Morgunblaðið - 29.07.2005, Page 24

24 FÖSTUDAGUR 29. JÚLÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Sturla Kristjánsson: Bráðger
börn í búrum eða á afgirtu svæði
munu naumast sýna getu sína í
verki; þeim er það fyrirmunað
og þau munu trúlega aldrei ná
þeim greindarþroska sem líf-
fræðileg hönnun þeirra gaf fyr-
irheit um.
Kristján Guðmundsson: Því
miður eru umræddar reglur nr.
122/2004 sundurtættar af óskýru
orðalagi og í sumum tilvikum
óskiljanlegar.
Sigurjón Bjarnason gerir grein
fyrir og metur stöðu og áhrif
þeirra opinberu stofnana, sem
heyra undir samkeppnislög,
hvern vanda þær eiga við að
glíma og leitar lausna á honum.
Þorsteinn H. Gunnarsson:
Nauðsynlegt er að ræða þessi
mál með heildaryfirsýn og dýpka
umræðuna og ná um þessi mál-
efni sátt og með hagsmuni allra
að leiðarljósi, bæði núverandi
bænda og fyrrverandi.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
Valþjófsstaðarpresturinn veifar nú
kristilegum kærleika eins og blautri
tusku framan í mót-
mælendur gegn Kára-
hnjúkavirkjun og um
leið alla sem annt er
um kristilegan kær-
leika. Af hverju býður
hún ekki hina kinnina?
Eða sest niður með
mótmælendum og
hlustar á þeirra rödd?
Hún talar um eigna-
spjöll sem hafa verið
unnin á eignum fyr-
irtækja. Hvað með
sameign þjóðarinnar;
öræfi Íslands?
Á öræfunum er verið að vinna
óbætanlegt tjón. Veit hún ekki að
þegar Jökla hverfur sáldrast Dimmu-
gljúfur niður? Hvern ætlar prest-
urinn þá að reka af jörðinni „sinni“?
Gaf guð henni jörðina eða hefur hún
umboðið fyrir kristilegum kærleika?
Veit hún ekki að hennar kristilegi
kærleikur er ríkisrekinn?
Börnin mín og barnabörnin mín
eiga þetta land, ekki presturinn á
Valþjófsstað eða ríkisstjórnin sem
snýtir okkur á lýðræðinu þótt vitað sé
að reglur lýðræðisins hafi verið
margbrotnar.
Nú berjast mótmælendur með því
móti að hlekkja sig við vinnuvélar.
Aðrar aðferðir hafa ekki
dugað, gamla örlaga-
trúin hefur heltekið
þjóðina, að „ekkert sé
hægt að gera“, – „þetta
er allt ákveðið“, segir
fólk eins og það hafi set-
ið á eintali við örlaga-
nornir,
og bætir við: „Það er
búið að setja þetta í
lög“. Það vill svo til að
hægt er að breyta lög-
um. Lýðræðisvitund
okkar er kannski ekki
beysnari en svo að við
erum búin að gleyma því að lögum
má breyta.
Nokkrir mótmælenda hafa gist hjá
mér, – og fólk utan úr bæ hefur spurt
hvort þetta séu ekki einhverjir
óeirðaseggir? En þetta er friðsemd-
arfólk, drekkur te, er á grænmet-
isfæði og fer í Nauthólsvíkina.
Þegar ég spurði gesti mína hvað
fengi þau til að koma um langan veg í
rándýra ferð til að mótmæla virkjun
uppi á Íslandi bjóst ég við að fá yfir
mig mælskudembu af pólitík og al-
þjóðahnattvæðingu, en þessir mót-
mælendur hafa allir svarað á sama
veg: Ísland hefur alltaf verið í huga
mínum goðsagnakennt land, Ísland
er svo rómantískt land í vitund minni.
Það var ekki fyrr búið að reka mót-
mælendur af tjaldstæðinu í nafni
kristilegs kærleika en að a.m.k. þrír
bændur á Austurlandi sýndu þann
höfðingsskap og djörfung að bjóða
þeim til sín. Eins og goðsagan sjálf sé
að verki: Gengu þá fram þrír bænd-
ur…
Og aftur að prestinum ef hún er
ekki komin á bak við Valþjófsstað-
arhurðina: Það er allt í lagi að veifa til
Jesú en ekki að veifa Jesú.
