Morgunblaðið - 06.11.2005, Page 55

Morgunblaðið - 06.11.2005, Page 55
Allra heilagra messa ásér fornar rætur, þvívitað er til að mess-ur, þar sem beðiðvar fyrir látnum, voru haldnar þegar á 4. öld eftir Krist. En oftast er upphafið samt rakið til þess, er Pantheon- hofinu í Rómaborg var breytt í kirkju og vígsludagurinn jafn- framt helgaður öllum píslar- vottum. Þetta var 13. maí árið 609 eða 610. Á árunum 731–741 vígði Gregoríus páfi 3. daginn öllum sannhelgum kristnum ein- staklingum, svo að nú átti hann ekki lengur við píslarvottana eina, eins og verið hafði fram að því. Um öld síðar flutti Gregor- íus páfi 4. hátíðina til 1. nóv- ember, þar sem hún er enn. Til Norður-Evrópu barst allra heil- agra messa árið 835, og eftir kristnitöku á Alþingi varð hún einn af helgustu messudögum ís- lensku kirkjunnar. Í Stokkhólms hómilíubók, ís- lensku prédikanasafni frá því um 1200, segir í ræðu á allra heilagra messu: En alls vér höldum í dag hátíð omnium sanctorum, þá er oss nauðsyn að líkjast þeim í siðum, er vér dýrkum í hátíð- arhaldinu. Því að lítið stoðar að halda ina ytri hátíð omnium sanctorum á jörðu, ef hjörtu ór fýsast eigi til innar innri hátíðar þeirra á himni. Ef vér erum musteri Guðs, sem Páll postuli mælti, þá skulum vér braut reka frá oss alla djöfullega illsku og syndir, svo að hjörtu ór verði eigi djöflahof, heldur byggð Guðs og allra heilagra. Þarna er brugðið upp afar sterkri og áhrifaríkri mynd sem þýðir, að við sem nú gistum þessa jörð og erum af sama meiði eigum að líta til þess fólks alls sem í gegnum tíðina hefur styrkt og eflt kristnina með dyggðugu líferni sínu, kærleika og fórnsemi. Það hefur gefið okkur forskriftina, sýnt okkur leiðina, hvernig á í raun og veru að gera þetta. Ósjálfrátt kemur upp í hugann sagan um Befönu gömlu á Ítalíu, sem hinir vísu menn þrír úr austurvegi – Kaspar, Malkíor og Baltasar – eiga að hafa litið inn til forðum og boðið að slást með í för, til að sjá hinn nýfædda konung veraldarinnar. En hún kvaðst ekki hafa neinn tíma fyr- ir slíkt, hún væri að gera hreint í bústað sínum. Og þremenning- arnir héldu sína leið, einir. Það var ekki fyrr en löngu seinna, að hún áttaði sig á boði þeirra fé- laga, hvað það í raun merkti. Og hún tók á rás á eftir þeim, með svuntuna blaktandi eins og fána í vindi, og sópinn á annarri hendi. En það dugði ekki til. Hún fann hvorki vitringana né Jesúbarnið. Sagt er, að hún reiki enn um götur borganna og leiti. Hreinsunin sem tengist boð- skap allra heilagra messu er ekki sú á ytra borðinu, heldur þessi sem andanum tilheyrir. Framundan er hátíð trúar og kærleika, hátíð nýs lífs, vonar og gleði, hátíð drengs sem lagður var í jötu og kom hingað til að lýsa upp skuggana alla, hvar sem þá er að finna. Ert þú í liði hans, áhorfendaskaranum í fjár- húsinu og safni tímanna, her- skörunum í eilífðinni, sem hnýta Guði krans úr sólkerfum himn- anna, eins og segir í þjóðsöng okkar Íslendinga, eða e.t.v. bundin(n) annars staðar, upp- tekin(n) í eltingarleik við fánýta hluti, kapphlaupi við tímann og efnið? Það er og verður ávallt spurn- ing dagsins. Orðin í upphafi þessa pistils, úr hómilíubókinni, minna á barnasálm einn sem ég á í fór- um mínum; hugsunin er einmitt þessi, að ákalla hið góða og bjarta, skapa því rými innst inni, svo að myrkrið og kuldinn nái þar ekki fótfestu. Mættum við öll gera hann að bæn