Fréttablaðið - 10.04.2003, Qupperneq 12

Ég var að kvarta undan því í gærað við værum nú komin inn í
þann tíma að fárra stóra fregna
væri að vænta úr kosningabarátt-
unni. Héðan í frá kæmi fátt á óvart.
Allir flokkar einbeita sér að því að
forðast mistök – og þar með áhættu.
Þeir dempa það sem var ofsagt áður
og gæta þess að stíga engin feilspor.
Hjá okkur sem viljum fylgjast með
stjórnmálum og kosningabaráttunni
færist athyglin af stórum dráttum
yfir á smærri tilbrigði. Eins og
hvernig flokksleiðtogarnir eru
stemmdir – aflaskipstjórar á at-
kvæðaveiðum.
Þeir komu saman í fyrsta skipti á
Stöð 2 á þriðjudagskvöldið. Og það
mátti merkja að þetta var fyrsti
sameiginlegi fundur þeirra. Fyrsta
skipti sem Davíð og Ingibjörg hitt-
ust. Fyrsta skipti sem Guðjón A.
Kristjánsson mætti sem formaður
Frjálslyndra. Fyrsti fundurinn af
mörgum mikilvægum – eða svo eru
þessir sjónvarpsfundir formann-
anna og talsmannsins skilgreindir.
Það var því nokkur spenna í loftinu.
Ingibjörg Sólrún var sérstaklega
spennt. Þetta var hennar debut.
Hún virtist óörugg þegar kom að
talnaþulum – fór samviskusamlega
með þær þulur sem hún hafði lært
en var auðsjáanlega ekki nógu sleip
í þessum fræðum til að geta mótað
gagnárásir á talnaflóð hinna. Á
tímabili var maður ekki viss um
hvort hún þekkti muninn á persónu-
afslætti og skattleysismörkum.
Maður lenti í raun í sama vanda eft-
ir ræðu hennar á vorþingi Samfylk-
ingarinnar. Ingibjörg var líka upp-
tekin af Davíð í sjónvarpssal. Nær-
vera hans hékk í orðum hennar.
Þegar hún leitaði samþykkis horfði
hún á Steingrím J. Þegar hún vildi
búa til átök skaut hún augum á Dav-
íð. Spennan milli þessara tveggja á
ábyggilega eftir að lyfta þessari
kosningabaráttu. Þó hún brjótist
aldrei út munum við skemmta okk-
ur við að vonast eftir því.
Davíð var óvenju traustur –
óvenju lengi. Hann byrjaði vel í um-
fjöllun um skatta- og efnahagsmál
en virtist hafa of lítinn áhuga á að
ræða um velferðarkerfi og fátækt.
Hann þarf að æfa sig í því. Hann
hljómaði eins og opinber starfsmað-
ur sem fannst enginn fátækt vera
nema hún fyndist í skrám hjá Hag-
stofunni; talaði um þá sem minnst
mega sín sem hagfræðistærð frem-
ur en fólk. Það jaðraði einnig við að
Davíð ofléki þegar hann var eyði-
lagður yfir afstöðu Samfylkingar-
innar til Íraksmálsins. Það kom í
hann einhver fórnarlambstónn sem
hann frumsýndi á bolludaginn og
fer honum einkar illa.
Guðjón A. Kristjánsson var eins
og gestur í fermingarveislu barns
sem hann þekkir lítið – nýr eigin-
maður fyrrverandi sambýliskonu
föður barnsins eða eitthvað ámóta.
Hann var allt að því áhugalaus um
hverju hinir héldu fram og það virt-
ist heldur ekki margt liggja á hon-
um. Hann þarf að herða í sér sjálfs-
traustið fyrir næstu viðureign.
Halldór Ásgrímsson og Stein-
grímur J. Sigfússon voru jafnbestir.
Báðir í raun í óskastöðu fyrir góða
frammistöðu: Hafa engu að tapa en
allt að vinna. Og frambærilegir báð-
ir. Halldór afslappaðri og öruggari
en hann hefur verið mánuðum sam-
an og Steingrímur einhvern veginn
fæddur í svona umræður. Það er al-
veg sama hvað Steingrímur þarf að
verja vondan málstað; hann virkar
alltaf nokkuð skynsamlegur með
sínum orðum og áherslum.
