Tíminn - 12.01.1971, Qupperneq 6

6
TIMINN
ÞRIÐJUDAGUR 12. janúar 1971
Efcki heftrr Kanada oft veriS
I heimsfiréttum. ÞaS er land
friðar og framfara og þykir
því efcki eins til æsifrétta fall-
ig og nágrannarífcið mikla U.
S.A.
Þetta er stórt og fagurt, fjöl
breytt og fjölskrúðugt menn-
ingarríki, eiginlega heil heims-
álfa að stærð og víðáttu, litlu
•íinna að stærð en Bandarík-
in öll til samans eða stærra
en öll Evrópa.
1 Kanada eru 12 ríki, sem
ihvert hefur sína sérstjórn og
sjálfstæði að mestu, en eru
samt tengd í eina ríkisheild,
sem stofnuð var með brezka
Norður-Ameríku sáttmálan-
um 1. júJí 1867 í Kanada.
En þessi stofndagur kana-
díska ríkisins er merkisdaguæ í
nýlendusögunni, því að það
var í fyrsta sinn, sem hópur
nýlendna gekk í bandalag án
styrjaldar, án stjórnbreytingar
og án þess að slíta sambandi
við móðurlandið. Kanada er
enn í brezka heimsveldinu og
samsteypa 10 ríkja og tveggja
sjálfstæðra landsvæða, en
New-foundland og Labra-
dor sameinuðust ekki aðalrík-
inu fyrr en 1949. Sökum stærð
ar og víðáttu hefur Kanada
mikicf að bjóða, allt firá lítt
byggðum auðnum norðurhjar
ans til frjórra slétta Mani-
tóba og Alberta-fylkjanna, allt
frá ísilögðum fjörðum heim-
skautslandanna til skínandi
vatnanna í Ontarió.
Hvert hérað hefuir sín sér-
kenni í litum og gróðri, menn-
ingu og veðráttu, síbreytilegt
eftir árstíðum. Geysistórir
þjóðgarðar sfcreyta landig allt
frá British Columbía til Ný-
fundnalands og vel mættum
við íslendingar minnast þess,
ac/ forfeður okkar, landnem-
arnir frægu, sem fyrstiir hvítra
manna fundu Kanada, og þar
með Vesturheim, höfðu skiln-
ing á þessari geysilegu fjöl-
breytni og nefndu þar bæði
Markland, sem þýðir barirskóga
landið og Vínland, því að þar
óx vínviður sjálfsáinn.
Ennfremur mættum við og
muna, ag liklega allt að þriðji
hluti fólks af íslenzku bergi
brotinn býr í Kanada, og i
Winnipeg einni, býr að sögn
svo mikill fjöldi af íslenzkum
uppruna, að keppt geti við
Reykjavík.
Þrátt fyrir stærð Canada eru
frábærir vegir um landið þvert
og endilangt, og um það er
auðvelit að ferðast í einkabíl-
um og almenningsvögnum,
með lestum, flugvélum og feirj-
um. Og Kanadabúar eru þekkt-
ir af gestrisni og lipurð, góð-
vild og háttvísi gagnvart öll-
um.
VélaverkstæðiS
VÉLTAK HF.
Tökum að okkur allskonar
VÉLAVIÐGERÐIR
JÁRNSMÍÐI
Framkvæmum fljótt og vel.
Vélaverkstæðið
V É L T A K H.F.
Höfðatúni 2 (Sögin)
Sími 25105
Um 60 mismunandi
þjóðir
Þeir eru nú um 20 milljón-
ir og má fullyrða, ag enn hef-
ur þjóðin engin sérkenni, sem
einkenna hana frá öo'rum þjóð
um önnur en þau, að segja má
að f Kanadö finnist einkenni
allra þjóða. Kanadísku þjóð-
inni hefur verið likt við mosa-
ikmynd. Fyrst má telja frum-
byggjana Eskimóa og Indíána,
en næst flóttafólk frá Banda
rfkjunum í frelsisstríðinu, og
frá Mið-Evrópu, en alls eru
þarna um 60 mismunandi þjóð
ir.
En hvort sem mál þeirra er
franska, enska, geliska, þýzka,
ufcraniska eða hollenzka, hvort
sem litarhátturinn er hvítur,
gulur eða svartur hefur þvf
lærzt að elska þetta stóra, auð-
uga land og finna sig sem eitt
í þeirri tilfinningu, án þess
aðgreinings og ójafnaðar,
ranglætis og fordóma, sem
skapar kynþáttahatur og þjóð-
flokkaaðgreiningu annarra
landa og þjóða.
Samt er hægt að ferðast um
Kanada allt fram á þennan
dag og finna þar sérkenni allra
þessara mörgu frumþjóða,
Frakka, sem eru franskari en
þótt þeir hefðu alla tíð lifað
í hjarta Parísarborgar, íslend-
inga, sem eru fastheldnari en
íslendingar heima fyrir á
þjóðlega siði liðinna alda, sem
eru næstum gleymdir heima á
íslandi, Kínverja, Grikki og
Japana, sem hafa sín sérstöku
matsöluhús og menningar-
klúbba.
En samt blandast þetta fólk
saman í gagnkvæmum hjúskap
og heimilislífi, þar sem eng-
inn er öörum æðrj né lítils-
virtari, svo að segja má að sér
kennin auðgi heildina, efli
hana og göfgi en sundri ekki
hinni kanadísku þjóð.
