Tíminn - 22.02.1972, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
Þriðjudagur 22. febrúar 1972
Krú fyrsta fundi Norðurlandaráðs i Helsingfors. Forseti fundarins, V.J. Sukselainen, er i ræðustól.
Jón Skaftason á fundi Norðurlandaráðs:
(UPI)
TREYSTUM A AÐSTOÐ NORÐUR
LANDA VIÐ GERÐ SAMNINGANNA
VIÐ EFNAHAGSBANDALAG EVRÓPU
Slysavarnafélagið
reisir nýtt hús á
Grandagarði
OÓ-Reykjavík.
Slysavariiafélag Islands
mun í sumar láta reisa nýtt
hús vestur á Granda-, verður
það Grandavegur 1. Húsið
verður tæpir 200 fermetrar og
grunnfleti, tvær hæðir. Eru
teikningar tilbúnar og verður
verkið boðið út bráðlega. Er
miöað við að byggingarfram-
kvæmdir hefjist I marzmán-
uöi.
t húsi þessu verður birgða-
geymsla SVFl og aðstaða til
æfinga fyrir björgunarsveitir.
Mjög er farið að þrengjast um
starfsemina i húsinu á
Grandagarði, en þar eru skrif-
stofur félagsins og birgða-
geymsla. Einnig er þar sam-
kötnlisalur og Grandaradió er
þar einnig til húsa.
En viðar þarf að byggja fyr-
ir Slysavarnafélagsdeildirn-
ar. Grindvikingar hafa farið
fram á aöstoð til að koma upp
nýju húsi, en þar er gamalt
hús, sem notazt er við og er
fyrir löngu orðið allt of litið.
Björgunardeildin i Grindavik
er ein hin mikilvægasta hér á
landi og hefur margsannað til-
verurétt sinn og nauðsyn. Hef-
ur deildin bjargað ekki færri
en 170 mannslifum úr bráðum
háska, auk allra þeirra sem
aðstoðaðir hafa verið.
1 Sandgerði er einnig brýn
nauðsyn á að koma upp nýju
húsi fyrir björgunarsveitina,
en þar var byggt skýli fyrir
björgunartæki árið 1926, og er
það notað enn. I Höfn i Horna-
firði stendur einnig til að
byggja yfir björgunarsveitina.
Stórgjafir til Staða-
staðarkirkju
Vifrguðsþjónustu á gamlárs-
dag s.l. var kveikt i fyrsta sinn
á fallegum ljósakrossi, sem
komið hafði verið fyrir á kirk-
junni á Staðastað. Þau hjónin
Laufey Karlsdóttir og Gunnar
Asgeirsson frá Hofgörðum
höfðu gefið andvirði krossins,
en þau eru nú búsett á Akra-
nesi.
Krossinn er til minningar
um fósturforeldra Laufeyjar,
þau Guðrúnu Arnadóttur og
Jón G. Sigurösson frá Hof-
'görðum.
Við sama tækifæri tilkynnti
sóknarpresturinn, séra Þor-
grimur Sigurðsson prófastur,
ennfremur, að orgelsjóði kirk-
junnar hefði borizt gjöf að
upphæð 10 þús kr. Gefendur
eru Elin Gisladóttir og Þórður
Kárason maöur hennar, Sund-
laugarvegi 28, Reykjavik. Þau
tileinka þessa gjöf minningu
Gisla Þórðarsonar frá öl-
keldu, föður Elinar. Sóknar-
nefndin flytur fyrir hönd
safnaðarins öllum þessum
gefendum þakkir fyrir hinar
góðu gjafir og þann hug, sem
að baki býr.
Starf
Mæðrastyrksnefndar
Kópavogs
Mæðrastyrksnefnd Kópa-
vogs hefur gert yfirlit um
starfsemi sina fyrir s.l. jól.
Nefndin úthlutaði peningum
og matvælum samtals fyrir
143 þús. kr.,en auk þess mikl-
um fatnaði, sem safnaöist
meðal bæjarbúa. Aðstoðar
þessarar nutu milli 50 og 60
konur og heimili þeirra. Kópa-
vogsbúar reyndust örlátir til
hjálpar eins og áður, og safn-
aðist mikið i fé og fatnaði.
Nefndin færir öllum þeim,
sem veittu henni stuðning i
starfi eða létu eitthvað af
hendi rakna til þessa hjálpar-
starfs, sem mikil þörf var fyr-
ir, beztu þakkir. Skátar unnu
mikið og gott starf við söfnun,
og var aðstoð þeirra ómetan-
leg. Fjórir lögfræðingar veittu
konum, sem á þurftu áð halda,
ókeypis lögfræðiaðstoð fyrir
milligöngu nefndarinnar.
