Tíminn - 08.10.1972, Blaðsíða 1

Tíminn - 08.10.1972, Blaðsíða 1
Nú um nokkurn tima hrfur stóra bnrhnlan vift Ke.vkjanes- vita gosió, og meft gufunni berst jarðsjór upp á yfirborftið og fellur út sem salt i dokkirn- ar milli hraunhaftanna, eins ng mvndin sýnir. Keykjanes- viti gnæfir við hiinin i baksýn. (Ljósmvnd: Mats Wibe Lund j>-> Engín mengunarhæffa myndi stafa frá saltverksmiðjunni Nettógjaldeyristekjur myndu nema um 310 milljónum króna Hafnir á Skaga i eyði í vetur Ein verðmætasta jörð á Norðurlandi og löngu þjóðfrægt stórbýli Það hefði einhvern tima þótt fyrisögn, og þó ekki trúleg, að Hafnir á Skaga færu i eyði. Nú vofir sú hætta samt yfir. Ungur bóndi, Benedikt Jónsson, sem húið hefur i Höfnum siðustu ár, hefur sclt bústofn sinn og búvélar, vegna heilsubrests og mun enginn Framleiðslusamvinna hefur vcrið mjög á dagskrá meðal rafvirkja að undanförnu, og i gær hcldu þeir fund, þar sem Hannes Jórisson félagsfræð- ingur flutti erindi um fram- leiðslusamvinnu sem úrræði i kjarabaráttu iðnsveina. Rafvirkjafélagið hafði einn- dveljast i Ilöfnum i vetur. Kkki er þó loku fyrir það skotið að ábúandi kunni að fást áður en vorar á ný.sagði faðir Benedikts, Jón Benediktsson, eigandi jarðarinnar. Ilafnir á Skaga hafa öldum saman veriö ein af mestu vildis ig fengið Hannes til þess að semja lög og reglur, er hent- uðu sliku framleiðslusam- vinnufélagi, og voru drög að þeim kynnt á fundinum. Þessi hugmynd fékk byr undir vængi i kjaradeilu raf- virkja i sumar, og hefur sér- jörðum á landinu, og þar bjuggu oft stórauðugir menn. Þar eru stórmikil hlunnindi, og um sumt gott undir bú að ööru leyti. Árið 1930 voru aðeins þrjár jarðir i öllum Norölendingafjórðungi hærri að landverði, ef undan eru teknar fáeinar jarðir, þar sem kaupstaðarlóðir hleyptu matinu upp. Verðmeiri töldust Laxa- mýri, Sauðanes og Uingeyrar. i Höfnum eru nh nýlegar byggingar, bæði ibúðarhús og fénaðarhús og gildandi fasteigna- mat losar hálfu þriðju milljón króna. Að landverði er jörðin enn talin verðmætust i Húnavatns- sýslu, að Uingeyrum einum undanskildum. fæðast stök nefnd starfað að undir- búningi nú um skeið. — Við gerum ráð fyrir, að boðað verði til stofnfundar innan skamms, sagöi einn nefndarmanna, Ásgeir Eyjólfsson, er blaðið sneri til hans fyrir fundinn i gær. KJ-Keykjavik Hugsaiilegt er að saltvcrk- siniöja taki til starfa á Keykja- nesi árið 1977, þar sem lokið er friimathuguiium iini byggingu 25(1 þúsuiid tonna saltverksmiðju, ,.og virðast lnigmy ndir um byggingu slikrar verksmiðju byggðar á traiistum jarðfræði- legiim og læknilegiim forsenduin, og að na'gilegir markaðir séu l'yrir liendi og verksmiðja geti oröið arðva'iileg", eins og segir ii 111 megiiiniöurstööur þcssara rannsókna, sem kynntar voru l'yrir blaðamöiiiiiim á fiistudags- kviildið. Uað er vist óhætt að segja.að Baldur Llndal elnaverkfræðingur sé „faðir” þessara rannsókna, þvi allt frá árinu 1954 hefur hann unnið að þessum rannsóknum meira og minna en Irá þvi á árinu 1960 hafa rannsóknir á sjóefna- vinnslu farið fram á vegum Rannsóknaráðs rikisins og á l'östudaginn fjallaði ráðið einmitt um skýrslu um hagkvæmni 250 þúsund tonna saltverksmiðju á Reykjanesi og verður sd skýrsla nú send iðnaðarráðherra til at- hugunar/sem lætur sérfræðinga á mörgum sviðum athuga skýrslu þessa mjög gaumgæfilega áður en írekar verður hafist handa i máli þessu. Sjii ára rannsóknir Rannsóknir á sjóefnavinnslu hafa nú staðið yfir i nærri sjö ái> og eru þær einar umfangsmestu nýiönaðarrannsóknir, sem fram hafa farið hérlendis. Við lok þessa árs heíur verið varið alls nærri 48 milljónum króna til þessara rannsókna, þar af 30milljónum