Tíminn - 03.09.1972, Blaðsíða 9

Sunnudagur 3. september 1972
má
N_
(Jtgefandi: Fra'msóknarflokkurinn
: Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:
: arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson
: Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timáns
i Auglýsingastjóri: Steingrimur, Gislasoni, ■ Ritstjórnarskrifý
: stofur í Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306.!;
: Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiösluslmi 12323 — auglýs-:
j ingasimi 19523. Aörar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald:
: 225 krónur á mánuöi innan lands, I lausasölu 15 krónur ein-(:
takiö. Blaðaprent h.f.

Að loknu einvígi
aldarinnar
Lokið er i Reykjavik einhverju sögulegasta
einvigi, sem háð hefur verið um langt skeið. I
næstum tvo mánuði, sem það stóð yfir, bar
meira á forsiðum heimsblaðanna á frétta-
skeytum frá Reykjavik en flestum borgum
öðrum. Moskva og Washington hafa oft orðið
að lúta i lægra haldi fyrir Reykjavik i þessum
efnum. Meira að segja Olympiuleikarnir skipa
ekki slikan öndvegissess á siðum heimsblað-
anna og keppni þeirra Fischers og Spasskýs.
Allt bendir til, að einvigi þeirra Fischers og
Spasskýs muni ekki aðeins vekja slika athygli
um stundarsakir, heldur eigi það eftir að verða
sögufrægt um langan aldur. Ótvirætt er það
sögulegasta skákeinvigi, sem hefur verið háð
til þessa dags.
Margt hefur orðið til að gera keppni þeirra
Fischers og Spasskýs athyglisverða og eftir-
minnilega. Þeir eru ekki aðeins mestu skák-
menn, sem nú eru uppi. Viðureign þeirra var
þvi talin tvisýn. Rússar höfðu um langt skeið
verið svo að segja allsráðandi i skáklistinni og
haldið heimsmeistaratigninni um langt skeið.
Nú fyrst kom til álita^hvort þeir myndu halda
tigninni og ekki dró það úr forvitninni, að það
var Bandarikjamaður, sem sótti eftir að ná
heiðrinum úr greipum þeirra. Sérvizka og aug-
lýsingamennska Fischers, studdi svo að þvi að
gera einvigið enn sögulegra en ella.
Úrslit einvigisins hafa ótvirætt leitt i ljós,að
Fischer er nú mesti skáksnillingur heims.
Yfirburðir hans eru óumdeilanlegir. En vafa-
litið er Spasský sá, sem kemur næst honum, og
þvi ekki ósennilegt, að þeir eigi eftir að leiða
saman hesta sina aftur. Prúðmennska og
drengileg framkoma Spasskýs hefur gert hann
jafn hugstæðan og sérvizka Fischers hefur gert
hann umdeildan og eftirminnilegan. Spasský
getur þvi vel unað ósigrinum, þótt hann yrði að
þessu sinni að lúta i lægra haldi fyrir ofurefli.
Það er ekki ólikleg tilgáta, að slika athygli
hafi þessi heimsmeistarakeppni vakið,að
það eigi eftir að valda timamótum i skákiþrótt
inni. Hvaðanæfa úr heiminum berast fréttir af
stórauknum áhuga á skákiþróttinni. Það er
ekki ósennilegur spádómur, að hún eigi fram
undan mikinn blómgunartima þess skákáhuga,
sem einvigi aldarinnar hefur vakið.
Skáksamband íslands á skilið eindregnar
þakkir þjóðarinnar fyrir hið mikla starf, sem
það hefur leyst af höndum i sambandi við þetta
sögulega mót. Mótið hefur verið og verður mik
il kynning fyrir ísland. Reykjav. og ísland eiga
oft eftir að verða nefnd, þegar skákiþróttina og
skáksöguna ber á góma. Það er almannaróm-
ur, að skákeinvigið hafi farið eins vel fram og
hugsazt gat, þrátt fyrir alla þá miklu erfiðleika
semfylgdu þvi, ekki sizt i upphafi. Margir
menn hafa þar lagt hönd á plóginn en enginn
meira en forseti Skáksambands Islands, Guð-
mundur G. Þórarinsson. Það má mjög þakka
forustu hans, hve vel þetta mót tókst og hve vel
það hefur kynnt ísland.