Jón Skafason alþingismaöur
flutti ræöu I almennum umræöum
á fundi Noröurlandaráös I
Helsingfors, og fer ræöa hans hér
á eftir.
Hr. forseti.
Virðulegu ráðsmeðlimir.
Saga norrænnar samvinnu
innan vébanda Norðurlandaráðs
spannar nú yfir tvo áratugi.
Reynslan af þvi samstarfi er yfir-
leitt góð og sérstaklega við-
burðarik siðari áratuginn, enda
mætti meö ólikindum telja, ef svo
væri ekki vegna skyldleika fólks-
ins, er Norðurlönd byggir, sam-
eiginlegs menningararfs og likra
þjóðfélagshátta.
Dæmi um jákvæðan árangur
þessa samstarfs blasa viða viö i
löggjöf þjóðanna og millirikja-
samningum, ekki sizt á sviði
félags- og menningarmála, og i
vaxandi mæli á sviði efnahags-
mála. Ég minni á hinn endur-
skoðaða samstarfssamning
Norðurlandanna, er tók gildi á
miðju s.l. ári, á ráðherranefndina,
á forsætisnefndina og skrifstofu
hennar i Stokkhólmi, á norrænu
menningarmiðstöðina i Kaup-
mannahöfn og siðast en ekki sizt
siaukna samvinnu og samstarf
Norðurlandaþjóðanna innan
EFTA, sem leitt hefur til stór-
aukinna viðskipta þeirra i milli
öllum tiThags. Vil ég nota þetta
tækifæri til þess að þakka þá
aðstoð, er aðrar Norðurlanda-
þjóöir veittu Islendingum i
samningunum við EFTA, sem
vissulega voru ekki vandalausir
fyrir okkur.
En saga norrænnar samvinnu
á þessu timabili greinir lika frá
vonbrigðum og ósigrum. Stærst
tel ég þau, að okkur tókst ekki að
koma NORDEK á laggirnar,
enda voru vonbrigði margra
mikil i marz 1970, er það varð
ljóst.
Sumir segja, að NORDEK hug-
myndin hafi aðeins verið kistu-
lögð um sinn og að alltaf megi
opna kistuna aftur og gera
NORDEK að veruleika. En er það
raunhæft mat i dag? Ég held ekki.
Þvert á móti sýnast mér ýmis
teikn á lofti, er benda eindregið til
þess, að samstarfi Norðurlanda-
þjóðanna, ekki sizt á efnahags- og
viðskiptasviðinu, sé stefnt i
nokkra tvisýnu vegna þeirra
samninga, sem þjóðir þessar
standa nú i við EBE og sem verða
brátt til lykta leiddir, að þvi er
sumar þjóöirnar varðar a.m.k.
Að sjálfsögðu verður hver
Noröurlandaþjóðanna að gera
upp hug sinn til þessa máls.miða
við sina hagsmuni fyrst og
fremst. En þvi hefir verið marg-
yfirlýst af hálfu forystumanna
Norðurlandaþjóðanna, að þeir
muni leitast við að styrkja og efla
norrænt samstarf, um leið og þeir
semja fyrir lönd sin við EBE
En verður þetta hægt i reynd,
þegar á hólminn er komiö? Ég
dreg ekki i efa góðan vilja for-
ystumanna Norðurlandaþjóð-
anna i þessum efnum. Um hitt
efast ég meir, að embættismenn-
irnir i Brússel og stjórnmála-
foringjar Efnahagsbandalags-
rikjanna telji sig geta komið
nægilega til móts við óskir þjóða
okkar um undanþágur frá ák-
væðum Rómarsáttmálans vegna
þess yfirlýsta tilgangs foryrstu-
manna EBE að efna til eins náins
samstarfs rikja V-ÞEvrópuþjóða
og mögulegt er á sem flestum
sviðum. Bandariki V-Evrópu er
hugsjón þeirra margra.
Af þessu höfum við nýja
reynslu, þar sem voru erfiðleikar
Norðmanna i samningunum við
EBE um að fá að halda einkarétti
i framtiöinni til fiskveiða fyrir
norska rikisborgara innan norsku
fiskveiðilandhelginnar. öll þekk-
jum við þá sögu og skal hún ekki
rakin hér.
Fyrir þjóö sem tslendinga, sem
eru fámennir og með einhæfa
atvinnuvegi, verða erfiðleikarnir
stórkostlegir, þegar þeir standa
frammi fyrir þeim vanda að
semja við risabandalag eins og
EBE. A tslandi er enginn flokka-
ágreiningur um, að útilokað sé
með öllu fyrir Island að gerast
aðili að þvi bandalagi. En
islenzka rikisstjórnin. Allir
stjórnmálaflokkarnir hafa lýst
yfir þeirri stefnu að reyna að ná
samskonar friverzlunarsamningi
við EBE oe Island náði við EFTA.
