Tíminn - 29.01.1972, Síða 8

8
TÍMINN
LAUGARDAGUR 29. janúar 1972
Þ.M. SKRIFAR:
HVERS VEGNA MA
EKKI BYGGJA VIÐ
STEINGRÍMSFJÖRÐ?
Rætt við Sófus Magnússon, sem kominn er á áttunda tuginn
— Það er auðveldara að
brjáta brúna að baki aér en
bylgigja hana aftur“.
Hann er kominn að norðan,
gamli maðurinn. Þótt hann aé
kominn nokkur fet yfir á
áttunda tuiginn er hann hress
og viðræðuigóður.
— Grásleppuveiðin var góð
á sfðasta vori svo að honuim
varð ekki verkefna vant, enda
tmiundi hann kunna því illa að
ganga með hendur faldar í
vösunum.
Sófus heitir hann Magnússon
fæddur undir Folafæti í Seyð-
isfirði við fsafjarðardjúp. Þír
áttu þá heiima foreldrar hans,
Magnús Guðmundsson og
Júlíana Þorvaldsdóttir.
Þar sem foreldrar mínir
bjuggu hét Fornabúð, það var
tómthúskot. Mér var saigit að
það hefði tekið móður mína
tvo sólarhriniga að koma mér
í heiminn, virðist því sem mér
hafi ekki verið veraldarreisan
sérstaklega huigleikin til að
byrja með.
tÉg hef átt heima í Kaldrana
neshreppi frá því ég var 11
ára gamall. Þá hafði ég misst
móður mína og faðir rninn kom
ið mér til dvalar hjá hjónun
um Þorsteini Guðbrandssyni og
Svanborgu Guðbrandsdóttur,
sem þá bjuggu á Bjarnarneji,
yzta bæ á Ströndinni norðan
Siteingrímsfjarðar. Þanigað kom
ég i endaðan ágúst árið 1904.
Þau Bjarnarneshjón voru
vel efnuð, enda heimili þeirra
þekkt að góðri umhirðu oig
reglusemi. Til þeirra leitaði
oft fátækt fólk og frá þeim
fór enginn bónleiður, maettu
þau hans vandræði leysa.
Þorsteinn var hversdags-
prúður en örlyndur nokkuð, ef
hann skipti skapi. Svanborg
var stórbrotin kona, vinföst oig
raunigóð. Þau voru mér ákaf
leiga góð, og rnundu naumast
hafa verið betri þótt éig hefði
verið sonur þeirra, enda fór
ég fljóitt að líta á þau sem
fósturíoreldra mína.
Auðvitað þurfti ég að vinna.
Það þurftu allir að vinna á
þeim árum. Fyrstu sumurin var
ég smali og sat kvíaæmar. Til
þess að mér skyldi síður leið
ast og gæti verið tímaglöigigur
©áfu þau mér vasaúr. Það átti
ég lenigi oig man að á bakloki
þess var mynd af hesti. Þelgar
ég fenmdist var mér svo gefinn
nýr hnakkur, smíðaður af Jóni
bónda í Tröllatungu.
Bjamames er lítil jörð, en
mjöig þægileg og notagóð. Trjá
reki var þar talsverður oig auð
velit að sækja sjó, enda var
róið þaðan seinnipart sumars
og frameftir hausti meðan fisk
ur var á grunnmiðum. Þorsteinn
átti burðamikinn þrigigja rúma
bát. Eitt haust man ég að Sig
urður Stefánsson bóndi á
Brúará var þar formaður.
Hann var sjósóknaæi og mikil
aflakló, enda kom hann oft
að landi með hlaðafla. Á vorin
var umtalsverð hroknkelsa-
veiði og á suimrin fékkst lúða
bæði á handfæri og haukalóð.
Einu sinni vorum við að vitja
um hrognkelsamet, sem lá réitt
út af Steinnesinu, þá var f því
30—40 punda stofna og var
hún búin að belta netið utan
on siig. Þetta þótti góður feng
ur svo snemma vors, en þetta
var um sumanmál.
Það var salgt um Bjamames
á þeim árum, að sá sem ekki
gæti lifað af þeirri björg sem
þar væri hægt að draga f bú,
mundi nauimast fær um að
bjarga sér annars staðar.
Á Bjarnamesi var kommylla.
Hún var fyrst byggð í svonefnd
um Miðstekkjarlæk nokkuð ut-
an við bæinn. En þar reyndist
vatmið alltof lítið nema í leys-
ingum á vorin. Myllan var því
færð inn í síkið utan við
Göngustaðaána og þar sett upp
stífla. Mylluhúsið var stórt og
rúmgott og þar hægt að geyma
korn. Þarna var malaður rúg
ur og bankabygg og gekk mjög
wel.
