Tíminn - 13.02.1972, Blaðsíða 7

Sunnudagur 13. febrúar 1972
TÍMINN
7
Framkv*mda»tiöri;
titgefandl; Frawiikna rfiokkurtrtn
Þúrjartóssbn :
G.:. Þbrsféinssbti! bg
Örífrtuí: jÖi':slásbn.:
Krístfán Ðenedlktsson, Rintjórar; Þbrarinn
18300:
Ándrés: Krlsfiénssbrt,; áón He>ji«s#nj i
Tómas Karlwon, Au^týslnsastjórl;
Ritsfiórnarskrtfsit'bföriif:: :€iddÓÁö*,i,'u'
18305. Skrifstofur
(nttrtSf
Steln-
:i:sftiriÍir
Bankastráatiii^ÁSÁr^ÁfarelSáilÚisifrtil
11323. Auglýsirigasimi 19523,
Áskrlftarfltald kt, i2S,0a á
ktí-
15.00: i«:int*kta.:i
^ASrar:: skrífstofvr:: :simi:: :T8300
niinuOi* innaniianrls, . í./tausásöfs
SlaSaprent h;f; (Öffaétt
Hafsbotnsstofnun
S.Þ. á íslandi
Jón Skaftason, alþingismaður, hefur flutt at-
hyglisverða tillögu á Alþingi um að rikisstjórn-
in athugi möguleika á þvi að fá væntanlegri
Hafsbortsstofnun Sameinuðu þjóðanna sama-
stað á íslandi.
í greinargerð með tillögunni skýrir Jón frá
þvi að i Hafsbotnsnefnd Sameinuðu þjóðanna
sé gert ráð fyrir að sett verði á laggirnar sér-
stök stofnun, er hafi það verkefni að sjá um
rannsóknir og nýtingu á hinu alþjóðlega hafs-
bortssvæði utan lögsögu hinna einstöku rikja.
Nútima visindi hafa gert mönnum mögulegt
að kanna auðæfi hafsbotnsins út á mikið dýpi
fjarri landi. Niðurstöður þessara visindakann-
ana hafa leitt i ljós, að óhemjuleg verðmæti fel-
ast á hafsbotninum og undir honum, svo sem
málmar, oliur, gas og fl.
Nýting þessara auðæfa er þvi ofarlega i hug-
um manna, og hefur talsvert orðið ágengt i
þeim efnum.
Á vettvangi Sameinuðu þjóðanna hafa mál
þessi verið mikið rædd og nokkrar athuguanir
gerðar á þeim. Virðast menn almennt sam-
mála um, að hafsbotninn og hafið yfir honum,
utan lögsögu hinna einstöku rikja, sé sameigin-
leg eign alls mannkyns og að nýta beri auðæfi
þessa svæðis i samræmi við það, þó með þvi
fororði, að verulega stórum hluta arðsins verði
varið til þarfa þróunarlandanna.
Með þessi mál á Hafsbotnsstofnun Samein-
uðu þjóðanna að fara, og á stofnunin að sjá um
að þeim alþjóðasamningum, sem kunna að
verða gerðir um vinnslu auðlinda hafsbotnsins,
verði framfylgt, og ef til vill einnig að annast
vinnslu þessara verðmæta, gera ráðstafanir til
að hindra mengun i hafinu og gefa út vinnslu-
leyfi til einstakra rikja o.s.frv.
Flestir telja að þess sé ekki langt að biða að
þessi stofnun verði formlega sett á laggir. Það
mundi verða okkur til verulegs ávinnings, ef
tækist að fá samþykkt að stofnunin hefði höfuð-
stöðvar á íslandi. Það er einmitt mjög eðlilegt
að alþjóðleg stofnun, sem fjalla á um hafsbotn-
inn og hafið og verndun auðæfa þess, hefði að-
setur á eyriki, sem byggir afkomu sina fyrst og
fremst á auðæfum hafsins. ísland liggur miðja
vegu milli austur- og vesturheims og ferðalög
að og frá landinu eru auðveld.