Eins og stendur virðast á þvi
miklir örðugleikar. Forystumenn
EBE hafa á kurteisan hátt látið
þau boð berast, að færi Islend-
ingar út fiskveiðilandhelgina 1.
sept. n.k., eins og ákveðið er, þá
muni það torvelda mjög alla
samningsmöguleika okkar við
bandalagið.
Við erum þvi óneitanlega i
nokkrum vanda. Verndun fiski-
miöanna umhverfis Island er
forsenda áframhaldandi búsetu i
landi okkar þ.e. conditio sine qua
non. An gjöfulla fiskimiða um-
hverfis landið og nýtizku fisk-
iðnaðar hröpuðu lifskjör landa
minna niður á eymdarstig.
Islenzk stjórnvöld hafa sýnt það i
verki, að þeim er full alvara,
þegar þau leggja svo rika á
herzlu á að vernda miðin fyrir
rányrkju. Hvergi, það ég þekki
til, eru strangari reglur um
veiðar en innan islenzku fisk-
veiðilandhelginnar. Það nýjasta
i þeim efnum er nokkurra vikna
gömul reglugerð, er leggur al-
gjört bann við sildveiðum i 11/2 ár
innan islenzkrar fiskveiðiland-
helgi. Þessar reglur eru settar til
þess að reyna að koma i veg fyrir
útrýmingu sildarstofnsins, eins
og þess norska, og það eru fleiri
en Islendingar, sem munu njóta
þess i framtiðinni, ef tekst að
koma i veg fyrir eyðingu
þýðingarmikilla fiskistofana i N-
Atlantshafi.
Ólik tengsl Norðurlandaþjóð-
anna viö EBE hafa, sem fyrr
segir, áhrif á eðli norrænnar
samvinnu. Eftir þvi sem EBE
stækkar, verður voldugra og
færir starfsemi sina inn á fleiri
svið, þeim mun meir takmarkast
rými hins norræna samstarfs, ef
Danir og Norðmenn gerast aðilar.
Það er ljóst, að lendi reglum EBE
og Norðurlandasamstarfsins
saman,verða þær siðari að vikja.
Samstarf Norðurlanda hefir
leitt til raunhæfs árangurs und
anfarna tvo áratugi og á vissu
lega mikla möguleika i fram-
tiðinni, verði ytri þróun þvi ekki
fjötur um fót. Hvergi i heiminum
mun lýðræðisfyrirkomulagið
standa fastari fótum en á
Norðurlöndum. Hvergi mun frelsi
og öryggi einstaklingsins meira
en þar. Norðurlönd hafa á
alþjóðavettv. verið helztu boð
berar friðar og talsmenn afvopn-
unar undir alþjóðlegu og tryggu
eftirliti. Margir bera kviða i
brjósti um, að þessi sérkenni
glatist að einhverju leyti, eftir að
þau hafa samið við EBE Ég
fagna þeirri athugun, sem i gangi
er á vegum ráðherranefndar-
innar um áhrif mismunandi
tengsla Norðurlandaþjóðanna á
norrænt samstarf. Sú athugun
hefði þurft að byrja fyrr og meiri
upplýsingar liggja fyrr fyrir.
En ljóst má hverjum verða, að
smáriki eins og tsland getur af
augljósum ástæðum ekki gerzt
aðili að EBE, meginreglur
Rómarsáttmálans eru sniðnar við
allt aðrar þarfir en okkar.
Hins vegar þurfum við að ná
viðhlitandi samningum um tolla
og viðskipti við bandalagið án
afarkosta, og við treystum á þá
frændur okkar á Norðurlöndum,
sem fá þar einhverju um ráðið,að
aðstoða okkur i þeirri samnings-
gerð.
í þvi sambandi minni ég á, að
við höfum um langt árabil keypt
langt um meira frá V-Evrópu-
þjóðunum, heldur en við höfum
getað selt þeim. Við teljum þvi,
að siðferðilegan rétt eigum við
sterkan og trúum þvi ekki fyrr en
á reynir, að V-Evrópuþjóðirnar
beiti okkur viðskiptaþvingunum
og hrekji okkur úr þeim þjóða-
hópi, sem við teljum okkur
skyldastan.
Vöruafgreiðslu Skipaútgeröar rikisins verður
lokað frd kl. 12-16
i dag vegna jarðarfarar.
SKIPAÚTGERÐ RÍKISINS