Tíminn - 23.08.1972, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 23. ágúst 1972
TÍMINN
7
Útgefandi: Frámsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-ý;:;g
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson/.;:::;::::
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Tfmans
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasoni. Ritstjórnarskrif-;:;:;:;:;:
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, símar 18300-18306J;;;:;;;;;;
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýss:;:;:;:;:;
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald:;:;:;:;:;
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein
takið. Blaðaprent h.f.
Kynnum málstað okkar
í landhelgismálinu
Er núverandi rikisstjórn kom til valda hófst
öflug kynning á málstað íslands i landhelgis-
málum meðal erlendra þjóða. Kynning á bar-
áttu íslendinga fyrir yfirráðum yfir fiski-
miðunum á landgrunni Islands hafði þá nær al-
veg legið niðri i heilan áratug.
Þessi kynningarstarfssemi hefur borið mik-
inn árangur og feikimikið verið talað um málið
i erlendum fjölmiðlum.
Hvert tækifæri hefur verið notað til að koma
sjónarmiðum íslands á framfæri og auk ráð-
herra, blaðafulltrúa rikisstjórnarinnar og
utanrikisráðuneytisins hafa fjölmörg félaga-
samtök, klúbbar, fyrirtæki og einstaklingar
lagt þessari kynningarstarfssemi lið.
Skákeinvigið hefur dregið mikinn fjölda er-
lendra fréttamanna hingað og þeir hafa einnig
kynnt Island sérstaklega og islenzk málefni,
ekki sizt landhelgismálið og sjónarmið ís-
lendinga þótt auðvitað sé æði misjafnt hvernig
þar er á haldið. Blaðafulltrúi rikisstjórnarinn-
ar skipulagði kynningardagskrá um land-
helgismálið fyrir fjölda erl. blaðamanna i
siðasta mánuði, ræddu þeir við ráðherra og
ferðuðust um landið. Hér voru svo i siðustu
viku 8 brezkir blaðamenn á vegum utanrikis-
ráðuneytisins. Fóru þeir viða i verstöðvar og
töluðu við sjómenn, fiskverkunarfólk og fiski-
fræðinga.
I fyrri viku hélt Hannes Jónsson, blaðafull-
trúi rikisstjórnarinnar, kynningarfund um
landhelgismálið með fréttamönnum i Lundún-
um. Jafnframt var frumsýnd landhelgiskvik-
mynd sú, sem rikisstjórnin lét gera ,,The living
sea”. Þessi kvikmynd hefur nú verið pöntuð til
sýningar i tugum sjónvarpsstöðva viða um
heim. Eftir fundinn kom blaðafulltrúinn fram i
BBC-útvarpinu og þremur sjónvarpsdagskrám
og aðrir áhrifamestu fjölmiðlar i Bretlandi
birtu fréttir af þvi, sem fram kom á fundinum.
Það er svo mál út af fyrir sig, að þeir, sem sátu
auðum höndum i landhelgismálinu i 10 ár skuli
telja sig þess umkomna að deila á framtak
blaðafulltrúa rikisstjórnarinnar af þessu
tilefni.
Eitt er vist. Island og islenzk málefni hafa
aldrei verið jafn mikið og viða kynnt i heimin-
um og á þessu sumri. Þar á skákeinvigið vissu-
lega sinn þátt og gat það ekki verið á betri tima
með tilliti til landhelgismálsins og kynningar
þess meðal erlendra þjóða.
En þrátt fyrir þessa kynningarstarfssemi er
viða skilningsleysi að mæta og hörð barátta
framundan. Þess vegna verðum við að halda
kynningunni þrotlaust áfram.
Robert Kaiser:
Eistlendingar reyna að
halda í séreinkenni sín
Andrúmsloftið er þar allt annað en í Rússlandi
og atvinnulífið er blómlegt
HAAR sjónvarpsstengur
gnæfa yfir ibúðarhúsum þess-
arar gömlu, þýzkmótuðu
borgar. Sjónvarpsstöngunum
er beint að Helsinki, en norður
þangað eru um 50 milur. Dag-
skrá finnska sjónvarpsins er
sögð mjög vinsæl i Sovétlýð-
veldinu Eistlandi.
Eistlendingar fá fregnir af
umheiminum um Helsinki.
