
því að síðast varð vinnuslys sem leiddi til fjarveru starfs-
manns félagsins.
Segja forsvarsmenn verksmiðjunnar að margþætt
starf hafi stuðlað að þessum árangri. Aukin áhersla hafi
verið lögð á bætta umgengni, þrif og ýmsar merkingar á
vinnustaðnum. Bent er á að í síðustu kjarasamningum
voru samþykkt bónusákvæði sem tengjast snyrti-
mennsku á vinnusvæðum, notkun öryggisbúnaðar og
skráningu á hættulegum aðstæðum. Þá er mikil áhersla
lögð á að skrá öll óhappatilvik og hættulegar aðstæður.
1.000 dagar án vinnuslyss með fjarveru