Þessi tillaga Jóns Skaftasonar um, að rikis-
stjórnin athugi möguleika og leiti eftir stuðn-
ingi við, að þessari stofnun verði komið upp á
íslandi er þvi fyllilega timabær og það yrði ís-
lendingum og islenzkum fiski- og hafrannsókn-
um til ómetanlegs ávinnings, ef slik alþjóðleg
stofnun reisti höfuðstöðvar sínar á íslandi. Slik
stofnun gæti einnig stuðlað að þvi, að hér risi
við Háskóla íslands sérstök deild i haf- og fiski-
rannsóknum og fiskiðnaðargreinum. Slik
starfsemi er einmitt til þess fallin að treysta
grundvöllinn að blómlegri afkomu þjóðar, sem
svo mjög byggir afkomu sina á sjávarfangi.
— TK
ROAAAIN GARY rithöfundur:
Eiturlyfjaneyzlan er
ávöxtur efnishyggju
Móteitrið hlýtur að finnast fyrr eða seinna
ÞEGAR um athugun á eitur-
lyfjaneyzlu er að ræða, virðist
fyrsta og brýnasta markmiðið
vera að sýna fram á, að undir
rótin sé félagsleg vanræksla og
þar af leiðandi örvænting. Fyrir-
bærið á og veröur að vera af-
leiðing firringar, eins konar óvirk
andstaða og bylting. Þessi tegund
„skilnings” jafngildir réttlætingu
og hvatningu, þar sem hinn ungi
eiturlyfjaneytandi er gæddur
gloriu örvæntingarinnar.
Blómaskeið þessarar úrkasts-
rómantikur stóð á árunum milli
1920 og 1930 i bókum verðandi
fasista eins og Ernst von Salomon
og Drieu La Roehelle. Þarna var
á ferðinni kúpan og leggirnir eða
hryllingsmerkið, sem Alfred de
Musset og piltarnir hans höfðu
hafið á loft 1830. Myrk fegurð
þessarar sálfræðilegu svið-
setningar hentar æskufólkinu vel
og það gleypir hana hráa.
MÓTSAGNIRNAR spretta eigi
að siður upp við hvert fótmál.
Skorti á foreldraaga og sundruðu
heimilislifi er um kennt, en sam-
timis er höfuðsök lýst á hendur
„afturhaldssams” og „einræðis-
sinnaðs” föður. Boðað er
fagnaðarerindi sjálfræðis ein-
staklingsins og hópsins, en sömu
einstaklingarnir sakfella svo
þjóðfélög og rikisstjórnir fyrir að
geta ekki látið i té leiðsögn og
forystu.
Enginn virðist láta sig neinu
varða þá staðreynd, að ekki er
unnt að krefjast réttar til að „lifa
eins og mann lystir”, og kvarta
jafnframthástöfum undan þvi, að
„kerfið” láti ekki i té hugsjón eða
lifstilgang, — eða með öðrum orð-
um „kerfi”, sem einmitt er
kveinað undan.
MENNING getur látið margt i
té, en engan getur hún gætt sjálfi.
Og ef betur er að gáð: Hvenær tók
æskufólk upp á þvi, að leita til
rikisstjórna um leiðsögn og for-
ustu? Eða hvers konar æska væri
það, sem þannig færi að?
Lánist menningu okkar að lifa
af — bæði austrænni menningu og
vestrænni — verður hún fyrsta
efnisheimsmenningin, sem það
lánast svo að sögur fari af. Hug-
myndin um líf án einhvers fyrir
handan — án trúar — er algerlega
ný og á sér ekkert fordæmi.
Ég trúi ekki, að mannkynið geti
helgað sig veruleikanum alger-
lega, án þess að ganga óraun-
veruleikanum og gleymskunni á
vald. Sitji venjuleg, bandarisk
fjölskylda nú þegar gikkföst og
gónandi frammi fyrir sjón-
varpinu þrjá mánuði á ári, i
stundum talið, liggur i augum
uppi, að hún hlýtur að verða háð
sistækkandi skömmtum af óraun-
veruleika. Og þess sjást greinileg
marki, að þetta er i vændum.
