Tíminn - 08.10.1972, Blaðsíða 13

Sunnudagur 8. október 1972.
TtMINN
13
Sverrir Sveinsson. rafveiíustjóri:
Raforkumál á Norðurlandi
Vegna yfirlýsinga, sem fram
eru settar i blaðagrein frá Raf-
magnsveitum rikisins og birtust i
Timanum 10. ágúst, svo og frétta-
tilkynninga Iðnaðarráðuneytisins
um raforkumál á Norðurlandi
vestra, sem birzt hafa i blöðum
undanfarið, er rétt að fram komi
atriði, sem skýra allvel þann
skoðanamun, sem er um úrbætur
i raforkuöflun á 'þessu lands-
svæði.
Raforkumálanefnd starfandi á
Norðurlandi vestra hefir bent á •
aðra valkosti i orkuöflun en nú er
unnið á vegum Rafmagnsveitna
rikisins fyrir Norðurland vestra,
og i samþykktum sinum hefur
hún ætið bent á að nýta eigi fyrst'
innan svæðisins þá raforku, sem
til er og einnig hagkvæma
virkjunarvalkosti innan svæðis-
ins, áður en flutt er að raforka frá
öðrum landssvæðum.
Kemur þar margt til, svo sem
það öryggi, sem það er fyrir hvert
hérað að hafa raforkuver innan
sins umdæmis og þar með styttri
flutningslinur, gagnstætt löngum
flutningslinum, sem bæði hafa
mikinn fjármagnskostnað og
auka bilana- og truflanalikur.
Einnig það að nýta kosti við-
komandi héraðs til verðmæta-
sköpunar, þjóðinni allri til hags-
bóta, þó ekki sé gleymt þeim
stundarhag, sem felst i mann-
virkjagerð meðan á framkvæmd-
um stendur. Ljóst er einnig, að
með meiri mannvirkjagerð út um
landsbyggðina flytzt aukin þekk-
ing og menntun i hinar dreifðu
byggðir, sem sannarlega er mikil
þörf á.
Fullyrter, að nákvæmar athug-
anir og samanburður hafi verið
gerður á valkostum til úrbóta i
orkuöflun á Norðurlandi vestra
og i raun hafi Alþingi heimilað
þessar framkvæmdir með sam-
þykkt Framkvæmda- og fjáröfl-
unaráætlunar til handa rikis-
stjórninni i mai s.l.
1 yfirlýsingu frá
Iðnaðarráðuneytinu kemur fram,
að orkuverð inn á linu frá Akur-
eyri til Norðurlands vestra megi
kosta allt að 70 aur/kwst., til þess
að sú lausn á raforkuöflun fyrir
Norðurland vestra sé hagkvæm-
ari en stækkun Skeiðsfossvirkjun
ar og samtenging við Skaga-
fjarðarveitu.
Einnig er látið að þvi liggja, að
bygging nefndrar linu sé forsenda
linu frá Landsvirkjunarsvæðinu
til Norðurlands. Fram hefur
komið, að Norðlendingar séu með
„bæjarlækjasjónamið” i raforku-
málum og þvi brýn nauðsyn að
gera stórátak i raforkumálum
landshlutans.
I yfirlýsingu Rafmagnsveitna
ríkisins kemur fram, aö fram-
haldsathuganir Orkustofnunar
hafi ekki haggað niöurstöðum
rafmagnsveitnanna varðandi
hagkvæmnismat. Siðan segir:
,,Að þvi leyti sem mál þetta varð
ar jafnframtorkumál svæða, sem
Rafmagnsveiturnar annast ekki
orkuöflun fyrir, var málsatvikum
visað til rikisstjórnarinnar án
beinna tillagna. Um orkukaup frá
Laxárvirkjun náðist samkomu-
lag, sem telja má báðum aðilum
hagstætt, byggt á þvi að ráðizt
verði i byggingu linunnar.
Undirbúning og framkvæmdir
sjálfs verksins hafa Rafmagns-
veiturnar siðan hafið eftir beinum
fyrirmælum frá Iðnaðarráðu-
neytinu”.
