Tíminn - 05.12.1971, Blaðsíða 1

FÉLAGSLYNDI OKKAR
HJÁLPAR FLENSUNNI

Ellefta plága veraldar, asíu-
inflúenzan, sem alltaf kemur
aftur, er nú enn einu sinni á
leiðinni til okkar. Eins og við
er að búast, eiga margir von
á alð liggja í rúminu með hita
og hóstakjöltur í kuldanum. En
þó er ekki víst, að þetta verði
neinn faraldur á borð við það
sem verið hefur í ýmsum suð-
lægari löndum, þar sem fólk
hefur lagzt í rúmið og dáið úr
ýmsum fylgikvillum flensunn-
ar.
Um alla Evrópu liggur nú
fólk endilangt, á Spáni 50 þús-
und, þegar þetta er skrifað og
í Ungverjalandi hálf milljón.
Aðeins í Búdapest hafa 86 lát-
izt, flestir af fylgikvillum, en
ekki flensunni sjálfri.
Kddi, eða hvað?
Ýmsir hafa velt því fyrir sér,
hvers vegna inflúensan komi
áHtaf til okkar a@ vetrarlagi.
Eznt af algengustu skýringunum
er sú. aS kuldi í votum fótum
sendi taugaboð upp í slímhúð-
hirnnu nefsins, þannig að háræð
ar hennar dragast saman. Við
þetta minnkar mótstöðuafl
slimhimnunnar gegn þeim bakt-
eríum, sem við öndum að okk-
ur. Að minnsta kosti verðum
við kvefuð á þennan hátt.
Auk þess minnkar veturinn
í heild mótstöðuafl fólks, en
það skýrir ekki, hvernig flens-
an getur breiðzt út með slík-
ur ógnarhraða, þegar hún er
komin inn fyrir landamæri í
hverju landi.
Tilraunir með
kjúklinga
En hvernig breiðist hún þá
út? Vísindamenn um allan
heim hafa árum saman reynt
að finna svar við þessari spurn- /
ingu, m.a. veirufræðingurinn
Christopher H. Andrews, sem
starfar á mikilli tilraunastofu
í Salisbury í Bretlandi. 'Hann
gerði tilraun á daggömlum
kjúklingum, með Því að yfir-
færa á þá sérstaka tegund af
inflúenzu, sem einkum leggst
á öndunarfærin. Fljótlega fengu
allir kjúklingarnir veikina. Þá
reyndi Andrews a@ aðskilja
veika kjfiklinga og heilbrigða
með neti, en það dugði ekki
til, þeir smituðu í gegn um
möskvana.
í líkingu við kjúklinga er
mannfólkið félagsvera. Að
minnsta kosti hópuðust kjúk-
lingarnir saman, þannig að þeir
frísku urðu brátt sjúkir.
Þá gerði Andrews þriðju til-
raunina. Hann skipti kjúklinga-
búrinu í þrent og setti, veika
kjiiklinga lengst til vinstri, en
fríska í hin tvö hólfin. Þann-
ig gátu þeir frísku í miðhólf-
inu ráðið , hvort þeir vddu
heldur vera nálægt þeim veiku
vinstra megin, eða þeim frísku
til hægri. Svo fór, að mið-
kjúklingarnir misstu allan á-
huga á veikum félögum sínum
og sneru sér tU hægri. Afleið-
ingin varð sú, að hvorki þeir í
miðhólfinu, né því hægra,
fengu veikina.
Enn félagslyndari?
Ut frá þessu, og raunar
mörgum fleiri tilraunum, telur
Andrews, að hægt sé a® full-
yrða, hvers vegna vírussjúk-
dómar breiðast hraðar út að
vetrinum, en að sumrinu.
Það sé ekki, eins og flestum
hættir við að halda, vegna
kulda og gegnumtrekks. í
verstu vetrarkuldum hefur ver-
ið reynt að láta fólk fara í
heitt bað og standa síðan úti í
kuldanum í hálftíma, án þess
að svo mikið sem hnerri feng-
ist út úr því.
Andrews telur einfaldlega að
það séu félagsvenjur fólks, sem
breiði flensu hraðar út að vetr
inum. Þá hópist fólk saman,
ýmist heima hjá sér, eða í
strætisvögnum og lestum, á
veitingahúsum. Þannig fær vír-
usinn betri skilyrði til að ber-
ast milli manna.
Sé Þessi skýring rétt, þá er
erfitt að svara því, hvers vegna
flensan sé þá svo snögg yfir
landamæri.
Samkvæmt skýrslum Alþjó@a
heilbrigðisstofnunarinnar (W-
HO) eru sívaxandi flugsam-
göngur ein orsökin. Árið 1962
voru flugfarþegar 28 milljónir,
en 1970 voru þeir orðnir 350
milljónir.
Auðvitað er það ekki aðeins
inflúensa, sem breiðist þannig
út, heldur einnig alvarlegri
i 7. ■V.'* '. '**’• *? '« m**
‘ ^tifÍídftrfer^ eins 0‘g5 kðláfa,
hlaupabóla, malaría, taugaveiki
og mænuveiki svo eitthvað sé
nefnt.
Aðvörunarkerfi
WHO hefur tekið afleiðing-
unum af breyttum samgöngu-
leiðum og byggt upp alþjóðlegt
aðvörunarkerfi, ef svo mætti
kalla. Hvar sem vera kann í
heiminum að upp komi far-
sótt, er hægt að láta allan heim
inn vita á minna en einum sól-
arhring.
Að sögn WHO hafa læknar
á Vesturlöndum meiri áhuga á
innflúensu, sem kemur austan
frá, en þeim sjúkdómum, sem
óður voru upp taldir. I nokkr-
um tilfellum hefur komið fyrir,
að sjúkdómsgreining hefur
koimið það seint, að ekki hefur
verið hægt að bjarga malaríu-
sjúklingum.
WHO leggur áherzlu á, a®
fólk eigi að láta lækni sinn vita,
ef það hefur verið á ferðalagi í
Austurlöndum eða Afríku, einn
ig þótt margir mánuðir séu liðn
ir. Það reynist oft ekki aðeins
inflúensa, sem kemur þarna
austan að.
En bezta ráðið til a® losna
við að smitast af inflúensu, er
að halda sig einan og forðast
sem mest allan mannfjölda.
— SB.