En þetta var aðeins fyrsti hlutinn
af fyrri hálfleik. Þeir sem fundu sig
ekki í leiknum í fyrstu geta sprung-
ið út síðar. Og þeir sem komu sterk-
ir inn geta misst flugið. Við sjáum
til. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um aflaskipstjóra
stjórnmálaflokkanna.
12 10. apríl 2003 FIMMTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
Það er mikið gagn að Efnahags-og framfarastofnuninni í Par-
ís, OECD. Stofnunin birtir fjöl-
breytt efni um aðildarlöndin, sem
eru nú 30 talsins, öll iðnríkin, og
leggur á ráðin um hagstjórn. Hún
hefur látið ýmis viðkvæm mál til
sín taka, svo sem landbúnaðarmál
og vinnumarkaðsmál – mál, sem
ríkisstjórnir einstakra landa hafa
sumar reynt að skjóta sér undan
að glíma við, þar eð miklir hags-
munir eru bundnir við óbreytt
ástand í þessum
málaflokkum, í
blóra við almanna-
hag. OECD hefur
brýnt einstök lönd
til að ráðast gegn
óhagkvæmum bú-
skaparháttum á
grundvelli gagna,
sem stofnunin hef-
ur safnað og sett
fram, svo að hver þjóð geti þá séð,
hvar hún stendur í samanburði
við aðrar þjóðir.
160.000 kr. í búverndar-
kostnað á mánuði
Landbúnaðarkaflinn í nýjustu
skýrslu OECD um Ísland er holl
áminning um þann mikla kostnað,
sem búverndarstefnan leggur enn
sem fyrr á fólkið í landinu. Bú-
verndarkostnaðurinn hefur að
vísu minnkað með tímanum, en
það stafar svo að segja eingöngu
af fækkun bænda. Búverndar-
kostnaðurinn á hvert ársverk í
landbúnaði hefur því haldizt nær
óbreyttur sl. 15 ár og nemur nú
24.000 dollurum á ári á móti
16.000 dollurum á ári í Evrópu-
sambandinu og 12.000 dollurum á
ári á OECD-svæðinu. Íslenzka tal-
an þýðir það, að neytendum og
skattgreiðendum er gert að borga
160.000 krónur á mánuði með
hverju ársverki til sveita. Þarna
liggur skýringin á því, hvers
vegna matarverð er nærri tvisvar
sinnum hærra á Íslandi en á
heimsmarkaði. Nú er innflutning-
ur landbúnaðarafurða að vísu
ekki lengur alveg bannaður með
lögum, þetta mjakast, en tollar
eru þó yfirleitt um eða yfir 100%.
Þeir hjá OECD mæla vitaskuld
með verulegri lækkun verndar-
tollanna til hagsbóta fyrir neyt-
endur og þjóðarbúskapinn í heild.
Þeir vara einnig við óhagkvæmn-
inni, sem hefur löngum verið eitt
helzta kennimark byggðastefn-
unnar, og mæla með gagnsærri
byggðastefnu í stað þeirrar felu-
stefnu, sem fylgt hefur verið til
að reyna að breiða yfir kostnað-
inn. Þeir benda réttilega á, að
hægt væri að ná settu marki í
byggðamálum með miklu minni
tilkostnaði en nú er gert.
Fiskveiðirentur í réttar
hendur
Fiskveiðistjórnarkaflinn er
ekki heldur sem verstur. OECD
mælir með veiðigjaldi, eins og
þeir hafa gert oft áður og einnig
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn í
Washington, nema nú hefur það
gerzt í millitíðinni, að Alþingi er
búið að leiða veiðigjald í lög. Höf-
undar skýrslunnar benda á, að
hækkun gjaldsins myndi skapa
skilyrði til þess að lækka skatta á
fólk og fyrirtæki og efla byggð-
irnar. Þeir skilja, að gjaldið verð-
ur að bíta; málamyndagjald leysir
engan vanda. Þeir taka að vísu
ekki á misréttisvandanum, enda
er sá þáttur málsins ekki beinlínis
í þeirra verkahring – það er
spurningin um nauðsyn þess að
skila fiskveiðirentunni í réttar
hendur, því að fiskimiðin eru sam-
eign þjóðarinnar skv. lögum. Án
sameignarákvæðisins í fiskveiði-
stjórnarlögunum hefðu lögin
áreiðanlega ekki náð fram að
ganga á sínum tíma, eins og
Morgunblaðið hefur hamrað á.
