Tíminn - 15.03.1972, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 15. marz 1972.
TÍMINN
7
Ulgafwdi; Fra«i*6ktt»rflo<tkurfrtn
Wírarijisson !élj)r Attdtés Kffstján-ssott, Jón Haigaíon, tndrJSf
: : C.: :t>orst€:insH>n : :og: :Tómas. . K8H»S0n>: :A«9lýsJnjtaítjóri:: :St«Jn-: : : . ■:■
0 rírrtur Gíslason. RJlsfíórrtarskrJfstotur J ftddtlJjÚSÍttO, SfflM-r
léaóo — 18306. 5kri#5tofvr ftonkastraefj 7. Af&rdSsiosfnji
11323. AugiýsJngasimí 19SÍ3, ASrar skrjfstofvr simj T8300,
Ásfcrtftargjald lct, Hifto 4 mánuSi innantapds. í bUsasoW
fcr. liJb(y «JnUkt& — fitaéaþrant h.f, (6ffs*t):
Efling niðursuðu-
iðnaðarins
Iðnaðarráðherra hefur nú a Alþingi mælt
fyrir stjórnarfrumvarpi um sölustofnun niður-
suðuiðnaðarins.
I áratugi hefur verið bent á niðursuðuiðnað
sem eðlilega leið til að fullvinna og margfalda
verðmæti sjávaraflans. En þrátt fyrir marg-
faldar yfirlýsingar fyrrverandi stjórnar um
áhuga hennar á eflingu niðursuðuiðnaðar,
gerði hún fátt eitt til að styðja að þvi að svo
yrði. Fyrrverandi rikisstjórn kórónaði svo
stefnu sina á þessu sviði i lok stjórnarferils sins
með þvi að flytja stjórnarfrumvarp um að
selja Niðurlagningarverksmiðjuna á Siglufirði
úr eigu ríkisins.
Við eigum nægt og gott hráefni til niðursuðu.
En fyrirtækin hafa verið mörg og smá og
skipulagsleysi rikjandi. Sú hlið, er snýr að sölu
framleiðsluvaranna á erlendum mörkuðum,
hefur þó verið veikust.
Með frumvarpinu um sölustofnun niðursuðu-
iðnaðarins hyggst rikisstjórnin gera stórátak á
þessu sviði. Stofnunin á að annast sölu og
reifingu á niðursoðnum sjávarafurðum, skipu-
leggja markaðsöflun, samræma framleiðslu og
vörugæði verksmiðjanna, kynna eitt vöru-
merki fyrir þær allar, skipuleggja og greiða
fyrir hráefnisöflun og annast margvislega
þjónustu við framleiðsluaðilana.
Það er löngu ljóst, að það átak, sem gera
þarf i markaðsmálum niðursuðuiðnaðarins,
fer langt fram úr f járhagsgetu hinna einstöku
verksmiðja. Hér þarf skipulegt og samræmt
átak og verulegan stuðning frá rikisvaldinu.
Gerir frumvarpið ráð fyrir,að rikissjóður leggi
fram óendurkræft framlag, samtals 100
milljónir króna, fyrstu fimm árin og ábyrgist
fyrir stofnunina lántöku allt að 100 milljónum
króna. Þá er lagt til, að næstu fimm ár skuli öll
útflutningsgjöld af niðursoðnum og niðurlögð-
um sjávarafurðum, söltuðum grásleppuhrogn-
um, söltuðum ufsaflökum, hraðfrystum og
sykursöltuðum þorskhrognum og salt- og
kryddsild renna i sérstakan sjóð til eflingar
niðursuðu- og niðurlagningariðnaðinum, en hér
er um þær helztu vörur að ræða, sem við flytj-
um út litt eða hálf unnar en aðrar þjóðir kaupa
af okkur og fullvinna með margvislegum hætti,
og margfalda þannig verðmæti þessa islenzka
hráefnis. Sem dæmi um þetta má nefna, að
1970 framleiddum við 1400 tonn af söltuðum
ufsaflökum, en notuðum sjálfir til sjólaxfram
leiðslu aðeins 191 tpnn. Sama ár voru söltuð hér
1300 tonn af grásleppuhrognum, en notuð að-
eins 73 tonn i kaviarframleiðslu. Hitt varð hrá-
efni handa öðrum. Hér á landi féllu þá til 10.000
tonn af þorsklifur, en aðeins 80 tonn voru niður-
soðin. —TK
Charles W. Yost:
Tregt gengur að efla
einingu Vestur-Evrópu
Stjórnmálaforingjar ala á óánægju sér til framdráttar
SAMTtMIS og Nixon forseti
er að opna Bandarikja-
mönnum dyrnar að Kina, sem
lengi hafa verið luktar, getur
hæglega svo farið, að aftur
skelli dyrnar að öryggi
Evrópu, en hurðin að þeim var
tekin að þokast frá stöfum.