Eiturlyfjaneyzla er sögö fara ört vaxandi um allan heim. Skelf-
ing eiturlyfjaneytandans getur orðið mikil, þegar hann gerir sér
Ijóst, að hann er orðinn háður eiturlyfjum, og er þessi mynd tákn
um þann ótta, sem býr I sál hans.
Við megum ekki gleyma, að
það er undirstöðukenning menn-
ingar okkar, að „ánægjan” —
skemmtunin — sé einfaldlega
aldrei nægilega mikil, hvort
heldur er kynferðileg svölun eða
áfengisvima, sem sjálf er ávana-
bindandi, þar sem æ þarf stærri
og stærri skammta.
FJARRI fer, eiturlyfja-
neytandinn sé uppreisnarmaður
eða sérsinni. Hann er þvert á móti
að samlaga sig — sannur sam-
ferðamaður i okkar efnisheims-
kerfi. Þeirri staðreynd verður
ekki haggað, að hinn svonefndi
veruleiki, — hvort heldur er úrval
hans i hinu fullkomna samfélagi
Norðurlanda eða úrkast hans i
Harlem, er máttugri boðari og
dreifari eiturlyfja en nokkuð
annað.
TORVELT er árið 1972 að sætt-
ast á og trúa á hugmyndir Or-
wells um hið samræmda þjóð-
félag vélmennanna. Hitt væri
mun sennilegra, að til skapandi
uppbrots kæmi, — sundrungar i
smátt með megináherzlu á sér-
kennin, aðhverfun en ekki út-
hverfun, uppvafi en ekki rakn-
ingu, — en sjálf þjóðfélags-
byggingin breytist smátt og
smátt, siður til hlýðni við hug-
sjón, fremur til hentugrar að-
lögunar visindum og tækni.
Þungi hinnar gifurlegu mann-
fjölgunar veldur þvi, að ein
staklingurinn reynir að bæta sér
upp smæö sina með þvi að hverfa
með eind sina til hópsins og
mynda þannig örsmá dvergsam-
félög með hópsjálfi, sem þegar er
tekið að örla á.
ÞEIR, sem segja, að Wood-
stock-andinn, hippahreyfingin
o.s.frv. hafi brugðizt og gengið
sér til húðar, minna mig á róm-
verska vitnið, sem horfði á kross-
festinguna og skrifaði i dagbók
sina, að Jesús hafi „brugðizt” og
látið æifið.
Könnun fór fram meðal mörg
hundruð bandariskra ungling. .
sem voru að selja heimagerða
skrautmuni á götum Parisar, og
varla gat heitið, að eiturlyfja-
neytandi fyndist i þeim hópi
Haldi svo áfram sem horfir meó
áleitni til afbrigða og sér-
greiningar, rénar hneigðin til
hópneyzlu eiturlyfja. En ég get
ekki ímyndað mér, hvernig
menning, sem þróast ein-
vörðungu innan efnislegra
marka, á að geta horfzt i augu við
sjálfa sig án þess að leita svöl-
unar i vimu og óraunveruleikai
HIÐ endanlega og rökrétta svar
við einni efnablöndu er önnur
efnablanda, hvað sem liður hat-
rammri baráttu gegn allri öflun
og útvegun heróins. Móteitrið
hlýtur að koma til sögunnar fyrr
eða siðar.
Sennilega gerist annað af
tvennu, aö maðurinn ferst eða
breytist, og lifsefnabylting getur
sem bezt heppnazt, þó að allar
þjóðfélagsbyltingar hafi mis-
tekizt. Leiðin er ókunn enn og til-
hugsunin uggvekjandi, en við
eigum ekki annars kost en að
treysta á það, sem hefir við og við
bjargað okkur frá bráðum voða,
snilli mannsins.