til jarðhitarannsókna, en tæplega 18 milljónum til tæknilegra rann- sókna, markaðsathugana og áætlunagerðar. Niðurstöður rannsóknanna hafa verið dregnar saman 1 loka- skýrslu og kemur hún i tveim hlutum. Sú fyrri fjallar um 250 þúsund tonna saltverksmiðjuna en sú siðari um framleiðslu á magnesiumklóriði og magnesiumálmi, ásamt sóda og klóri sem aukaframleiðslu. Saltverksmiðja á Reykjanesi myndi ekki aöeins framleiða salt til að salta þorskinn, heldur er verksmiðja sem þessi undirstöðu- fyrirtæki, sem væntanlega gæti orðið upphafið að mikilvægu sviði iðnaðaruppbyggingar á grund- velli innlendra hráefna, orkulinda og tækniþekkingar þegar fram liða stundir — og það sem kannski er mikilvægast i augum margra; engin mengiinarhætta stafar frá saltverksmiðju sem þessari, það er hel/.t hávaðinn i borholunum, sem gæti l'lokkast undir mengun. Rétt er að geta þess, að verk- smiðja sem þessi, yrði sú eina sinnar tegundar i heiminum, og’ við frumrannsóknir hefur þvi ekki verið hægt að styðjast við er- lendar athuganir á þessum sviðum. Það er þessvegna, sem sjálfri skýrslunni um saltverk- smiðjuna er haldið leyndri, svo hugsanlegir keppinautar okkar á sviði saltframleiðslu geti ekki notið góðs af þeim merkilegu rannsóknum, sem fram hafa farið á þessu sviði. Hér er ekki um það að ræða, að gufuorkan á hverasvæðinu við Reykjanesvita sé notuð til að vinna salt úr sjó, heldur er saltið unnið úr borholum þúsund - þrjú þúsund metra djúpum og er gufan úr holunum notuð til að vinna úr jarðsjónum, sem þarna siast i gegn um jarðlögin, og kemur l'ram við borun. Kykhindiefiii og bcnsinbætiefni. Þegar talað er um 250 þúsund tonna saltverksmiðju þá er fleira en salt sem lramleitt er i þeirri verksmiðju. Saltið er reyndar tvennskonar, eða saltfisksalt og iðnaðarsalt, sem ýmislegt er Iramleitt úr. „Saltframleiðslan hefur mesta þýðingu” sagði Baldur Lindal á blaðamannafundinum en innan- landsnotkunin er um fimmtiu þúsund tonn á ári. Verksmiðjan myndi framleiða 25 þúsund tonn af kaliklóriði, sem hjá almenningi gengur undir nafninu kali og notað er til áburðar á tún. Markaður er innanlands fyrir limm þúsund tonn af kalTi á ári og myndi Aburöarverksm . kaupa það og dreifa þvi. 1 250 þúsund tonna saltverksmiðju eru jafn- framt lramleidd 60 þúsund tonn af 80% kalsiumklóriði, en það er einmitt efnið sem notað er til að rykbinda malarvegi, og einnig til varnar ismyndun á vegum með varanlegu yfirborði. Loks yrðu lramleidd 700 tonn af bromidi i verksmiðjunni, en það efni er m.a. notað til að hækka oktantölu bensins, og auk þess i allskonar eldvarnarefni, og i vefjariðnaði, prentiönaði og lyfjaiðnaði. Eins og sjö stórir skuttogarar Á þessum timum þegar allt er miðað viö landhelgi, þorsk og skuttogara, er rétt að bera saman stofnkostnað verksmiðjunnar við verð a nýjum þúsund lesta skut- togurum. Heildarfjárfesting i mannvirkjum verksmiðjunnar, geymslum og flutningatækjum er áætluð um 1.200 milljónir is- lenzkra krdna, en það mun sam- svara kaupverði 7 þúsund lesta skuttogara, eða kaupverði ca. fjögurra varðskipa af nýjustu og fullkomnustu gerð. Heildar- rekstarkostnaður innan verk- smiðjumarka er áætlaður 3,5 milljónir dollara á ári og sölu- verðmætið yrði ein milljón á dag, eða 360 milljónir á ári. Aætlað er, að reksturinn gefi af sér um 13,5% árlega endurheimtu fjármagns, áður en skattar eru reiknaðir, en það mun teljast gott að fá 10% i árlega endurheimtu. Reiknað er meö að verksmiðjan afskrifist á 15 árum. „Ætti að vera i eigu tslendinga” A blaðamannafundinum, sem Frh. á bls. 6 Samvinnufélag rafvirkja i þann veginn að

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.