Um þessar ákvarðanir
er þetta að segja:
1. Sameiginlegur fundur var
haldinn i Iðnaðarráðuneytinu
þann 10. des. 1971 með fulltrúum
ráðuneytisins, Rafm.veitna
rikisins og Rafveitu Siglufjarðar.
A þeim fundi varð samkomulag
um, að Rafveita Siglufjarðar léti
fullhanna stækkun Skeiðsfoss
virkjunar, en Rafmagnsveitur
rikisins könnuðu, hvernig mætti á
hagkvæmasta hátt flytja um 2
MW milli Skeiðsfossvirkjunar- og
Skagafjarðarsvæðisins til Sauð-
árkróks.
Fundarmenn voru sammála
um að hlita heildarathugun Orku-
stofnunar á framkvæmdinni i
heild.
Þessi heildarathugun hefur enn
Ef svæðin væru samtengd:
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
ekki borizt Rafveitu Siglufjarðar
eða Raforkumálanefnd, sem
starfar á Norðurlandi vestra,
þrátt fyrir itrekaðar óskir.
Um þessar ákvarðanir hefur
ekki verið haldinn sameiginlegur
fundur hlutaðeigandi aðila.
Vatnsorka Dfsill Alls
19,3 GWh 2,0 GWh 21,3 GWh
17,8 GWh 5,0 GWh 22,8 GWh
19,9 GWh 3,5 GWh 23,4 GWh
20,1 GWh 4,3 GWh 24,4 GWh
18,9 GWh 6,2 GWh 25,1 GWh
19,5 GWh 6,2 GWh 25,7 GWh
21,7 GWh 6,5 GWh 28,2 GWh
staðarins, sem töldu yrir 3000
manns árið 1950 og nær tvöfaldað-
ist sá mannfjöldi yfir sumarið. A
manntali 1971 voru Ibúar kaup-
staðarins 2.088 og hefur þeim
fækkað um 1000 manns eða 30% á
rúmum 20 árum.
Arið 1962 var orkunotkun 11,4
Gwst. á Siglufirði, en var sl. ár 9,4
Gwst. Orkunotkun hefur þvi
minnkað heldur á undanförnum
10 árum.
Það er því alveg ástæðulaust af
talsmanni Rafmagnsveitna rikis-
ins að láta að þvi liggja i greinar-
Meö öðrum orðum heföu þessar
smáúrbætur nær þrefaldað i afli,
þær „bæjarlækjavirkjanir”, sem
rikið á og rekur á Noröurlandi
vestra.
Það hlýtur þvi aö vera siöferöi-
leg skylda rikisstjdrnarinnar, aö
sjá svo um, aö Iönaöarráöuneytiö
1 sendi frá sér þá hagkvæmis út-
reikninga og samanburöarskýrsl-
j ur, sem Orkustofnun og Aætlana-
j deild Rarik hafa unniö og fullyrt
er að ákvöröun um lagningu lin-
unnar milli Akureyrar og Sauöár-
króks sé byggö á.
í yfirlýsingu frá
Iðnaðarráöuneytinu stendur orð-
rétt „Lagning þessarar tengilinu
var að sjálfsögðu afleiðing af
áætlunum, sem gerðár höfðu ver-
ið af Rafmagnsv. rikisins og
Orkustofnun, og voru þær auðvit-
Samkvæmt yfirliti
Orkustofnunar um orkuverö frá
Skeiðsfossvirkjun stækkaöri, þar
sem búið er að reikna út i orku-
verðinu ákveðna hlutdeild i sam-
tengingu milli Sauðárkróks og
Skeiðsfoss, fæst verð á 19 kv.
spennu kr. 0/95 hver kwst.
Eða 44% ódýrara næstu tvö ár-
in, en sú lausn gefur, sem nú er
unnið að.
Hvað veröur eftir 1975?