Vorið 1910 fluttist Bjamar-
nesfólkið að Kaldrananesi. Þá
hættu þau búskap, Þorsteinn og
Svamborg, en við tók Matthías
Helgason frá Þambárvöllum,
en hann var kvæntur Margréti
dóttur þeirra og bjuggu þau
síðan á Kaldrananesi í fjöru-
tíu ár. Ég var lenigi vinnumað
ur hjá þeim.
Veturinn áður en ég fermdist
var ráðinn kennari að Bjamar
nesi. Hamn hét Tómas Brands
son og var bróðir séra Jóns
Brandssonar, prófasts á Kolla
fjarðamesi.
Ég var bölvaður tossi og seinn
til, en þó að dómi pæesitsins
ekki verri en aðrir krakkar
hvað smerti þekkingu í hinum
helgu fræðum.
Einhverjum krökkum úr
sveitinni var komið fyrir á
Bjamarnesi meðan kennarinn
var þar, þar á meðal tveim
dætrum þeirra Skarðshjóna,
Guðmundar og Sigríðar, önnu
og Jónínu.
Þær komu að kvöldi daigs í
góðu veðri. Á vökunmi sat allt
fólkið uppi í baðstofu og
skrafaði saman. Þá er allt í
einu barið að dyrumi. Einhver
fór fram til að taka á móti
gestinum, en varð einskis var.
Eftir nokkra stund er aftur
barið. Er þá aftur farið fram
og nú gangið umhverfis bæ-
inn, en enginn sýnilegur gesit
ur gerði vart við sig.
EftLr þetta var því ekkert
sinnt þótt svo hraustleiga væri
á hurðir knúð að svo virtist
sem baðstofan léki á reiði-
skjálfi. Hundamir ruku upp
með gelti og ólátum.
Við Eysteinn, fóstursonur
hjónanna, sváfuim saman í rúmi
undir súð. Ég ætla ekki að
lýsa því, hvernig mér var inn-
anbrjósts við að heyra allan
þennan gauragang og kunna
engin skil á því af hverju hann
stafaði. Að síðustu heyrði ég
að þrammað var þungum skref
um inn eftir ganginum, allt að
eldhúsdyrum.
Fram af bænum var skyiggni
Og hurðinni þar lokað að inn-
an með koparloku. Um morgun
inn, þegar niður var komið, var
hurðin galopin og lokan brotin.
Seinna um daginn var fólk á
ferð og þótti þá fengin skýring
fyrirbærisins.
Fyrsta kirkjuferð mfn til
Kaldrananeskirkju var á igaiml
árskvöld veturinn fyrsta, sem
ég var á Bjamarnesi. Séra
Hans Jónsson á Stað söng
messu. Þorsteinn Guðbrands
son varmeðhjálpari ogmeðhon
um fór ég norður. Ég hafði að-
eins einu sinni komið í kirkju
áður, það var þegar móðir mín
var jarðsett að Eyri í Seyðis
firði. Kirkjugestir á Kaldrana-
nesi voru fáir aðrir en heirna
fólk þar, en það var þá mar^t.
Ég hef oft undrað mig á
því hvað prestarnir í þá daga
lögðu á siig mikið erfiði til að
þjóna sínu kalli. Innan frá Stað
í Steingrímsfirði, norður að
Kaldrananesi, er lönig leið fót-
gangandi manni og að vetri. til
oft erfið vegna óveðurs og
snjóalaga.
Á þessum lárumi var ég
mjög hlédrægur og hafði mig
lftt í framnni, þorði til dæmis
varla að bera mál á ýmislegt
það. sem athygli mfna vakti.
Þegar við fórum heim fná
kirkjunni, gemgum við út Nes
strönd, eins og venjulegast er,
þó má stytta sér leið með þvf
að fara yíir hálsinn utanverð
an um svokallað Geirsskarð.
Utan til við miðja strönd virð
ist mér ég heyra áraglam fyrir
framan landið og þeigar ég lit
í átt þangað sé ég bát mann-
aðan fólki róa yfir víkina og
hverfa undir klettana fyriæ ut-
an. Þar sem Þorsteinn sýndist
ekki taka eftir þessu eða þá
engan igaum gefa því, hafði ég
ekki einurð á að tala um það
við hann.
Ég tel mig ekki vera hjátrú
arfullan, en á huldufólk trúi
ég, eða öllu heldur tilveru
þess, og ég umgengst með var
úð alla þá staði, sem ég get
búizt við, eða hef sagnir um,
að séu helgaðar því. Ég tel
mig ekki vera þess umkominn
Frh á bls. 14