Þetta er ein af mörgum að-
ferðum þeirra til að varðveita
sérstöðu sina, enda þótt landið
sé að lögum óaðskiljanlegur
hluti Sovétrikjanna. Eistlend-
ingar tala sina eigin tungu,
sem er náskyld finnsku; varð-
veita miðaldasvip höfuð-
borgarinnar, fylgja sinni sér-
stöku og tiltölulega frjáls-
lyndu listastefnu og tekst yfir-
leitt að halda allt öðru and-
rúmslofti en rikir i Rússlandi.
Vesturlandamanni, sem býr i
Moskvu, finnst sem hann
nálgist sitt heima þegar hann
kemur til Eistlands.
BORGIN Tallin minnir
mjög á það umhverfi, sem
innanhússkreytingamenn
reyna stundum að endur-
verkja i ákveðinni gerð veit-
ingahúsa. Þetta er borg
Hansakaupmanna og þýzkir
kaupmenn réðu þarna lögum
og lofum kynslóð fram af kyn-
slóð. Borgin er enn að mestu i
þeirri mynd, sem henni var
gefin á fjórtándu og
fimmtándu öld. Gamla borgin
stendur i brattri hæð. Mjóar
og krókóttar göturnar eru enn
lagðar höggnum steini. Mjóir
kirkjuturnar bera við loft og
húsin hreiðra um sig i róman-
tizkum görðum bak við stein-
bogahlið.
Nýju borgarhverfin hafa
ekki sloppið við áhrif sovézkr-
ar byggingalistar. Þar
ber fyrir augu sömu verk-
smiðjuframleiddu húsin
og annars staðar i Sovétrikj-
unum. En þarna er þeim
skipulegar og haganlegar
komið fyrir en annars staðar
og garðarnir umhverfis hin
nýju hús bera svip af landslagi
þar sem grasfletir og runnar
skiptast á. Garðar við ibúðar-
hús eru sjaldan ræktaðir i
Rússlandi og nálega aldrei vel
hirtir. Ef reynt er að útskýra
fyrir Rússa, að Eistlendingar
beri gott skyn á smekklegt út-
lit, kemur fljótlega i ljós, að
mjög erfitt er að koma að þvi
orðum i rússnesku.
LEIÐSOGUBÆKUR, sem
seldar eru i Eistlandi, skýra
frá þvi, að Eistland hafi „sótt
um” aðild að Sovétrikjunum
árið 1940 eftir sjálfvakta
„byltingaruppreisn”. Sann-
leikurinn er hins vegar sá, að
rússneski herinn kom yfirráð-
um kommúnista á i Eistlandi
sumarið 1940, þegar Stalin var
að tryggja aðgang sinn að
Eystrasalti. Uppreisn kom
þar hvergi við sögu.
Eistlendingar höfðu enga
aðstöðu til að andmæla aðför-
um Stalins, hvað þá að koma i
veg fyrir þær. Þannig lauk
stjálfstæðinu, sem þeir hlutu
með Versalasamningnum og
stóð i 21 ár. Eistlendingar hafa
ekki notið sjálfstæðis i annan
tima siðan að sögur hófust.
STALÍN lét senda þúsundir
Eistlendinga til Siberiu til
þess að reyna að koma i veg
fyrir andspyrnu gegn frelsis-
skerðingunni. Heimamenn i
Eistlandi halda fram, að rúm-
lega 100 þúsund Eistlendingar
hafi verið fluttir nauðugir
austur fyrir Uralfjöll og látnir
Götumynd frá Tallin
setjast þar að. Nú hefir nálega
öllum verið leyft að hverfa
heim, en margir enduðu ævi
sina i Siberiu.
Yfirráð Rússa voru Eist-
lendingum ærið sársaukafull i
upphafi, en þeir virðast siðar
hafa náð viðhlitandi friði við
valdhafana i Moskvu. At-
vinnulif Eistlendinga er með
þvi blómlegasta, sem þekkist i
Sovétrikjunum 15. Þeir eru til
dæmis samkeppnisfærir við
Norðurlönd i landbúnaði.