Þ.Þ.
TÍMINN 9
Niels Norlund, Berlingske Tidende:
í fari Nixons er eitthvað,
er erfitt er að sætta sig við
En hann hefur með sér tiltrú Rússa og Kínverja
Nixon
MÉR er að þvi leyti farið
likt og mörgum öðrum. að ég
hef aldrei kunnað alls kostar
vel við Richard Nixon. Við,
sem munum valdatima
Roosevelts og striðið, getum
varla við þvi gert, að okkur er
frá stjórnmálasjónarmiði
hugleiknara að forsetinn sé
demokrati. Við vorum yfirleitt
á bandi Trumans, Stevensons
og Kennedys, eða þeirra, sem
voru andstæðingar Nixons. En
að sumu leyti er þetta þó ein-
staklingsbundið og stafar ef
til vill af framandi geðslagi. 1
fari Nixons er eitthvað falskt.
sem erfitt er að sætta sig við.
Hvað mig sjálfan snertir
kann umhverfið að hafa haft
úrslitaáhrif á mig. Ég brenndi
mig einu sinni. Ég var alveg
hjá Nixon i Chigago i júli fyrir
tuttugu árum, daginn, sem
hann var valinn sem varafor-
setaefni Eisenhowers og mig
hryllti við þeim hnitmiðaða.
pólitiska fögnuði, sem hann
jós i kring um sig. Vist hafði
hann ástæðu til að fagna þvi
einstæða tækifæri, sem honum
var gefið, og það gerði hann
svikalaust (og hefir raunar
sýnt, að hann kunni að notfæra
sér tækifærið,). En hann var
hávær, ekki einlægur og
hömlulaus i allri kosninga-
baráttunni gegn Stevenson um
haustið.
ÉG var fréttaritari i
Washington næstu fjögur ár
og kom þvi i minn hlut að vera
með annan fótinn i Hvita-
húsinu og fylgjast fast með
Nixon. En mér geðjaðist
aldrei að honum. Ljóst var, að
hann rækti vel og dyggilega
stjórnmálastarf sitt fyrir
Eisenhower. Hann tók að sér
návigið i innanlandsmálunum
og það var ekki hreinlegt verk
á þeim árum.
Nixon hafði orðið fyrir
valinu sem varaforsetaefni af
þvi að hann hafði getiö sér gott
orð i Alger Hiss-málinu, þegar
upp komst um starfsemi
kommúnistahóps i utanrikis-
ráöuneytinu fyrir strið. Nixon
var þvi eins konar trygging
fyrir þjóðlegum áreiðanleika
rikisstjórnar Eisenhowers
þegar Joseph McCarthy
öldungadeildarþingmaður
sótti sem fastast eltingaleik-
inn við kommúnistadrauga i
skrifstofum rikisstjórnar-
innar. Erfitt var að gruna
rikisstjórnina um að halda
verndarhendi yfir
kommúnistum i embættis-
kerfinu meðan Nixon gegndi
starfi varaforseta.
MCCARTHY reyndi þó allt
hvað hann, gat, en honum
veittist æ erfiðara að vekja
haldbæran grun. Meðan
McCarthyisminn var virkur
þáttur i stjórnmálunum tók
Nixon að sér að skjóta höfundi
hans ref fyrir rass. Þetta
losaði forsetann við að ata sig
út i stjórnmálaræsinu (en
McCarthy var annars heldur
meinlitið til Eisenhower af þvi
að hann vildi ekki afneita vin-
áttu sinni við Sjukov), en þess
meira af óþverranum loddi
við Nixon.
Áróður Nixons gegn
kommúnistum var á nokkrum
rökum reistur og auðskýran-
legur eins og stjórnmálin
horfðu við innanlands. En
áróðurinn var eigi að siöur
hávær og skaut skökku við
stefnu Eisenhowers, sem var
að reyna að leita fyrir sér um
fyrstu samkomulagsumleit-
anirnar við Sovétmenn eftir að
Stalin var fallin frá.
