Tíminn - 15.03.1972, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 15. marz 1972.
TÍMINN
9
Kina islenzka diakonissan, Unnur Halldórsdóttir vigð i nóvember 1965.
iafa sameiginlegt starfs-
r og samstofna við orðið
iir nánast þjónn. Diakon-
um á vegum safnaða og
flest eru stúlkur á ýmsum aldri,
en þó helzt ungar stúlkur, koma
frá-lægum stöðum, jafnvel öðrum
löndum. Sumar koma frá upp-
tökuheimilum, aðrar úr fangels-
um, margar frá heimilum þar
sem heimilislifið hefur verið kalt
og auðn likast. Systir Signe tekur
móðurlega á móti þeim, breiðir
dúk á borð sitt og framreiðir
kaffisopa og matarbita. Flestir
eru gestirnir svangir eða þyrstir
og allt gengur léttara með ofur-
litlum veitingum. Og ekki er ætl-
azt til greiðslu fyrir gestrisnina,
enda fáir aflögufærir, sem inn
koma. Gestir Signe tala flestir
hljóðlega, nærri hvislandi og hik-
andi i fyrstu. En þeim vex smám-
saman kjarkur. Húsfreyjan er
lika hljóðlát og nóttin, — flestir
koma seint að kvöldi eða að
næturlagi — er lika hljóð. En hægt
og hægt hverfur beiskjan, óttinn
og þrjózkan, sem fyllt hafði hug-
ann, þegar inn var komið. Það er
likt og vorblær með yl og þiðu hafi
öll tök þarna inni.
Blaðamaður, sem eftir mikla
eftirgangsmuni gat fengið viðtal
við systur Signe, gat fengið hana
til að segja svolitið um sjálfa sig,
starf sitt og aðstöðu. Hún er
annars ákaflega fáorð um eigin
hag og öll sin málefni. — ,,En geti
það aukið samúð og skilning og
orðið öðrum til hvatningar eða
hjálpar”, segir hún, ,,þá er sjálf-
sagt að segja eitthvað um þetta”.
Og einmitt vegna þess, að þetta
gæti orðið öðrum hvatning og fag-
urt fordæmi, skal hér vikið að efni
þessa samtals við systur Signe.
Það eru nær 20 ár, sem systir
Signe Brönnum hefur unnið að
safnaðarhjúkrun eða umsjá með
einstæðum i Alaborg. Ein auk
safnaðarstarfsins kemur hún oft i
fangelsin og sinnir þar föngum og
hjálpar þeim, sem fá reynslu-
lausn eða frelsi og hún hefur ritað
bók um þessi störf, sem nefnist
„Konur i fangaklefa”.
Þar lýsir hún á fingerðan og
skilningsrikan hátt hugsunum og
tilfinningum þeirra kvenna, sem
hafnað hafa innan múranna, seg-
ir frá sök og refsingu — en gleym-
ir þó ekki erfiðleikum þeim, sem
frelsinu fylgja, þegar bölvun for-
dæmingar, ástriðna og auðnu-
leysir tekur þær við hönd við
þröskuldinn, þegar dyr dýfliss-
unnar oþnast að lokum, af því að
þar vantaði hlýja hönd og heitt
hjarta þess, sem hefði þrótt til að
styðja og styrkja. „Fordómar
fjöldans og nepja samfélagsins
getur eyðilagt á stuttri stund allt,
sem byrjað var að gróa i betrun-
arhúsinu,” segir systir Signe.
Lærði hárgreiðslu
varð diakonissa
Signe Brönnum hefur ekki
alltaf ætlað að verða diakonissa.
„Upphaflega lærði ég og starfaði
sem hárgreiðsludama”, segir
hún, en ég hafði samt áhuga á
hjúkrun.
„Smámsaman fannst mér
þreytandi að sinna eingöngu hé-
gómaskap og smámunasemi
kvenna,og dag nokkurn, þegar ég
var eitthvað óánægð með við-
skiptavinina, spurði pabbi mig,
hvort ég vildi ekki heldur verða
diakonissa. Ég hló og sagði:
„Gætirðu hugsað þér að sjá mig
dag eftir dag i hvitum kyrtli og
siðum svörtum kjól og einhvern
hátiðasvip? Nei, það gæti ég ekki
hugsað mér fyrir öll heimsins
auðæfi,” bætti ég við.