Leiðtogar brezka Verka-
mannaflokksins og Kristilegra
demokrata i Vestur-Þýzka-
landi virðast þess albúnir að
láta risandi öldu þjóð-
rembings og tilfinningasemi
bera sig upp i valdastólana að
nýju, án alls tillits til þess,
hversu dýrt þetta verði bæði
heimalandinu og Evrópu allri.
Framsýnir menn i Norður-
Ameriku og Evrópu hafa séð
og skilið, siðan siðari heims-
styrjöldinni lauk, að Vestur-
Evrópa getur þvi aðeins staðið
jafnfætis risaveldunum
tveimur og notfært sér til fulls
tækifæri nútimatækni, að hún
búi við miklu meiri einingu en
hún hefur til þessa gert. Um er
að velja annars vegar eitt
fyrsta flokks riki og hins vegar
tuttugu annars eða þriðja
flokks riki.
Harold Wilson form. Verka- Franz Jósoph Strauss
mannaflokksins i Bretlandi.
EFNAHAGSBANDALAG
sex Evrópurikja hafði þreifað
fyrir sér um ýmislegt og gert
margar skyssur i tuttugu ár.
Með inngöngu Breta, Ira,
Dana og Norðmanna i banda-
lagið yrðu aðildarrikin tiu, og
nægilegur skriður átti að geta
komizt á eflingu einingar-
innar. Samningaviðræðum
sexveldanna og rikjanna
fjögurra lauk giftusamlega á
árinu sem leið, og brezka
þingið lýsti yfir samþykki sinu
með rúmlega 100 atkvæða
meirihluta. Dimman skugga
dró hins vegar yfir hinar
björtu vonir um daginn, þegar
minnstu munaði að brezka
þingið felldi lagabreytingar,
sem nauðsynlegar voru vegna
aðildarinnar. Við sjálft lá, að
sameinuð Evrópa biði lægri
hlut og Bretar yrðu að ganga
til kosninga þegar verst
gegndi.
Ástæðan er vitanlega rikj-
andi þröngsýni hjá miklum
hluta brezks almennings, en
hitter þó miklu verra, að einn-
ig kemur til ábyrgðarleysi
manna, sem ættu að vita betur
og hafa vitað betur. Hér er átt
við Harold Wilson og aðra
leiðtoga Verkamahna-
flokksins, sem samþykktu
aðild að Efnahagsbandalaginu
meðan þeir voru við völd, en
snúast nú gegn henni til þess
að reyna að komast aftur til
valda með þeim hætti.
HLIÐSTÆÐU eða dæmi um
jafn ábyrgðarlausa flokks-
hyggju er einna helzt að finna
hjá þeim fámenna hópi
manna, sem tókst 1920 að
koma i veg fyrir, að Banda-
rikin gengju i Þjóðbandalagið,
og áttu þar með sinn drjúga
þátt i að siðari heimsstyrjöld-
in skall á.
