Tíminn - 08.10.1972, Blaðsíða 10

Á murtuveiðum
TÍMINN
Sunnudagur S. október
S. október
TÍMINN
Sunnudagu
l!>72
1 »72
íft ' - *
SKWisSiM

^v
- y<, *.4***'

-
:**w
Það var rétt fyrir hádegi
þriðjudaginn annan október, að
fréttamenn Timans ásamt ljós-
myndara bar að garði á Kára-
stöðum i Þingvallasveit. Veður
var sólbjart og allnokkur gola
blés af heiðum, fremur svöl, enda
komið fram á haust. Smáöldur
ýföu blatt Þingvallavatnið, og
handan þess, ivafinn mistri,
gnæfði fjallahringurinn og ,,bar
við ský”. Slik var náttúrufegurðin
þennan haustmorgun, að ljós-
myndarinn mátti vart vatni halda
og fór þegar að smella af i allar
höfuðáttir og „aukaáttir”, gott ef
ekki upp i loftið lika. Litirnir i
landslaginu voru stórkostlegir.
Grænn mosinn,sölnað laufið og
marglitt lyngið, allt stuðlaði að
þvi að skapa eitt undraverk.
Ekki var þó erindi okkar austur
að „stúdera náttúruna” i þetta
skipti. Heldur var ætlunin að
huga að murtuveiðinni i Þing-
vallavatni, sem nú stendur sem
hæst. t nýju ibúðarhúsi á Kára-
stöðum, og það ekki af verri end-
anum, hittum við húsfreyjuna á
bænum, Guðrúnu Sigurðardóttur
og spurðum eftir bóndanum, og
hreppstjóranum Guðbirni
Einarssyni. Var okkur tjáð að
hann væri þegar farinn niður á
vatn i veiðiskapinn, enda var ekki
til setunnar boðið, þar eð tveggja
nátta veiði beið i netunum. Var
ekki fært á vatnið daginn áður
sökum hvassviðris, en annars er
reynt að fara á netin daglega.
Guðbjörn var ennþá úti er við
komum niður að vatni, en i skúr i
landi, sem hann hefur afnot af,
var sonur hans Helgi að taka úr
netunum frá þvi um morguninn.
Þeir hafa nefnilega það lag á, að
taka netin beint upp án þess að
taka úr og sigla siðan með þau i
land. Helgi hafði þegar fyllt tvo 50
kg plastpoka undan áburði, og
mikið beið ógreitt. Það sindraði á
ljósa og silfurlita murtuna i pok-
unum. Hún er anzi litil, eitthvað
15-18 sm að lengd og 80 til 120 gr.
að þyngd. Likist hún helzt
bleikjuseiði i fljótu bragði, en þó
er nokkur munur þar á, einkum
er höfuðlagið annað.
Innan skamms kom Guðbjörn
að landi i tviæring sinum, sem
þó var knúinn af utanborðsmótor.
Með honum var ungur iðnnemi
frá Þorlákshöfn, Magnús Friö-
jónsson að nafni, en hann hefur
sér til gamans stundað murtu-
veiðarnar með Guðbirni undan-
farin ár i sumarleyfi sinu, og kom
strax, er þær byrjuðu um 20. sept-
ember i haust. Voru þeir félagar
með all mikið af netum i þetta
skipti, en áttu enn eftir að taka
upp fimm net, sem lágu lengra
úti. Alls er Guðbjörn með 30 net i
vatninu.
Þeir voru fremur kulda- og vos-
búðarlegir, Guðbjörn bóndi og
Magnús, en eftir að hafa fengið
sér kaffibolla og reykt eina ilm-
andi sigarettu, hvarf skjálftinn og
tannaglamrið hætti smátt og
smátt. Sötrandi kaffið ræddi
fréttamaður við Guðbjörn um
veiðarnar i haust og á fyrri árum.
Alls er Guðbjörn búinn að landa
um það bil einu tonni af murtu,
frá þvi að veiðarnar byrjuðu i
haust en þær standa venjulega til
miðs októbers. Veiðitiminn hefst
aftur á móti yfirleitt um 20. sept.
svo að hann er ekki nema þrjar
vikur eða svo. Alls stunda 12 bæir
við vatnið murtuveiðarnar, og er
allur aflinn seldur til niðursuðu-
verksmiðjunnar Óru i Kópavogi.
Nokkrar sveiflur eru i aflamagn-
inu frá ári til árs. Sagði ’Guðbjörn,
að svo virtist sem það næði há-
marki á tiu ára fresti, á niunda
ári hvers áratugs.
i fyrra veiddi Guðbjörn alls um
5 tonn, en var þó ekki aflahæstur
bæudanna. Bóndinn i Mjóanesi
fékk um 8 tonn og i Miðfelli afl-
aðist 6 tonn. Þess ber að geta, að
heildaraflinn úr vatninu 1969 varð
ekki eins mikill og skyldi, vegna
þess að menn áttuðu sig ekki á
þvi, að murtan hafði smækkað
og notuðu net meö of stórum
möskva. Nú hafa verið fengin net
með smærri möskva. Orsök þess,
að murtan hefur smækkaö siðari
ár, taldi Guðbjörn einkum þá, að
eftir að Steingrimsstöðvarvirkjun
var reist i Soginu, hækkaði yfir-
borðið i vatninu, svo að kaldara
varð á grunninu. Einnig kemur til
greina, að notaður hafi verið of
einhliða riðill siðast liðin þrjátiu
ár, þannig að smærri murtan hafi
smogið undan og ræktast i vatn-
inu. Einnig varð mikið seiðadráp
i vatninu á timabilinu frá þvi að
Steingrimsstöð var byggð, þar til
Búrfellsvirkjun komst i gagnið,
en þá var tekið af vatnsforðanum
á veturna. Lækkaði vatnsborðið
þá oft á annan metra, svo að
seiðin þornuðu upp á grynnstu
miðunum. Nú er hins vegar nóg
rafmagn, þannig að ekki þarf að
ganga á vatnsforðann. Margir
telja einnig veðurfarið hafa sitt
að segja, en murtan gengur siður
upp á grunnið á björtum nóttum,
en þar er hún veidd eingöngu. Eru
netin lögð á kvöldin og þeirra
siðan vitjað á morgnana. Mis-
djúpt er i vatninu á grunninu á
hinum ýmsu stöðum. Sjálfur
leggur Guðbjörn net sin, þar sem
landgrunninu sleppir á dýpi, sem
er mest 12-14 faðmar. Sums
staðar er svo aðdjúpt, að murtan
veiðist alveg upp við ströndina.
Það má geta þess hér, að dýpstu
álar Þingvallavatns eru 114 m, og
Framhald á bls. 19
Giiöhjörn að taka upp netin
Ekhh
Magnús og Helgi taka úr netunum inni í skúrnum, en líti er Guðbjörn aö lyi'ta al'lanum úr bátnum.
Eins og sjá má, er nokkur munur á murtu og bleikju. Murtan er nær á myndinni, en fjær er
bleikjuseiði af sama stærðarflokki. Murtan mjókkar meira til beggja enda og nefið ekki eins breitt
fvrir.
Murtan fyllir fljótt ilátin, en meðalaflinn eftir nóttina er 200 kg eða um 2000 bröndur.
Guðbjörn er að lialda á miðin, ákveðinn og sjómannslegur á svip. i baksyn scst skúrinn, þar sem aflinn er tekinn úr netunum.
Hún er til beztu rétta á
fínustu hótelum New York