Rússneskur verkfræðingur,
sem býr i Eistlandi, hefir látið
svo um mælt, að landsmenn
virði og meti „vörugæði”, en
það sé sjaldgæft i Rússlandi
F’ÓLK sem nú býr i Tallin en
bjó áður i Moskvu, segir lifs-
kjör i Eistlandi til muna rýmri
en i Rússlandi. Úrval er þar
miklu meira i verzlunum,
einkum matvöruverzlunum.
Húsmæðrum, sem áður
bjuggu i Moskvu og áttu þvi að
venjast að þurfa að biða i bíð-
röðum við verzlanir, þykir
verzlun i Tallin hreinasta
skemmtun i samanburði við
það, sem þær urðu að sætta sig
við i Moskvu. 1 útjöðrum Tall-
in eru allmörg hverfi einka-
ibúðarhúsa úr múrsteini, en
það er fágætt i Rússlandi.
Ibúar Eistlands eru um 1200
þúsund að tölu. Tveir þriðju
eru Eistlendingar, en þriðj-
ungur ibúanna eru af öðru
þjóðerni, meginhlutinn Rúss-
ar. Rússum fjölgar mjög ört.
einkum vegna manneklu, en
hún hvetur til innflutnings úr
austri.
Miðstjórn kommúnista-
flokks Eistlands hélt sérstak-
an fund i marz i vetur um efl-
ingu „samþjóðlegrar vitundar
verkamannastéttarinnar”, og
þykir það næsta augljóst
merki þess, að sambúð Eist-
lendinga og Rússa hafi ekki
veriö eins góð og á verði kosið.
FJARRI fer, að Eistlend-
ingar mæli allir á rússnesku,
en framburður flestra þeirra,
sem það gera, er allloðinn.
Forustumenn kommúnista-
flokksins og ráðherrarnir i
rikisstjórn lýðveldisins eru
allir hreinir Eistlendingar, en
þeir tala allir ágæta rússnesku
og er framburður flestra óað-
finnanlegur.
Rússneskum ibúumlarrdsins
fjölgar mun örar en Eistlend-
ingum sjálfum. Þeirri spurn-
ingu var beint til Jóhannesar
Kabin, leiðtoga kommúnista-
flokksins og voldugasta
manns landsins, hvort þessi
framvinda stefndi ekki fram-
tið Eistlendinga sem þjóðar i
voða.
Formaðurinn reiddist sýni-
lega. Hann ruddi úr sér á reip-
rennandi rússnesku heilmikl-
um tölulegum upplýsingum,
sem áttu að gefa til kynna, aö
engin hætta sé á, að Eistlend-
ingar glati þjóðerni sinu i
bráð. 36 blöð eru gefin út i
Eistlandi og 28 þeirra á tungu
þjóðarinnar, átta af niu leik-
húsum landsins nota hana og
þar fram eftir götunum. Allar
tölur flokksformannsins sýndu
miklar framfarir i þessu efni
siðan að Eistland gerðist aöili
að Sovétrikjunum.
Kabin þuldi þessar upplýs-
ingar yfir hópi erlendra blaða-
manna, sem boðið hafði verið
til Eistlands á umfangsmikla
þjóðhátið, þar sem mikið bar á
söng og dansi barna. Hátiðin
hafði verið undirbúin i tvö ár
og yfir 16000 skólabörn, hvar-
vetna að úr lýðveldinu (bæði
rússnesk og eistlenzk börn)
sungu einvörungu eistlenzk al-
þýðulög undir berum himni.
Enn fjölmennari hópur sýndi
eistlenzka þjóðdansa á knatt-
spyrnuvelli.
EISTLENDINGAR hafa
alla tið lifað i skugga voldugra
nágranna eða lotið yfirráðum
þeirra. Borgarnafnið Tallin
þýðir „danska borgin”, en það
var hún raunar um þriggja
alda skeið á miööldum. Sviar,
Þjóðverjar og Rússar hafa
einnig ráðið þar rikjum á hin-
um ýmsu timum.
Eistlendingum er sýnilega
ljóst, hver hefir nú húsbónda-
valdið yfir þeim — og þykir
sumum þeirra miður. Eist-
lendingur einn lét svo ummælt
við Austur-Evrópubúa, sem
þarna var á ferð, að ástandið
væri nú að vissu leyti mun
betra en það hefði áður verið:
„Við áttum löngum marga
óvini”, sagði hann, „en nú er
hann aðeins einn”.
TK