okkar á þessum minningardegi, og segja einum rómi: Dagur er risinn, Drottinn kær, dýrlegt er þig að hafa nær, veraldar braut er víða hál, vernda því mína litlu sál. Híbýli inni’ í hjarta mér, hlýleg og fögur gerðu þér, og vertu heima alla tíð, alltaf svo verði lund mín blíð. Og þér ég fús mun fylgja, já, hvert sem fleyið sigla kann; hlúi að veikri veru, sem ei vini neina fann. Koma mun síðar kvöld og nótt. Kristur minn, gef ég sofi rótt. Englana þína ætíð lát á mínu rúmi hafa gát. Byggð Guðs Allra heilagra messa var samkvæmt almanakinu mánudaginn 1. nóvember, eins og verið hefur allt frá 9. öld, en er formlega haldin í dag í kirkjum landsins. Sigurður Ægisson útskýrir hvað leynist á bak við þetta stóra og mikla heiti. sigurdur.aegisson@kirkjan.is MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. NÓVEMBER 2005 55 UMRÆÐAN Á UNDANFÖRNUM vikum hefur mikið verið rætt um aðbúnað aldr- aðra á hjúkrunarheimilum landsins. Þar hefur mest borið á umræðu um hjúkrunarheimilið Sólvang í Hafn- arfirði. Sá sem þessar línur ritar var starfsmaður heilbrigðis- og trygg- ingamálaráðuneytis um 16 ára skeið og hafði með viðhald og nýbyggingar ráðuneytisins að gera. Ég tel mig því nokkuð kunnugan innviðum Sólvangs og finnst mér að þessari stofnun vegið nokkuð ómak- lega. Fyrrverandi framkvæmdastjóri Sólvangs hugsaði vel um sína skjól- stæðinga og rak hann þessa stofnun eins og hún væri hans eigin. Hann þekkti alla skjólstæðinga sína, hagi þeirra flestra, og var reiðubúinn að leysa þeirra vanda hvenær sem var. Á þeim árum sem ég vann að þess- um málum var ýmislegt endurnýjað á Sólvangi svo sem eldhús, borðstofa og sjúkraþjálfun. Ástæðan fyrir þrengslum á Sól- vangi er m.a. þrýstingur bæjarbúa að koma öldruðum aðstandendum þar fyrir í öruggt skjól. Geta verið frjáls og vita af sínu nánasta skyldfólki í öruggum höndum. Framkvæmdastjórinn vildi, eins og áður segir, hvers manns vanda leysa og lét á stundum undan þrýstingi að- standenda, sérstaklega þegar að- stæður voru erfiðar heima fyrir. Ég er þess fullviss að allir vist- menn Sólvangs og aðstandendur þeirra vissu hvar þeim yrði komið fyrir áður en viðkomandi tók þá ákvörðun að flytjast á Sólvang. Ég man ekki eftir að neinar til- lögur hafi borist heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytinu um bygg- ingu nýs hjúkrunarheimilis í Hafn- arfirði þegar ég hætti sökum aldurs um áramótin 2004–2005. Eitt sinn var þó talað um viðbyggingu sem ekki þótti hagkvæm. Það er því ekki við ráðherra eða ráðuneytið að sakast þótt þröngt sé á Sólvangi þótt enginn mæli því mót. Því miður má sama segja um mörg hjúkrunarheimili á landinu. Þetta er þögull meirihluti aldraðra og virðist enginn nenna að taka upp baráttu fyrir þennan hóp, ekki einu sinni þeir menn sem gefið hafa kost á sér til þeirra starfa. Svo virðist af skrifum Dagblaðsins að heilbrigðisráðuneytið eigi hjúkr- unarheimili á lager og geti plantað þeim niður eftir geðþótta. Undirbúningur að byggingu slíkra stofnana tekur oft marga mánuði, jafnvel ár áður en allir eru sáttir við fyrirhugaða framkvæmd. Oftast eru það heimamenn eða viðkomandi sveitarfélag sem fara á stað með und- irbúning og að afla fjármagns á þeim hluta sem ríkissjóður greiðir ekki. Framkvæmdasjóður aldraðra er skuldbundinn, oft mörg ár fram í tím- ann, en víða er þörf fyrir slíkar stofn- anir svo sem í Reykjavík þar sem