Fréttablaðið - 21.09.2002, Blaðsíða 8

8 21. september 2002 LAUGARDAGUR
Norðlingaölduveita:
Ellefu
hafa kært
UMHVERFISMÁL Ellefu kærur hafa
borist umhverfisráðherra vegna
úrskurðar Skipulagsstofnunnar
um mat á umhverfisáhrifum
Norðlingaölduveitu sunnan Hofs-
jökuls. Kærufrestur rann út á
miðvikudaginn.
Þeir sem hafa kært eru: Skeiða-
og Gnúpverjahreppur, Landvernd,
Náttúruvernd ríkisins, Náttúru-
verndarsamtök Íslands, Umhverf-
issamtök Íslands, Áhugahópur um
verndun Þjórsárvera, Fuglavernd-
arfélag Íslands, Landvarðafélag
Íslands, Hjörleifur Guttormsson,
Hildur Rúna Hauksdóttir og Ósk
Magnúsdóttir. 
FJÖLMIÐLUN Ríkissjónvarpið mun í
vetur sýna átta þátta heimildar-
myndaflokk um merkisviðburði
og þróun þjóðlífs á öldinni sem
leið.
Um er að ræða þáttaröð sem
samið var um á árinu 1996 við
kvikmyndagerðina Alvís. Um-
sjónarmenn þáttanna er háskóla-
prófessorarnir Hannes Hólm-
steinn Gissurarson og Ólafur Þ.
Harðarson.
Tveir þáttanna voru sýndir
fyrir fáum árum en verða nú end-
ursýndir um leið og hinir þættirn-
ir sex verða frumsýndir. Nýjustu
áætlanir gera ráð fyrir að fyrsti
þátturinn verði sýndur fimmtu-
daginn 12. desember og hinir
þættirnir vikulega upp frá því.
Samkvæmt lýsingu á þáttunum
eru þeir að mestu byggðir á göml-
um kvikmyndum úr Kvikmynda-
safni Íslands og erlendum kvik-
myndasöfnun. Einnig mun vera
notast við efni úr safni Sjónvarps-
ins og ljósmyndir úr Ljósmynda-
safni Íslands.
Alvís hefur meðal annars hefur
framleitt fjölmarga þætti í þátta-
röðinni Maður er nefndur á und-
anförnum árum. Vinnsla nýju
þáttaraðarinnar mun nú vera á
lokastigi hjá fyrirtækinu.
Umsamið kaupverð þáttanna
er trúnaðarmál. 
HÆLISLEITENDUR „Við höfum öll
tækifæri til að standa miklu betur
að móttöku hælisleitenda en við
gerum. Oftar en ekki skjóta íslend-
ingar sér undan ábyrgð, vísa til
Dyflinarsamningsins og þurfa því
ekki að taka við neinum. Vandi
flóttamanna er alheimsvandamál
og Ísland á að axla sína ábyrgð í
þeim efnum eins og önnur ríki,“
segir Katla Þorsteinsdóttir lög-
fræðingur Alþjóðahússins.
Hún segir að þrátt fyrir ákvæði
Dyflinarsamningsins sé ekki bann-
að að veita fólki hæli hér, en sú
meginregla gildir að fólki ber að
sækja um hæli í fyrsta griðlandi.
„Samningurinn heimilar okkur
þannig, í nær öllum tilfellum,
vegna landlegu okkar og fábreytni
í flugsamgöngum að snúa fólki frá
Íslandi. Það er á hinn bóginn ekki
skylda og í mörgum tilfellum ekk-
ert sem bannar okkur að taka við
fólki, veita hælismeðferð og stöðu
flóttamanns, séu önnur skilyrði til
þess uppfyllt.“
Af þeim sem leitað hafa hælis
hér á landi síðustu ár, hefur aðeins
einn fengið pólitískt hæli. Það var í
ársbyrjun 2000 þegar 17 ára piltur
frá Zaire fékk hæli. Nokkrir hafa
fengið dvalarleyfi af mannúðará-
stæðum. Það er hins vegar allt
öðruvísi réttarstaða sem fylgir því
að fá dvalarleyfi af mannúðará-
stæðum eða stöðu flóttamanns.
„Við grípum strax til þess að
senda fólk til baka, það er einfalt
og fljótlegt. Við erum í þessum
efnum áhorfendur frekar en þátt-
takendur.
Stjórnvöld bera því gjarnan við
að Ísland taki á móti svokölluðu
kvótaflóttafólki. Með því séum við
að axla ábyrgð okkar.
Það er hins vegar tvennt ólíkt,
kvótaflóttafólk annars vegar og
hælisleitendur hins vegar og það
leysir okkur ekki undan skyldum
okkar gagnvart hælisleitendum að
taka við ákveðnum hópi
kvótaflóttafólks sem valinn er af
stjórnvöldum,“ segir Katla Þor-
steinsdóttir.
Hún segir ýmislegt athugavert
við meðhöndlun hælisleitenda.
Þeim bjóðist til dæmis ekki lög-
fræðiaðstoð fyrr en eftir að Út-
lendingaeftirlitið hefur kveðið upp
sinn úrskurð. Þá greiði ríkið aðeins
fimm klukkutíma lögfræðiaðstoð.
„Aðstoð í kærumálum tekur
miklu lengri tíma. Það er nauðsyn-
legt að tryggja lögfræðiaðstoð til-
tölulega fljótt í ferlinu. Þá er mjög
mikilvægt að bæta aðstöðuna við
móttöku hælisleitenda. Við höfum
dæmi um fjölskyldu með börn sem
hingað leitaði, sem þurfti að flytja
átta sinnum á einu ári. Svona að-
stæður eru ekki bjóðandi fólki,“
segir Katla Þorsteinsdóttir.
Hún nefnir ennfremur skóla-
göngu barna hælisleitenda og seg-
ir að töluvert skorti á að ákvæði al-
þjóðasamninga og sáttmála sem
Ísland hefur undirgengist, séu
uppfyllt.
„Þegar ríki gerast aðilar að al-
þjóðasamningum ber þeim að haga
löggjöf sinni í samræmi við þá
samninga. Alþjóðasamningar eiga
að tryggja öllum börnum skilyrðis-
lausan rétt til skólagöngu, burtséð
frá stöðu foreldranna og þess má
geta að í Barnasáttmála Samein-
uðu þjóðanna er fjallað sérstak-
lega um stöðu barna hælisleitanda
og aðildarríkjunum gert að tryggja
þeim skólavist.
Engin ákvæði eru til í íslensk-
um lögum eða reglum sem taka
beinlínis til skólagöngu barna hæl-
isleitenda og hefur það valdið
vandamálum og komið í veg fyrir
aðgang barna hælisleitanda hér á
landi að skólakerfinu,“ segir Katla.
Alþjóðahúsið vinnur að málefn-
um hælisleitenda, bæði sjálfstætt
og í samráði við stofnanir og fé-
lagasamtök.
„Okkar hlutverk hér í Alþjóða-
húsinu er meðal annars að vinna að
málefnum hælisleitenda, bæði í
formi einstaklingsbundinnar að-
stoðar við fólkið og einnig komum
við sjónarmiðum okkar á framfæri
við stjórnvöld í þeirri von að úr
verði bætt,“ segir Katla Þorsteins-
dóttir.
the@frettabladid.is