Iðnaðarráðuneytið hefur boðað,
að þessi tengilina væri forsenda
tengilinu yfir hálendið frá lands-
virkjunarsvæðinu til Norðurlands
og skipuð hefur verið nefnd til
þess að kanna hugsanlegt linu-
stæði. Talað hefur verið um, aö
lina þessi verði byggð árin 1974-
1975. Áætlað verð á raforku frá
Sigölduvirkjun var á miöju árinu
1971 kr. 0/35 hver kwst. við
A þessu sést, að orkuflutningur
yrði eftir hálendislinunni árin
1975-1978 aöallega til Norðurlands
vestra og siðan aðallega afl-
flutningur til Laxársvæðisins.
Heildarorkuflutningur til Norður-
Flutn.kostn. til Akureyrar. 3,57
Verö á Akureyri 3,92
Flutn.kostn. til Sauðárkróks .0,67
Verð á Sauöárkróki 4,59
gerð sinni, að litill ávinningur
væri fyrir rafmagnsveiturnar að
samtengja Skeiösfossvirkjun viö
Skagafjarðarsvæðið og nota til
þess rök að sama ástand myndist
eftir þrjú ár frá smástækkun
Sekiðsfossvirkjunar eins og nú er
á svæðinu, og að öllum likindum
muni það skapast fyrr vegna auk-
innar notkunar á Siglufirði og
Ólafsfirði.
Sú smástækkun sem um er rætt
er 1,6 MW„ afgangs er i Skeiðs-
fossvirkjun i dag um 1000 kw. eða
1,0 MW. eða samtals 2,6 MW.
aö tiltækar þingnefndum, ef
frekari skýringa heföi veriö
óskað”.
2. Hvaö veröur flutt og hvaö
kostar raforkani
Hvað er raforkuverð eftir
nefndri linu komið til Skagafjarð-
ar frá Akureyri samkv. drögum
að samningi um orkukaup frá
Laxárvirkjun?
Ef áætlun um linukostnaðinn
sténzt má reikna meö, að linan
kosti um 70 Millj. kr. með enda-
búnaði en 60 millj. kr. án hans.
Reiknað er meö árlegum kostnaöi
7 Millj. kr. (fjármagns-, reksturs-
og viöhaldskostnaði).
Samingsuppkastiö gerir ráð
fyrir 20 Gwst. flutningi næstu tvö
árin, þ.e. 10 Gwst. hvert ár og af
þvi 2,5 Gwst með diesilafli.
stöövarvegg miðað viö fullnýt-
ingu.
Virkjunin er ákveðin 150 MW.
og á hún aö geta framleitt 850
gwst. Telja má vist, að verð á
orku frá virkjuninni sé þegar orð-
iðall miklu hærra en þessi áætlun
gerði ráð fyrir vegna hækkaðs
verðlags bæði innanlands og utan.
Fram kom i erindi, sem raf-
magnsveitustjóri rikisins hélt á
aöalfundi S.l.R. i sumar, að
umrædd lina yfir hálendið muni
kosta 390 til 428 millj. kr. án
endabúnaðar og eftir þvi hvaöa
linuleiö yrði valin.
Ef reiknað er með um 500 millj.
kr. byggingakostnaði má áætla
árlegan kostnað (fjármagns-,
reksturs- og viðhaldskostnað) um
50 M.kr. Miöað viö þær orkuspár,
sem geröar hafa verið fyrir Norð-
urland allt, verður orkuflutning-
urinn eftir linunni i Gwst. sem hér
segir:
lands væri ekki nema 52 Gwst.
árið 1980 samkv. þessum orku-
spám.
Ef litiö er á, hvaö þessi orka
kostar komin til Norðurlands litur
dæmið þannig út (kr./kwst.).
0,35 0,35 0,35 0,35 0,3a
2,94 2,50 1,85 1,28 0,96
3,29 2,85 2,20 1,63 1,31
0,50 0,43 0,41 0,36 0,31
3,79 3,28 2,61 1,99 1,62
iFrh. á bls. 15
Orkuspá, sem gerð var I samráði viö Orkustofnun, gerir ráð fyrir
nokkuö ört vaxandi notkun raforku til hitunar, iönaðar og heimilisþarfa
og i henni er ekki reiknaö með að hitaveita hafi verið byggö á Siglufiröi.