tal- ið er að vanti 300 rými fyrir aldraða. Þá má nefna að á Landspítalanum er fjöldi aldraðra í sjúkrarýmum sem oft hæfa ekki þessum vistmönnum. Þá þarf að tryggja fjármagn til reksturs. Með síðustu verkum mínum fyrir heilbrigðis- og tryggingamálaráðu- neytið var að stjórna endurinnrétt- ingu á Vífilsstöðum fyrir 50 vistmenn sem flestir fluttu af spítölum borg- arinnar. Á síðasta ári mínu hjá ráðuneytinu var verið að koma af stað rekstri heilsugæslustöðva í Hafnarfirði, bæði í miðbænum og til stóð að koma upp heilsugæslustöð í Áslandi sem er nýtt hverfi í Hafnarfirði. Fjölgun íbúa á svæðinu er líka ein af ástæðum fyrir þrengslum á Sólvangi. Það hefur ýmislegt verið gert í Hafnarfirði og Hafnfirðingar eru áhugasamir um sitt bæjarfélag. Ég er þess fullviss að ekki mun langur tími líða þar til lausn finnst á málefnum Sólvangs. Þar sem er hjartarúm þar er ávallt húsrúm. BALDUR ÓLAFSSON, Leynisbraut 17, Akranesi. „Þar sem er hjartarúm þar er ávallt húsrúm“ Frá Baldri Ólafssyni HUGVEKJA AÐ UNDANFÖRNU hefur margt verið rætt og ritað um Reykjavík- urflugvöll. Einhverjir vilja hann í burtu en enginn veit hvað margir. Það er líklega nokkuð sama hvar honum yrði holað niður. Það verða alltaf einhverjir á móti, þannig er það bara. Sumir halda því fram að réttast væri að öll starfsemin yrði flutt til Keflavíkur. Sem íbúi í Keflavík fagna ég nánast hverju sem ýtir undir atvinnuuppbyggingu hér heima. Hins vegar eru margir sem halda því fram að innanlandsflug myndi minnka stórlega eða jafnvel leggjast af með öllu ef af þeim flutningum yrði. Færi svo yrði það stórkostleg afturför í samgöngu- málum þjóðarinnar. Ekki síður hefur töluvert farið fyrir umræðu um veru eða öllu heldur brottför bandaríska hersins frá Keflavík. Undanfarna áratugi hefur herinn borið hitann og þung- ann af rekstri Keflavíkurflugvallar og Íslendingar fengið að njóta góðs af. Nú er það svo að rekstrarkostn- aðurinn er að falla á okkur í meira mæli. Rökin fyrir flutningi innan- landsflugsins hafa meðal annars verið þau að verulega óhagkvæmt sé að reka tvo stóra flugvelli sem staðsettir eru nánast hlið við hlið. Undir þessi rök get ég tekið en vil þó benda á aðra lausn á því máli en þá sem flestir hafa haldið á lofti. Ljóst er að samanlögð umferð, að frátalinni umferð herflugvéla, beggja þessara flugvalla er frekar lítil og miklu minni en á flestum al- þjóðaflugvöllum. Nýlega voru flug- brautir Reykjavíkurflugvallar end- urbyggðar og ástand og staðsetning vallarins með því besta sem gerist með hliðsjón af m.a. veðurfari og aðflugi. Vilji menn á annað borð hagræða í flugmálum þjóðarinnar ætti að flytja allt flug frá Keflavík til Reykjavíkur en ekki öfugt. Af þeim aðgerðum hlytist alvöru- hagræðing fyrir alla, flugrekendur og ferðamenn. Ein af þeim rökum sem heyrst hafa er að Vatnsmýrin sé svo verð- mætt land. Undir það get ég tekið og þykir mér fara vel á því að eitt- hvert dýrmætasta mannvirkið í eigu þjóðarinnar, sem Reykjavík- urflugvöllur vafalaust er, sé einmitt þar. Ég held að mesta verðmætið felist í staðsetningu flugvallarins sem gæti, að mínu mati, ekki verið betri. Þessi frábæra staðsetning flugvallarins vekur sérstaka athygli, ekki síst fyrir hvað hann fellur vel að umhverfinu. Ekki er hávaðinn lengur að trufla því flugvélarnar eru alltaf að verða hljóðlátari, það heyrist ekki meira í „fokkernum“, sem flýgur