En hugmynd föður mins ásótti
mig og lét mig ekki i friði. Svo
lagði ég af stað og lærði hjúkrun
við Diakonissustofnunina í Kaup-
mannahöfn.
t fyrstunni hugsaði ég eingöngu
um það, hvaða hagnaðar ég gæti
vænzt af starfi minu. En þetta
breyttist smátt og smátt og ég fór
að hugsa um, hvers gæti starf
mitt vænzt af mér? Svo kom mér
i hug öll sú ástúð og allt það
öryggi, sem ég hafði notið á æsku-
heimili minu. Og mér fannst ég
skulda þeim heima eitthvað af
þessu handa þeim, sem einskis
höfðu notið.
Skjólstæðingar systur Signe,
stúlkurnar, sem hún kallar „vini”
sina, eru af þeirri manngerð, sem
við venjulegir borgarar teljum
okkur litt til geðs og umgengi.
Hún prédikar
aldrei.
Við lesum bara um þess háttar
fólk i blööunum, þar sem slikar
dömur eru nefndar með litilsvirð-
ingu, sjálfsagt að vonum og
kenndar við þjófnað, eiturlyfja-
neyslu, falsanir, flakk og vændi
og hafa komizt i kast við lög og
lögreglu. Við æjum og óum, þegar
við lesum fréttir af þessháttar
fólki, prisum okkur sæl að vera
ekki á þess vegum og eiga engan i
þess hópi og svo er fréttin fyrnd
og gleymd. Þegar systir Signe
kemur i fangelsi eða fær heim-
sókn „þessara vina” sinna er
ávarpþeirraoftá þessa leið: „Ég
vildi nú gjarna tala við yður
nokkur orð, systir, bara að þér
farið nú ekki að predika, þvi að
það þoli ég ekki.” Þá brosir Signe
sinu bliðasta brosi. Nei, hún
predikar aidrei, kann það ekki,
segir hún, getur ekki lært það. Og
innan stundar hefur einarðleg og
háttvís framkoma hennar ásamt
hlýju og glettni bægt öllum þunga
og skuggum fangaklefans á
braut.
Og oft fær hún ýmislegt að
heyra, sem „löggan” og „dómar-
inn” voru „snuðaðir” um. En það
er vel geymt hjá henni og á engar
útgöngudyr.
„Allir geta treyst henni, — hún
er okkar,” segja „vinirnir” um
Signe. Og það er orð að sönnu. En
oft vaknar þó eitthvað i vitund
fangans, sem kallað er samvizka.
Og venjulega liður ekki á löngu
áður en óskað er eftir nýju sam-
tali við „lögguna” eða „dómar-
ann”, og þá kemur fram i dags-
ljósið það sem „snuðað” var um
siðast.
Systir Signe Brönnum er
grannvaxin og fremur smá vexti,
röskleg i hreyfingum og brosmild
og svip.
liún trúir á hið góðai hverri sál
og uppáhalds orðtak hennar er :
Aldrei of seint.
Flestar stúlknanna, sem ég
kalla „vini” eru veilar að skap-
gerð, viljalitlar og auðsveipar að
eðlisfari, þrátt fyrir áunna
þrjózku. Smávegis ósannindi,
blekkingar og óheiðarleiki hefur
komið þeim fyrstu sporin út á
ógæfu brautina. Oftast hafa unn-
ustar þeirra eða félagar „platað”
þær til aöstoðar við sig á einhvern
hátt. Flestar þeirra eru frá brotn-
um heimilum og börn fráskilinna
foreldra, sem þýðir oftast, að þær
eiga ekkert heimili eða eru i and-
stöðu við sína nánustu tilfinninga-
lega.
Vinátta hefur
úrslitaþýðingu.
Fyrir viljalitið og niðurbrotið
fólk getur vinátta haft úrslitaþýð-
ingu til gæfu eða ógæfu eftir at-
vikum og aðstæðum. „Eitt litið
dæmi getur útskýrt þetta nánar,”
segir Signe.
Það var stúlka, sem unnustinn
neyddi til skjalaföslunar. „Ef þú
gerir þetta ekki yfirgef ég þig”,
sagði hann. Ef þú ekki gerir
þetta, þá sýnir þú, að þú elskar
mig ekki, þú getur engu fórnað.
Ég lét undan, sagði stúlkan. En
þegar hann hafði fengið óskir sin-
ar uppfylltar, hvarf hann mér og
ég var ein eftir i myrkri örvænis
og eymdar.”