Svæðin samtengd:
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
Alm notkun Iönaður Húshitun Samtals
12.9 GWh 11,9 GWh 3,8 GWh 28,6 GWh
13,7 GWh 12,7 GWh 4,0 GWh 30,4 GWh
14.5 GWh 13,6 GWh 4,3 GWh 32,4 GWh
15.3 GWh 14,5 GWh 4,7 GWh 34.5 GWh
16.1 GWh 15,4 GWh 5,2 GWh 36,7 GWh
16.9 GWh 16,3 GWh 5,9 GWh 39,1 GWh
17.6 GWh 17,8 GWh 6,7 GWh 41,6 GWh
18.4 GWh 18,3 GWh 7,6 GWh 44,3 GWh
19.1 GWh 19,4 GWh 8,8 GWh 47,2 GWh
I grein Rafmagnsveitnanna
kemur fram, aöárið 1971 þurfti að
framleiða 6,5 GWh með diesilafli
á Sauðárkróki og hefði Skeiðs-
fossvirkjun það ár getað sparað
viðkomandi keyrslu um 3,8 Gwst.,
einungis með .samtengingu,
vegna þess, hve mikið vantaði
upp á að framleiðslugeta Skeiðs-
fossvirkjunar væri fullnýtt.
Hins vegar, ef virkjunin hefði
verið stækkuð, hefði öll dísil-
vinnsla horfið að mestu viö inn-
setningu stækkunarinnar og verið
svipuð árin 1976-77 og hún var
1971.
Hefði þvi verið hægt að fresta
lögn háspennulinu milli Akur-
eyrar og Skagafjarðar i 4 ár með
fullnýtingu Skeiðsfossvirkjunar
ogstækkunar hennarum 1,6 MW..
Innsetningartími þeirrar stækk-
unar var að sjálfsögðu bundinn
við ákvörðun um framkvæmd i
ársbyrjun 1972.1 greinargerð sem
Rafveita Siglufjarðar sendi
Iðnaðarráðuneytinu 6. des. s.l.
segir: „Enda þótt fullnaöarhönn-
un sé ekki lokið, er greinargerð
þessi samin nú vegna eindreginna
óska yðar um, að stefnt verði að
þvi að orkuvinnsla frá virkjun
þessari geti hafizt um eða upp úr
áramótum 1972—1973”. 1
greinargerð Rafmagnsveitnanna
kemur hinsvegar fram, að orku-
vinnsla frá virkjuninni gæti vart
hafizt fyrr en á seinni hluta ársins
1974, þótt bygging hefði veriö haf-
in á þessu ári.
Óskiljanlegt er, hvaö kemur
rafmagnsveitunum til þess að
lengja innsetningartima
virkjunarinnar um tvö ár, þvert
ofan i álit og útreikninga verk-
fræðinga virkjunarinnar.
1 nefndri greinargerö er sagt,
að orkuþörf rafmagnsveitnanna
falli á aðra tlma en Skeiðsfoss-
virkjun sé aflögufær á, og tekið
sem dæmi árið 1971, sem sérstak-
lega gott vatnsár og hefði það ár
þurft að framleiða 5% af raforku
fyrir Skeiðsfosssvæðið með
rliesilvélum.
Framleitt var þetta ár með
diesilvélum á Siglufirði aðeins
0,5% af raforkunni eöa 49 þús.
kwst., sem var aðeins vegna
eftirlits með háspennulinum og
vegna viðgeröa, sem samsvarar
rúmlega eins dágs keyrslu.
Hinsvegar var hægt aö
framleiða 4 milljónum kwst.
meira I Skeiðsfossvirkjun og
spara með þvi innflutt eldsneyti,
sem kostar um 6 millj. kr., ef not-
aðar eru tölur sem fram koma i
greinargerð Rafmagnsveitnanna.