yfir í lítilli hæð, en strætisvagni sem ekið er á lögleg- um hraða um Lækjargötu. Auðvitað gera flugmenn og fylgifiskar þeirra sér glaðan dag af og til með tilheyr- andi hávaða. Ekki er það nú oftar né heldur með meiri hávaða en Gay Pride og menningarnótt svo eitt- hvað sé nefnt. Vilji menn ekki hafa flugvöll í miðbæ Reykjavíkur má leysa það með mjög einfaldri og fyrir löngu tímabærri aðgerð. Þetta yrði best leyst með sameiningu allra sveitarfélaga á höfuðborg- arsvæðinu. Ég sé fyrir mér Reykja- vík, Seltjarnarnes, Mosfellsbæ, Kópavog, Garðabæ, Álftanes og Hafnarfjörð í einu sveitarfélagi. Þar með er gamli góði flugvöllurinn okkar allra kominn í úthverfi því miðbær höfuðborgarsvæðisins er fyrir löngu kominn í Kópavog. Nú standa fyrir dyrum, víða um land, kosningar um sameiningu sveitarfé- laga. Þykir mér skjóta skökku við að ekki skuli standa til að gera slíkt á höfuðborgarsvæðinu. Óvíða á landinu tel ég meiri þörf á samein- ingu en einmitt þar. FRIÐGEIR GUÐJÓNSSON, Háaleiti 15, 230 Keflavík. Flugvöllur Íslands Frá Friðgeiri Guðjónssyni, áhuga- manni um góðar samgöngur MÉR er alveg óskiljanlegt hversu þeir eru margir hér á landi sem vilja hleypa áfenginu taumlaust inn í allar matvöruverslanir á landinu og vita um allt það tjón sem áfengið hefur valdið þjóðinni undanfarin ár og ald- ir. Ég hefði þó haldið að önnur verk- efni væru nauðsynlegri á Alþingi. Og eins og ég hefi alltaf haldið fram hef- ir hver tilslökun í þessum málum aukið vandann. Daglega sjáum við hörmungarslóðir þessa ólyfjanar og tap bæði ríkissjóðs og einstaklinga á neyslu þessa eiturs. Hvað skyldu margir löggæslu- menn hafa bæst við undanfarin ár og margir einstaklingar gist fanga- geymslur, hart leiknir af völdum áfengis og hversu margir hafa þurft að lenda í því að misþyrma náung- anum og fellt iðrunartár vegna átaka í vímu og hve mörg eru þau heimili í landinu sem eru í upplausn vegna þessara eiturefna? Ég las það í einu dagblaðanna að bjórinn og léttvínin yllu nú mestum skaða í samfélaginu. Og nú blæs SÁÁ til sóknar og vill fá meira fé úr ríkissjóði til að geta afvatnað fleiri „sjúklinga“ sem áfengið hefur eitrað og alltaf er heimtað meira og meira fé þjóðarinnar til að lina þjáningar sem áfengið hefur valdið þegnum landsins. Eru þetta ekki miklar andstæður í litlu samfélagi? En hverjar eru svo aðgerðir á móti þessum ófagnaði? Eru ekki Al- þingi og þeir sem þar ráða alltaf að kasta olíu á eldinn með því að færa út kvíar áfengiselfunnar? Er ekki nóg að vera búið að koma á fót áfengisverslunum í hverju kauptúni og bæjum landsins, þótt ekki sé allt- af verið að bæta við? Ef til vill verð- ur svo komið á næstu árum að þjóð- félagið verður orðið það sýkt af þessum ófögnuði að það hættir að gera greinarmun á réttu og röngu og hvernig verður lífið þá? Það þýðir lítið að vera alltaf að bora fleiri göt á þjóðarskútuna. Ef ekki verður staldrað við, getum við ekki búist við gróandi þjóðlífi með þverrandi tár- um. Þess vegna skulum við stoppa og forða þessu böli frá komandi kyn- slóðum og hjálpast að. Gera það sem í okkar valdi stendur til að beina ungum sem eldri frá eiturlindum samtíðarinnar og að manndómi og því sem honum fylgir. Guð gefi landinu og þjóðinni sanna farsæld. ÁRNI HELGASON, Stykkishólmi. Miklar andstæður í litlu samfélagi Frá Árna Helgasyni

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.