Þegar litið er til Þýzkalands
kemur i ljós, að leiðtogar
Kristilegra demokrata, Franz
Joseph Strauss og Rainer
Barzel, berjast með hnúum og
hnefum gegn staðfestingu
sáttmálanna við Sovétrikin og
Pólland. Staðfesting þeirra
gæti þó orðið upphaf að nýju
timabili raunsæis og friðar i
Mið-Evrópu, og auk þess
Rainer Barzil form. Kristi-
legra demokrata i Vestur-
Þýzkalandi.
tryggt Berlinarbúum miklu
meira öryggi en þeir hafa búið
við undangenginn aldar-
fjórðung.
Þeir Strauss og Barzel nota
sér einnig tilfinningasemi
almennings, sem ekki getur
sætt sig við að afsala sér til-
kalli til landsvæðanna, sem
Hitler lagði undir i spili sinu
og tapaði. Höfuðtilgangur
leiðtoganna er þó aö koma i
veg fyrir, að Willy Brandt
kanslari og Walter Scheel
utanrikisráðherra fari með
sigur af hólmi, sem gæti orðið
þeim til framdráttar i kosn-
ingunum að ári.
Nágrannar Vestur-Þjóð-
verja i austri eru ekki einir um
að fylgja samningunum, sem
leitað er staðfestingar á. Það
gera einnig allir vestrænir
bandamenn Vestur-Þjóðverja,
þar á meðal Bandarikjamenn.
En hverjar verða afleið-
ingarnar fyrir Vestur-Þjóð-
verja, ef þeim Strauss og
Barzel tekst að koma i veg
fyrir staðfestingu samn-
inganna?
MINNA má á enn einn
myrkan skugga yfir Evrópu
nú i ársbyrjun 1972. ítalia
hefur verið stjórnlaus i nokkr-
ar vikur, og þar hefur ekki
setið að völdum sterk stjórn
árum saman. Af þessu hefur
leitt stöðvun á „efnahags-
undri” Itala, og rödd þeirra er
hljóðnuð á hinum sameigin-
legu þingum Evrópumanna.
Enginn italskur stjórnmála-
flokkur virðist hafa á að skipa
nægilega viðsýnum og hug-
rökkum leitoga til þess að
meta meira hag Italiu og
Evrópu en eigin sigurhorfur i
næstu kosningum.
Sorglegast er, að Evrópu-
menn hafa verið sjálfum sér
verstir undangengin sextiu ár.
Þar eiga þó þær þjóðir heima,
sem búa yfir beztum gáfum,
mestri iðjusemi og mestri
stjórnmálareynslu (ef til vill
að undanskildum Kinverjum),
og árið 1914 áttu þær hálfan
heiminn og voru fyrirmynd
ibúanna i hinum hlutanum,
sem þær ekki áttu. Þessu hafa
þær öllu varpað á glæ á þrjátiu
árum, með hverri tilgangs-
lausu borgarastyrjöldinni af
annarri.
SIÐAN að siðari heims-
styrjöldinni lauk, hafa
Evrópumenn náð sér ótrúlega
vel á strik undir forustu við-
sýnna og hugrakkra leitoga
eins og Schuman, Bevin,
Adenauer, de Gasperi, Monn-
et, Spaak, Brandt og Heath.
Batinn er þó ótrúlega tvisýnn
og ótryggur. Hann gæti glatazt
á einni nóttu, og aðvifandi öfl
gætu náð valdi á Evrópu, þrátt
fyrir glæisleika hennar og auð.
Vona ber i einlægni, að vel-
viljaðir og framsýnir fylgis-
menn komi i veg fyrir að
Wilson, Strauss og Barzel, og
varasamir italskir flokks-
leiðtogar hrindi rikjum sinum
og samfélagi fram af hengi-
fluginu að þarflausu. Og vist
væri til ómetanlegs gagns, að
rikisstjórn Bandarikjanna
gæfi sér tóm til þess, frá tinda-
tildrinu, að lita til Evrópu og
stuðla að heillavænlegri fram-
vindu þar með áhrifamætti
sinum, sem enn er drjúg-
þungur á metunum.