Það sem af er þessu ári hefði
verið hægt að spara mun meiri
diesilkeyrslu á Sauðárkróki,
vegna þess aö veturinn 1971—1972
var mun mildari en veturinn
1970—1971 og þvi hægt að miðla
meiru úr lóni Skeiðsfossvirkjunar
árið 1972, en álitið var samkvæmt
athugun á framleiðslu ársins
1971. Vatnsrennsli Fljótaár hefur
verið aukið hjá Skeiðsfossvirkjun
um 8% með vatnsflutningi úr
Skeiðsdal og eykur það aö sjálf-
sögðu orkuframleiðsluna. Fram-
hjárennsli hefur verið hjá
virkjuninni fram á þennan dag
siðan 12. mai i vor, og virkjunin
rekin i allt sumar á hálfu álagi.
Fram kemur i greinargerð Raf-
magnsveitna rikisins, að Siglfirð-
ingar keppi nú mjög að aukinni
atvinnuuppbyggingu og jafn-
framt aö húshitunarvandamál á
Siglufirði séu óleyst.
ókunnugir sem læsu, gætu látiö
sér detta i hug, að þetta fólk væri i
kuldanum.
Það er lika staðreynd að verið
er að byggja tvo skuttogara fyrir
Siglfirðinga, hvor um sig um 450
tonn. Það er lika staðreynd, að
um tima voru reknir tveir togarar
á Siglufiröi um 600—700 tonn.
Það er unnið að byggingu nýs
hraðfrystihúss á Siglufirði I stað
þess, sem rekið hefur verið um
árabil i gömlu mjölhúsi Slldar-
verksmiðju rlkisins.
Það er lika staðreynd, að
Skeiðsfossvirkjun sá Siglufirði að
miklu leyti fyrir raforku á slldar-
árunum bæði síldarverksmiðjum,
söltunarstöövum og Ibúum kaup-
Orkuvinnsla á Norðurlandi vestra undanfarin ár.
Skeiðsfosssvæði:
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
Skeiðsfoss Garðsá Dísill Alls
9,3 GWh 1,2 GWh 0,0 GWh 10,5 GWh
8.2 GWh
9.3 GWh
9,3 GWh
8,0 GWh
7,6 GWh
9,3 GWh
1.1 GWh
1.2 GWh
1.2 GWh
1,1 GWh
1,1 GWh
1.3 GWh
1,7 GWh
0,5 GWh
0,7 GWh
1,6 GWh
1,6 GWh
0,0 GWh
11,0 GWh
11,0 GWh
11.2 GWh
10,7 GWh
10.3 GWh
10,6 GWh
Skagafjarðar- og Húnaveita:
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
Göngusk. virkjun
og Laxárvirkjun.
8.8 GWh 2,0
8.5 GWh 3,3
9,4 GWh 3,0
9.6 GWh 3,6
9.8 GWh 10,8
10,8 GWh 4,6
11,1 GWh 6,5
DIsill
GWh 10
GWh
GWh
GWh
GWh
GWh
GWh
Alls
.8 GWh
,8 GWh
,4 GWh
,2 GWh
,4 GWh
,4 GWh
,6 GWh
I dag eru rekin þrjú vatnsorkuver á þessu svæði á vegum Rafmagns
veitna rikisins:
á Sauðárkróki
i Húnavatnssýslu
i ólafsfirði
Gönguskarösárvirkjun
Laxárvatnsvirkjun
Garösárvirkjun
1,10 MW.
0,480 MW.
0,175 MW.
Samtals 1,655 MW.
Arskostnaður viö orkukaup yröi þvl sem hér segir: Orkukaup: 7,5 Gwst. keyptar á kr. 0/30 2,5 Gwst. keyptar á kr. í/80 KR: 2,25 M.kr. KR: 4,50 M.kr.
Arskostnaður vegna tengilinu 6,75 M.kr. 7,00 M.kr.
13,75 M.ki.
Með öðrum oröum kostar hver kwst. kr. 1/375.
Arin 1975 1976 1977 1978 1979 1980
Laxársvæðið 2 3 4 10 20 30
Norðurland vestra 12 14 16 17 19 22
Samtals: 14 17 20 27 39 52
Arin 1975 1976 1977 1978 1979 1980
Framl.verð Sigöldu '71 0,35