Ríkisrekinn kærleikur
Elísabet Jökulsdóttir fjallar um
samskipti mótmælenda og
prestsins á Valþjófsstað vegna
Kárahnjúkavirkjunar
’Börnin mín og barnabörnin mín eiga
þetta land, ekki
presturinn á Valþjófs-
stað eða ríkis-
stjórnin…‘
Elísabet Jökulsdóttir
Höfundur er rithöfundur.
NÚ ER enn runnin upp alþjóðleg
vika brjóstagjafar.
Sem brjóstagjafaráðgjafi fæ ég ár-
lega til mín margar mæður sem
lenda í vandræðum vegna ónógra
upplýsinga og fræðslu um brjósta-
gjöf. Slíkar upplýsingar fá mæður
víða að. Frá ættingjum, vinum, heil-
brigðisstarfsfólki eða úr óvönduðu
fræðsluefni.
Brjóstagjafafræðin
er í stöðugri þróun. Sí-
fellt bætast við upplýs-
ingar úr fjölmörgum
rannsóknum. Það er
ekki endilega svo að
það sé sífellt verið að
uppgötva eitthvað nýtt
heldur frekar að stöð-
ugt fáist víðtækari og
dýpri skilningur á eðli
brjóstagjafar.
Nú er það alltaf svo
að fólki gengur misvel
að fylgjast með og til-
einka sér nýjungar.
Það er ekki hægt að ætlast til að allur
almenningur fylgist með þessari
stöðugu þróun en heilbrigðisstarfs-
fólki ber skylda til að fylgjast með
nýjungum og miðla þeim til skjól-
stæðinga sinna.
Fræðsluefni þarf að endurgera
með jöfnu millibili en það er kostn-
aðarsamt og krefst mannafla. Bækur
úreldast og annað fræðsluefni meira
og minna líka. Nú á tímum sækir fólk
mikið af upplýsingum á Netið. Sú
fræðsla er misgóð, allt frá því að vera
það allra nýjasta og vandaðasta niður
í að vera lélegt eða beinlínis villandi.
Það er auðvitað erfitt fyrir fólk að
átta sig á hvað á að velja.
Það sem kannski er verst er þegar
vísvitandi er dreift fræðslu til mæðra
sem er úrelt, villandi og getur leitt
þær í vandræði.
Hér ætla ég að nefna sem dæmi
„tæmingu“ brjósta. Það er hugtak
sem hefur verið notað mjög lengi.
Líklegt er að til að byrja með hafi
uppbygging kúajúgra verið yfirfærð
á konubrjóst. Eins og gefur að skilja
er sú yfirfærsla í hæsta máta villandi.
Síðustu áratugi hefur innsýn í líf-
eðlisfræði konubrjósta aukist mjög.
Þar hefur sannast að „tæming“
konubrjósta er ekki möguleg og hug-
takið villandi. Sjálft orðið „tæming“
lýsir því þegar ílát er losað en ekkert
er fjær sanni í þessu samhengi.
Konubrjóst hafa afar lítið
geymslurými ólíkt kúajúgrum og
framleiðslukerfi þeirra byggist á því.
Hraði mjólkurframleiðslu er í há-
marki meðan á gjöf stendur og frítt
rennsli mjólkur er úr brjóstinu. Eftir
að gjöf lýkur hægir verulega á fram-
leiðslu og hún fer svo að segja í bið-
stöðu þar til barnið kemur næst að
brjóstinu. Ef barnið sýgur fljótt aftur
fer framleiðslan aftur á fullt en hætt-
ir svo aftur þegar barnið hættir.
Þannig framleiða þær konur mesta
mjólk sem fá barnið oftast á brjóst og
þá sérstaklega ef barnið drekkur vel.
Því er það ekkert mál fyrir konu-
brjóst að framleiða nóg
handa tvíburum eða
þríburum. Kýrin á hins
vegar í vandræðum
með að anna tveimur
kálfum vegna ólíks
framleiðslukerfis.
Ef litið er á brjóst
sem ílát sem fyllist á
milli gjafa og tæmist í
gjöfum er orðinn
grundvallarmisskiln-
ingur. Margar konur
segjast finna þegar
brjóst þeirra eru orðin
full og ef langt líður frá
síðustu gjöf séu þau
„stútfull“. Ég ætla að reyna að út-
skýra hvernig þessi misskilningur
verður til.