„Umhverfið og einkarlega
bernskuheimjlið hefur úrslita-
þýðingu og setur mark sitt á okk-
ur öll”, segir systir Signe. „Það
kemur alltaf siðar i ljós. Barn,
sem elzt upp við skammir og rif-
rildi foreldra sinna, barn, sem
venst óheiðarleika og óvöndun
eins og daglegu brauði, verður aö
hafa framúrskarandi skapgerð til
að skemmast ekki og spillast.
Margir ógæfumenn og konur
koma frá heimilum þar sem þeim
var hrósað fyrir að „bjarga ýmsu
i búið”, i stað þess að lita á þess
háttar framtak sem þjófnað, þá
var brosaö og dáðst að „sniðug-
heitunum”. Seinna situr svo
barnið i klefanum, sem for-
eldrarnir hefðu átt skilið frem-
ur”.
Þegar systir Signe kemur til sk-
jólstæðings eða fær heimsókn,
spyr hún i fyrstu sem minnst um
fortiðina, heldur segir, þegar hún
hefur hlustað um stund: „Ættum
við nú ekki heldur að ráðgast um
hvað gera skal? Ættum við ekki
að athuga framtiðina?” Þetta
leiðir samtalið oftá nýjar brautir.
„En þvi miður,” segir þessi góða
kona, þá fær sú manneskja, sem i
fangelsi hefur verið, oftast óaf-
máanlegan stimpil á sig, Stund-
um mætti segja, að hin eiginlega
refsing hefjist fyrst við brottför-
ina úr „Steininum”. Enginn veit,
hve illt þeir gjöra með þvi að
hvisla og slúðra: „Sjáðu þessi var
nú bak við lás og slá”, eða þegar
börn hia á þessa eða þennan og
æpa: „Greyið var i „Stein-
inum”. Fátt er erfiðara en litils-
virðing samborgara. Og þess er
vart að vænta, að samfélag, sem
umgengst sina smæstu á þennan
hátt, geti borið góða ávöxtu. Eng-
inn getur verið án þess að biöja:
„Faðir fyrirgef oss vorar skuld-
ir”.
„Auðvitað eru vonbrigðin
mörg”, heidur systirin áfram. Oft
er horfið aftur i svaðið. Mörg eru
vixlsporin. En einmitt þess vegna
er enn meiri nauðsyn að hafa at-
hvarf, þar sem hægt er að koma
og finna sig velkominn, þótt ekki
sé nema andartak”.
„Við ættum að hafa hús með
mörgum herbergjum,” segir ein
af skjólstæðingum systur Signe.
Hún er raunar heimilislaus
drykkjusjúklingur — en hún á
þann draum að safna peningum
fyrir gistiheimili, og svo söfnum
viö þeim saman, sem sofa á
tröppum og i undirgöngum og
dubbum þær upp til að sofa i góöu
rúmi,” bætir hún við.
Rsðir ekki trúmál
af fyrra bragði.
Hvaðan færöu peninga tii þess-
ara starfa? spyr blaðamaöurinn.
Ekki dugá diakonissulaunin þin
mikið til að sinna þessu öllu? Hún
var einmitt að lauma aurum i lófa
eins af „vinunum,” sem hafði lit-
ið inn meðan samtalið fór fram.
„Gott fólk rettir oft hjálpar-
hönd”, segir systir Signe. Sumar
af „gömlu vinunum”, sem komn-
ar eru á „græna grein”, styrkja
starfsemina. Þær eru minnugar á
fortiðina. Stundum kemur ávísun
frá fjarlægum stöðum og óþekkt-
um gefendum, sem vilja sýna hug
sinn til þess, sem hér er gert. Það
er margt gótt fólk til i veröld-
inni”.
„Ræðirðu trúmál mikið við vin-
ina?”, er siðasta spurning blaða-
mannsins til diakonissunnar i
safnaðarheimilinu i Alaborg.
„Nei, aldrei að fyrra bragði”,
svarar þessi elskulega kona.
Upphaf og endir allra trúar-
bragða, sem eru nokkurs virði
eru elska og ástúð til samferða-
fólksins á lifsleiðinni og trúin á
sigurhinsgóða i öllum og öllum”.
„Þetta er svo undur einfalt”,
segir systir Signe að lokum og
brosirsinu hlýja brosi, sem hefur
orðið svo mörgum leiðarljós.
Allir, sem hafa kynnzt henni
geta auöveldlega svarað spurn-
ingunni, sem er fyrirsögn þessar-
ar blaðagreinar: „Hvað er
diakonissa?