  



     
  


    
 
 
 

! 
"#$

 $ ! ! $ 


  
"$ 
 % 

  



  
  
" &

 '((
 
 

 !"#" ""

$%&'""
#
 

  
  # $ )

 
  ())"* 
 +,,-,.//
HÆLISLEITENDUR „Við afgreiðum
mál hælisleitenda samkvæmt
gildandi lögum og í samræmi við
alþjóðlegar skuldbindingar okkar
á þessu sviði,“ segir Sólveig Pét-
ursdóttir, dóms- og kirkjumálaráð-
herra.
Hún segir málefni útlendinga
vera í stöðugri skoðun og réttarbót
sé fólgin í nýjum lögum um útlend-
inga sem taki gildi um áramót.
Þau taka fyrst og fremst á
stjórnsýslureglum um meðferð
umsókna um dvalarleyfi og land-
göngu og annað slíkt. Að auki felst
í nýju lögunum ákveðin vernd fyr-
ir hælisleitendur. Ráðherra segir
að grannt sé fylgst með þróun í ná-
grannalöndunum. Þá sé mjög gott
samstarf milli útlendingaeftirlits-
ins og Rauða Krossins á þessu
sviði.
„Vegna hælisleitenda erum við
með sérstakan samning við Rauða
Krossinn sem sér um móttöku
þeirra og hefur umsjón með hælis-
leitendum meðan þeir bíða úr-
lausnar sinna mála hér á landi. Það
er full ástæða til þess að mínu
mati að fylgjast með þessari fjölg-
un sem orðið og ég tel rétt að við
bregðumst við þeim kostnaðar-
auka sem af henni hlýst.
Það hafa farið fram viðræður
við forsvarsmenn Rauða Krossins.
Ákvörðun um breytingar á samn-
ingi ríkisins og Rauða Krossins
liggur þó ekki fyrir,“ segir Sólveig
Pétursdóttir. 
Sólveig Pétursdóttir dómsmálaráðherra:
Í samræmi við alþjóð-
legar skuldbindingar
HANNES H. GISSURARSON
Hannes Hólmsteinn Gissurarson prófessor
og Ólafur Þ. Harðarson prófessor hafa um-
sjón með nýrri þáttaröð um 20. öldina.
Ríkissjónvarpið sýnir íslenska þætti um 20. öldina:
Þáttaröð prófessora
sett á vetrardagskrá
KATLA ÞORSTEINSDÓTTIR
Við höfum öll tækifæri til að standa miklu
betur að móttöku hælisleitenda og eigum
að gera það.
RÍKUR AF RÍKINU
Hann er í Háskólanum, hann er
alltaf í ríkissjónvarpinu og ríkisút-
varpinu. Hann sér ekkert nema
ríkið
Matthías Bjarnason, fyrrverandi ráð-
herra Sjálfstæðisflokksins um Hannes
Hólmstein. Mannlíf, októberhefti.
HVAÐ ER AÐ ÞVÍ
AÐ STALDRA VIÐ?
Ég dáist að hestum. Þeir geta skit-
ið á hlaupum, það gæti ég ekki
þótt mér væri borgað fyrir það.
Guðbergur Bergsson birtir hugsanir
sínar. jpv.is
ALLAVEGA EKKI
BOÐSKAPUR GHANDIS
Af ýmsum ástæðum dettur manni í
hug boðskapur Leníns eftir að hafa
fylgst með fréttaflutningi af mál-
efnum Áslandsskóla í Hafnarfirði.
Sigríður Ásthildur Andersen.
DV, 20. september.
ORÐRÉTT
Illa staðið að mál-
efnum flóttamanna
Erum áhorfendur fremur en þátttakendur. Ættum að taka miklu
myndarlegar á málaflokknum. Ekki alltaf farið samkvæmt alþjóðasátt-
málum þegar hælisleitendur eiga í hlut. Stjórnvöld nota Dyflinarsamn-
inginn sem auðvelda undanskotsleið segir lögfræðingur Alþjóðahússins. Frúin hlær
í betri bíl
Allt að seljast, allt að
verða vitlaust, vantar
allar gerðir bíla
Sími: 562 1055