Þegar móðir hefur lokið gjöf liggur
nýframleidd mjólk í mjólkurgöng-
unum og safngeymunum sem liggja
fremst í brjóstinu. Það eru aðeins
nokkrir millilítrar enda rúma brjóst
ekki miklu meira. Framleiðslan held-
ur áfram nokkra stund en þar kemur
að kerfið rúmar ekki meira og fer í
biðstöðu. Það myndast síðan þrýst-
ingur innan ganganna og ef mjög
langt líður frá síðustu gjöf fer kerfið
að reyna að létta á þrýstingnum.
Þetta gerist með því að vökvi fer að
losna úr mjólkurgöngunum og síast
inn í vefinn utan mjólkurganganna.
Þetta er bjúgur sem fer nú að safnast
fyrir milli mjólkurganganna. Þetta
finna konur sem aukna spennu í
brjóstum. Því lengra sem líður þeim
mun harðari og aumari verða brjóst-
in. Sumar konur túlka þetta sem
stútfull eða yfirfull brjóst. Það er þó
ekki svo. Mjólkurmagnið sem bíður
er svipað og venjulega en þantilfinn-
ingin er vegna bjúgsins. Þantilfinn-
ing í brjóstum er því merki um að of
langt sé liðið frá síðustu gjöf. Til
lengri tíma litið hefur það þau áhrif
að það dregur úr mjólkurframleiðslu.
Því gengur aldrei hjá konum að
„spara“ upp mjólk eða „safna“ í
brjóstin heldur virkar það þveröfugt.
Það getur hins vegar virkað ágæt-
lega hjá kúm sem hafa stór geymslu-
hólf sem þær geta stöðugt framleitt í
á löngum tíma. Á sama hátt er það
reginmisskilningur að mjólka eigi
brjóst eftir gjafir til að „tæma“
brjóstin. Að ráðleggja mjólkandi
konu slíkt lýsir skilningsleysi á eðli
brjóstagjafar. Hluti verkefna
brjóstagjafaráðgjafa eru afleiðingar
slíks misskilnings. Konur koma þá
með einkenni offramleiðslu, sárar
vörtur, brjóstastíflur, brjóstabólgur
og þá vanlíðan sem þessu fylgir.
Því væri óskandi að verðandi og
nýorðnar mæður vönduðu val sitt á
fræðsluefni eins og kostur er. Einnig
að þeir sem eru í aðstöðu til að fræða
og aðstoða konur hefðu nýjustu stað-
reyndir á takteinum og að yfirleitt
allar konur tækju sig saman um að
reyna að útrýma gömlu kúaklisjunni
um „tæmingu“ brjósta og breiddu
þess í stað út sín á meðal nýjan og
eðlilegan skilning á brjóstamjólk-
urframleiðslu. Þannig mætti koma í
veg fyrir ómæld vandræði og vanlíð-
an fjölmargra meðsystra þeirra.
Kona en ekki kýr
Katrín Magnúsdóttir skrifar í
tilefni brjóstagjafaviku
’Því gengur aldrei hjákonum að „spara“ upp
mjólk eða „safna“ í
brjóstin heldur virkar
það þveröfugt.‘
Katrín E.
Magnúsdóttir
Höfundur er brjóstagjafaráðgjafi.
SALA SÍMANS
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir,
formaður Samfylkingarinnar, segir
ljóst að ríkið sé ekki hlunnfarið í
Símasölumálinu,
þ.e. það fái veru-
legar fjárhæðir fyrir
Símann. „Ég held
það sé alveg hægt
að sætta sig við
þetta verð.“ Hún
bætir því við að um
það sé heldur ekki deilt að hæst-
bjóðandi hafi fengið Símann.
„Út af fyrir sig má segja að betur
sé staðið að þessu ferli en áður hef-
ur verið. Menn hafa eitthvað lært af
bankasölunni sem betur fer.“
Ákveðnar spurningar vakni þó varð-
andi Símasöluna sem þurfi ef til vill
að skoða betur. Þær snerti annars
vegar þá staðreynd að allir erlendir
fjárfestar hafi dregið sig út úr ferl-
inu. „Þeir sýndu áhuga í upphafi en
drógu sig allir út og skiluðu engu
tilboði. Ég hef ekki fengið neinar
haldbærar skýringar á því hvernig
á því standi.“ Hún segist velta því
fyrir sér hvort þeir hafi ekki haft
sama aðgang að upplýsingum og
aðrir og hvort það geti verið hugs-
anleg skýring.