UM þetta leyti og raunar
fullan áratug þar á eftir hefði
ég verið reiðubúinn að sverja
fyrir þann möguleika, að sú
stund rynni upp, að ég segði:
,,Ég kysi Nixon i þetta sinn, ef
ég væri Bandarikjamaður”.
Mig hryllir alltaf við þegar
hann fer að tala um Tanja i
Leningrad, sem missti alla
aðstandendur sina, þegar
Þjóðverjar sátu um borgina,
en það gerði hann til dæmis
bæði i þakkarræðunni i Miami
og sjónvarpsræðunni frá
Moskvu.
Þarna finnst mér hann
,,fara út af hinum megin”, ef
svo mætti að orði komast, og
mér getur ekki geðjast að
aðferö hans, tækni eða hvað
sem á að nefna þetta út-
reiknaða tilfinningatal, sem
hann beitir i ræðum sinum. Ef
til vill er hann aðeins að leitast
við að dylja það, að hann geti
ekki látið i ljós ósviknar til-
finningar sinar i ræðum, en
þessi skortur á beinleika og
hreinskilni geðjast mér illa.
Þrátt fyrir þetta kysi ég hann
eins og sakir standa ef ég væri
Bandaríkjamaður.
SEM Bandarikjamaður
væri ég þeirrar skoðunar, að
hann hefði stuðlað að jákvæðri
þróun á svo mörgum sviöum,
að mjög sterk rök eða afar
glæsta valkosti þyrfti til þess,
að ég féllist á aö svifta hann
tækifæri til að stuðla að fram-
haldi hinnar jákvæðu þróunar
og ef til vill að leiða hana til
farsælla lykta á einhverjum
sviðum. Ég teldi of mikla
áhættu i þvi fólgna að skáka
Nixon frá og setja NcGovern i
staðinn nema vió teldum
okkur eiga völ einhverra svo
glæstra kosta, að viö teldum
áhættuna borga sig.
Að minu áliti hefir reynslan
fært okkur heim sanninn um,
að nokkurn tima og reynslu
þurfi til þess, að Sovétmenn
komist að niðurstöðu um
nýjan, bandariskan forseta og
hefji viðræður við hann. Við
höfum nú forseta, sem á ekki
einungis orðaskipti við Sovét-
menn, heldur virðist standa i
jákvæðu trúnaðarsambandi
við rússneska leiðtoga,.sem ef
til vill gæti leitt til annars og
meira en fyrsta samkomu-
lagsins um vigbúnaðinn. Og i
öðru lagi er þessi forseti fyrsti
forsetinn, sem hefir tekist að
eiga orðaskipti við Kinverja.
Ég lit þvi svo á, að þetta sam-
band, sem er i mótun, og
stefnir aö samvinnu við leið-
togana i Moskvu og Peking,
krefjist svo mikillar gátar og
jafnvægis, að varhugavert
væri að skipta um forseta eins
og sakir standa.
ÉG myndi sem Bandarikja-
maður einmitt telja fram-
vinduna i Vietnam einhver
sterkustu rökin fyrir þvi, að
láta Nixon halda áfram að
vera við völd i Hvitahúsinu.
Norður-Vietnamar vita vel,
hve miklu þeir geta fengið
framgengt i Suður-Vietnam i
samningum við Nixon, en
teldu sig efalaust geta fengið
McGovern til þess að fallast á
meiri tilslakanir en hann teldi
sér fært. Bandarikjamenn
geta ekki fallist á að stjórn
þeirra gefi Suður-Vietnama
upp á bátinn án gildra
ástæöna.
Ef ég ætti atkvæðisrétt
neyddist ég til að viðurkenna,
að ég virði þá stefnu, sem
Nixon hefir fylgt sem forseti.
Hann hefir uppfyllt þarfir
Bandarikjamanna eins og þær
voru þegar hann tók við
völdum og leitt þjóðina á
margan hátt drjúgan spöl
áleiðis. Ég hefi andúð á mann-
inum, en ég á erfitt með að
rökstyðja hana og skýra, af
hverju hún stafar.