Það er því óviðunandi, að sam-
eignarákvæðið skuli enn vera að
mestu leyti óvirkt eftir öll þessi
ár. Þessu verður ný ríkisstjórn að
kippa í lag – og þótt fyrr hefði
verið.
Útfærsla í ríkisfjármálum
skiptir máli
Í ríkisfjármálakafla skýrslunn-
ar er einnig að finna ýmsar nýti-
legar ábendingar. Hlutur sam-
neyzlu í landsframleiðslunni hefur
haldið áfram að þokast upp á við
undangengin ár, enda þótt ríkið
hafi dregið saman seglin annars
staðar á Norðurlöndum síðan 1990.
Árið 1970 námu útgjöld ríkis og
byggða innan við 30% af lands-
framleiðslu á Íslandi, en hlutfallið
var komið upp í tæp 42% í fyrra og
stefnir í sögulegt hámark í ár. Eigi
að síður eru opinber útgjöld minni
hér heima miðað við landsfram-
leiðslu en annars staðar á Norður-
löndum, og hlutfall ríkis og byggða
í mannaflanum er einnig mun
lægra hér en þar, enda þótt aukn-
ingin hafi verið svipuð í öllum
löndunum fimm síðan 1970. Höf-
undar skýrslunnar brýna fyrir
stjórnvöldum að streitast á móti
frekari aukningu ríkisútgjalda.
Þeir byggja þessa tillögu m.a. á
þeirri staðreynd, að hlutur ríkis og
sveitarfélaga í heilbrigðis- og
menntamálum á Íslandi er mikill:
85% heilbrigðisútgjalda og 95%
menntamálaútgjalda eru opinber
útgjöld. Aukið svigrúm til einka-
rekstrar í skólastarfi og heilbrigð-
isþjónustu myndi draga úr kostn-
aðarhlutdeild ríkisins, auka sam-
keppni og fjölbreytni og bæta
þjónustuna. Að því marki eru ýms-
ar leiðir færar: útfærslan skiptir
öllu máli. ■
Um daginnog veginn
ÞORVALDUR
GYLFASON
■
skrifar um nýja
skýrslu OECD um
Ísland.
Íslandsskýrslan
frá OECD
■ Bréf til blaðsins
Reyni að tala mannamál
„Ég skil vel að fólki finnist
leiðinlegt þegar umræðan
drukknar í skattalækkunaryf-
irboðum eða talnaþvargi. En
ég get bara svarað fyrir sjálf-
an mig og ég mótmæli því að
ég sé leiðinlegur. Ég reyni að
tala mannamál og það heldur
hressilega. Mér hefur líka
virst að fólk kunni að meta
það,“ segir Steingrímur J. Sig-
fússon, formaður Vinstri-
hreyfingarinnar – græns
framboðs.
Við upphaf kosningabaráttunnar hefur
þeirrar skoðunar gætt að stjórnmálaum-
ræður, þar sem talsmenn flokkanna
mæta í sjónvarpssal eða annars staðar,
séu leiðinlegar.
Aflaskipstjórar
á atkvæðaveiðum
Þórólfur Árnason
borgarstjóri
Fyrirtæki njóti ávaxta skipulagsvinnu
“Við getum ekki krafist þess að aðilar, sem Reykja-
víkurborg leiðir sjálf saman, fari með okkur í skipulags-
vinnu nema þeir hafi vilyrði um að njóta ávaxtanna. Í
vilyrðinu eru að sjálfsögðu fyrirvarar um að breytingar
á aðalskipulagi og deiliskipulagi gangi í gegn.