Hins vegar vakni spurningar um
tengsl forstjóra Símans, Brynjólfs
Bjarnasonar, við fyrirtæki í hópi
hæstbjóðanda, þar sem Brynjólfur
hafi setið til skamms tíma í stjórn
Bakkavarar. „Það hlýtur að vekja
spurningar hvort þeir bjóðendur
hafi haft betri upplýsingar heldur
en aðrir,“ segir Ingibjörg.
Hún tekur að síðustu fram að
Samfylkingin hafi verið þeirrar
skoðunar að ríkið ætti að halda eftir
grunnneti Símans, til að tryggja að-
gang allra að því. „Við munum
fylgjast vel með því að sú sterka
staða sem Síminn hefur á mark-
aðnum, verði ekki misnotuð og að
tryggður verði greiður aðgangur
allra landsmanna að grunnnetinu,“
segir hún.
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir
Spurningar
vakna
STEINGRÍMUR J. Sigfússon, for-
maður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, tekur fram að
Vinstri grænir hafi
frá upphafi and-
mælt sölu Símans.
Þeir telji að fyr-
irtækið eigi áfram
að vera í eigu al-
mennings. Hann
gagnrýnir enn-
fremur vinnubrögðin við söluferlið.
„Það sem vakti kannski sérstaka
athygli núna var óðagotið sem átti
að viðhafa ef tvö eða fleiri tilboð
væru á svipuðum nótum. Þá áttu
menn að hafa fjóra klukkutíma til
að keppa. Þetta er algjörlega ný
formúla og sannar að það er alltaf
fundin upp ný og ný aðferð hverju
sinni.“
Hann segir að söluverðið sé
bæði hátt og lágt, eftir því við
hvað sé miðað. „Þarna er um ákaf-
lega verðmætt fyrirtæki að ræða,
sem hefur skilað geysilega miklum
rekstrarafgangi og fjármunamynd-
unin hefur verið gríðarleg und-
anfarin ár.
Þjóðin naut þess, meðan hún átti
það, og í því ljósi er verðið lágt.
Það þarf ekki að eiga fyrirtækið
lengi til að arðurinn sé búinn að
borga það aftur.“
Hann segir að söluverðið sé hins
vegar nokkuð hátt út frá sjón-
arhóli kaupandans „sem snarar
fjárfestingunni og vill auðvitað fá
hana til baka fljótt og vel,“ segir
hann. „Það munu auðvitað engir
aðrir en notendur fyrirtækisins
borga það á komandi árum, þ.e.
þjóðin.“
Hann segir að síðustu að það sé
meira en tímabært að fram fari ýt-
arleg og opinber rannsókn á
vinnubrögðum stjórnarflokkanna í
einkavæðingarmálum. Almenn-
ingur sé orðinn hundleiður á því að
ráðherrarnir ráðskist með þessar
verðmætu sameignir þjóðarinnar.
Steingrímur J. Sigfússon
Ný formúla
hverju sinni
MAGNÚS Þór Hafsteinsson segist
ekki vera neikvæður á sölu Símans,
en hins vegar hafa ákveðnar efa-
semdir um að
grunnnetið sé selt
með Símanum. Það
telur hann að geti
komið niður á hin-
um dreifðu byggð-
um landsins.
„Það er ekki á
bætandi eftir þær hremmingar sem
okkur hefur þótt landsbyggðin
þurfa að ganga í gegnum á und-
anförnum árum undir núverandi
ríkisstjórn,“ segir Magnús og bætir
við að Frjálslyndi flokkurinn hefði
frekar viljað að grunnnetið yrði
skilið frá Símanum en ekki selt með
honum.
„Okkur líkar það illa og hefðum
viljað halda þessu aðskildu. Þar fyr-
ir utan hljótum við bara að treysta
því að stjórnvöld leysi þetta verk-
efni vel og sómasamlega af hendi
og það komi ekki fram svipuð
vinnubrögð og voru við sölu Bún-
aðarbankans á sínum tíma, sem
voru mjög gagnrýniverð,“ segir
Magnús.
Ekki náðist í Guðjón Arnar
Kristinsson, formann Frjálslynda
flokksins, í gærkvöldi.
Magnús Þór Hafsteinsson
Ekki neikvæður
á söluna
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050
Fréttir
í tölvupósti
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111