Sama e<r að segja um listir
og vinnubrögð. Innfæddir indí
ánskir stáliðnaðarmenn, list-
hagir Eskimóar, kínverskir
námaverkfræðingar, japansk-
ir járnbrautasmiðir, finnskir
skógarhöggsm., íslenzkir fiski-
menn, austurrískir handiðnað-
armenn, ungverskir hótel-
stjórar og svo bændur firá öll-
um hornum heims, allir leggja
sitt fram á sinn hátt til efling-
ar kanadískum framförum og
farsæld.
Þessi búskapur Hefur bless-
azt ákaflega vel í heila öld,
þrjár kynslóðir hafa þegar lagt
hönd aó' verki. Framfarir og
framkvæmdir eru geysilegar.
Þeir hafa byggt borgir þar sem
áðuæ voru þéttir skógar og
stofnað fyrirmyndar samfélag
í ísauðnum Norðursins. Þeir
hafa ræktað slétturnar, grafið
upp málmauðlegð jarðlaganna,
beizlað fljót og fossa og lagt
hraðbrautir um fjö.l og víð-
lend vengi.
Þeir hafa byggt upp fyrir-
myndarheimili, skóla, kirkjur
og sjúkrahús og sameinað þess
ar sundurleitu þjóóir í eitt sam
stilltasta þjóðfélag veraldaæ til
þessa með tveim aðaltungum
og um leið tveim meginþátt-
um menningararfs, enska og
franska mega heita iafnar og
menningarerfðir í þeirra kjöl-
far sterkastar.
Helmingur hinna 20 millj
óna Kanadabúa er innan við
25 ára aldur og segja má þó,
að ekkert vanti Kanada frem-
ur nú en ungt og dáðríkt fólk
til þess að byggja víðern-
in, ávaxta arfinn.
Maðurinn og veröld hans
Á hundrað ára afmæli kana-
díska ríkisins 1967 hafði verið
komið upp geysivoldugri og
víðtækri heimssýningu í Mont-
real, sem nokkurs konar af-
mælisgjöf, þaæ sem Kanada
yrði bæði veitandi og þiggj-
andi. Var fátt betur viðeigandi
í þessu alþjóðalandi.
Sýning þessi tókst mjög vel
og vakti alheimsathygli eins og
vænta mátti. En ekki var lát-
ið þar við sitja. Á árinu 1970
var önnur sýning á sama stað.
Eaunar einnig heimssýning, en
nú mest miðuð við menningar-
arfleifÓ hverrar þjóðar.
Nefndist sú sýning á ensku
Man and his world — maður-
inn og veröld hans. Segja
mætti að sýning þessi væri Ifkt
og vin, ofurlítil Eden, sem
sýndi, . hvernig allar þessar
sundruðu þjóðir heimsins geta
lifag saman í firiði, skoðað og
dáð það bezta, sem hver um
sig hefur lagt fram í handíð-
um, tækni, list og trúarbrögð-
um.
Sýningunni var val
inn einn fegursti stao*ur, sem
hægt er að hugsa sér við St.
Lawrencfljótið. En yfir það
liggja brýr, sem telja má með-
al mestu mannvirkja heimsins.
Montreal er eins og Kanada-
búar orða það sjálfir, „The
Metropolis of Canada", eða mið
borg Kanada. Um hana má
segja þarna líkt og sagt var
um Róm foirðum, að allar leið-
ir liggja til Montreal.
Hún er líka umvafin vega-
neti og vegfarandinn nálgast
l£kt og í hátíðlegri lotningu í
óteljandi hringum og sveigum.
Sjálf er Montreal, turnar
hennar og skýjakljúfar, séð úr
fjarlægð yfir sléttuna líkt og
draumsýn eða ævintýra hallir,
sem gnæfa í fölbfáu, gullnu
mistri við bláan himin og föl-
grænt lágt fell að bakgrunni.
Getur vart fegori heimsýn
eða heimreið. Svo vel er Mont
real til slí-krar sýningar fallin,
að líkja mætti henni við heim-
inn í smækkaðri mynd, segir
borgarstjóiri hennar, hótel,
mótel, skemmtihallir og stór-
kostleg veitingahús skiptast á
við litlar krár með enskum,
skozkum og frönskum svip,
vinaleg smáhýsi og hljóðlát,
hreinleg hverfi frá liðnum
tíma. Öil er borgin hrein, lit-
rík og létt á svip, í rauninni
frönsk að mestu, enda tala all-
ir frönsku, þótt flestir skilji
einnig ensku. En þótt margt
sé franskt er fljótlega hægt að
sjá fólk af öllum kynþáttum
og litarhætti og sérstaklega
margt blökkufólk virðist una
hér vel hag sinum. Framandi
þjóðbúningar, helgidómar ým
issa kirkjudeilda og trúar-
bragða ásamt mörgum ólíkum
þjóðum, með fjölbreyttar hug-
sjónir, siðu og sérkenni mynda
hér samræma heild.
Og svo aftur sé vitnað í borg
arstjóra Montreal, þá heldur
hann áfram:
„Nú fremur en nokkru sinni
fyrr, gæti borgin borig vitni
um þá veröld, sem við óskum
okkur.
Mannkynið sundurtætt af
deilum og hatri þarf friðað
svæði til að hvílast og safna
kröftum. og endurvekja trú
sína á framtíðina.