Það er ekki ágreiningur um að þetta fari eðlilega leið
um kerfið. En minnihlutaflokkarnir vilja láta góð fyrir-
tæki bíða efir svari. Slíkt tæki að lágmarki þrjá til fjóra
mánuði með tilheyrandi óvissu fyrir fjárfestana. Eftir
að hafa starfað í atvinnulífinu í 20 ár veit ég hvað hraði
skiptir miklu máli og ætla ekki að vera þekktur fyrir að
draga þá á svari.“ ■
Björn Bjarnason
oddviti sjálfstæðismanna í borgarstjórn
Fráleit og óvönduð
vinnubrögð
“Við höfum kynnst því, hve óðagot R-listans í skipu-
lagsmálum getur valdið miklum vanda: Landssímalóðin,
Norðlingaholt, Alaskalóðin og Suðurhlíðar eru nýleg
dæmi. Að draga stórfyrirtæki inn í slík vandræði á 10
hektara svæði án heimildar í aðalskipulagi er fráleitt.
Hitt er ekki síður mikið vantraust nýs borgarstjóra á
forystumenn R-listans í nefndum borgarinnar að treysta
þeim ekki til að vinna skjótt að umsögn um málið.
Óvirðing er að hafa skipulagsbundið fyrirheit við
Kirkjugarða Reykjavíkur að engu. Óvönduð vinnubrögð
koma mönnum alltaf í koll.“ ■
Fyrirheit um risaverslunarlóð
Skiptar skoðanir
■ Af Netinu
Svardagi í matvörubúð
„HJÚKK! Ég var í búð um daginn
og heyrði konuna á undan mér í
röðinni sverja við afgreiðslukon-
una að hún myndi kjósa þann
flokk sem lækkaði matarskatt-
inn. Það var því gott að heyra for-
mann míns flokks boða skatta-
lækkanir á matvælum.“
BRYNHILDUR EINARSDÓTTIR UM SKATTALOFORÐ SJÁLF-
STÆÐISFLOKKSINS Á TIKIN.IS
Herraþjóðin?
„Enda þótt ríkisstjórn Íslands
vilji nú ólm gleyma því, þá hafa
Íslendingar aldrei verið „herra-
þjóð“. Við erum ekki skuldbund-
in slíkum þjóðum, heldur hinum
sem ... hafa brotist undan yfir-
ráðum annarra“.
SVERRIR JAKOBSSON SAGNFRÆÐINGUR UM STUÐNING
ÍSLANDS VIÐ INNRÁSINA Í ÍRAK Á MURINN.IS
Eiga Finnar
þetta skilið?
Fyrrum íbúi í Helsinki skrifar:
Undanfarnar vikur hefur sendi-herrafrú Íslands verið dugleg
við að koma skoðunum sínum á
Finnum á framfæri í Fréttablaðinu
sem og annars staðar. Nú hefði
maður haldið að sigld kona eins og
hún gerði sér grein fyrir því að
samfélög heimsins eru ólík, og að
sinn er siður í hverju landi. Við Ís-
lendingar sem höfum búið í Finn-
landi vitum að þessar sögur sendi-
herrafrúarinnar af Finnum eru yf-
irborðskenndar og oft byggðar á
ranghugmyndum og vanþekkingu.
Þeir sem þekkja til Finna og Finn-
lands vita t.d. að konur sem mála
sig eru ekki taldar vera glyðrur
eins og hún vill meina. Íslendingar
sem hafa verið í Finnlandi vita að
það getur stundum verið erfitt að
kynnast Finnum, en hvað með okk-
ur Íslendinga? Finnar viðurkenna
sjálfir að það sé erfitt að kynnast
þeim, en að þeir séu sannir vinir
vina sinna. Finnar lýsa sjálfum sér
sem traustu, ábyrgu, duglegu og
sterku fólki og það er nokkuð sem
ég lærði að meta á meðan ég var
svo heppin að fá að búa í Finnlandi.
Sem Íslendingur vil ég segja þeim
Finnum sem hér á landi búa að
skoðanir sendiherrafrúarinnar í
Helsinki eru ekki skoðanir þeirra
Íslendinga sem þar hafa dvalist.
Finnum hefur hingað til verið hlýtt
til Íslendinga og mér finnst það
leitt að eiginkona sendiherra Ís-
lands í Helsinki sé að eyðileggja
það með hrokafullum athugasemd-
um sem ég veit að Finnar hér á
landi eru mjög ósáttir við.
■
Í skýrslu OECD
er bent á að
hækkun veiði-
gjalds myndi
skapa skilyrði
til þess að
lækka skatta á
fólk og fyrir-
tæki.
Bætiflákar