Tíminn - 03.12.1972, Qupperneq 9

Sunnudagur 3. desember 1972
TÍMINN
9
Útgefandi: Fra'msóknarflokkurínn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-:j:
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Heigason, Tómas Karlsson;!:
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timáns).|:
Auglýsingastjóri: Steingrfmur. Gislasoáii, Ritstjórnarskrif-:|
stofur f Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-1830Go:
Skrifstofur í Bankastræti 7 — afgreiöslusfmi 12323 — aúglýs-:!:
ingasimi 19523. Aörar skrifstofurcsimi 18300. Askriftargjald|:
£25 kcpnur á mánuði innan iands, i iausasöiu 15 krónur ein-íij
takiö. Blaðaprent h.f.
Geir og dýrtíðin
Af skrifum málgagna Sjálfstæðisflokksins
mætti helzt halda, að forustumenn Sjálf-
stæðisflokksins væru manna skeleggastir i
baráttu gegn verðhækkunum og dýrtið. Mbl. og
Visir birta nú hverja greinina á fætur annarri,
þar sem ráðizt er mjög skelegglega gegn verð-
hækkunum.
í tilefni af þessum skrifum ihaldsblaðanna er
ekki úr vegi að bera saman orð og efndir leið-
toga Sjálfstæðisflokksins á þessu sviði. Um
verk þeirra talar það einna skýrustu máli, að
siðustu þrjú valdaár ,,viðreisnarstjórnarinn-
ar” áður en verðstöðvunin gekk i gildi haustið
1970 hækkaði framfærslukostnaðurinn til jafn-
aðar um 18.6% á ári, en hækkaði ei nema um
9.7% fyrsta valdaár núverandi rikisstjórnar,
þrátt fyrir slæman arf frá „viðreisninni”. Slik
var barátta forustumanna Sjálfstæðisflokksins
gegn dýrtiðinni, þegar þeir fóru með völd.
Annað dæmi er ekki siður glöggt um baráttu
Sjálfstæðismanna gegn dýrtiðinni i verki.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur haft meirihluta i
borgarstjórn Reykjavikur i marga áratugi og
þvi getað ráðið verðlagi á þeirri þjónustu, sem
borgin veitir borgarbúum, en þar er rafmagns-
verðið og hitaveitugjaldið einna efst á blaði. Á
siðustu árum er það sjálfur varaformaður
Sjálfstæðisflokksins og væntanlegur aðalleið-
togi, Geir Hallgrímsson, sem mestu hefur ráð-
ið um störf og stefnu borgarstjórnarmeirihlut-
ans. Hann hefur þvi haft gulliri tækifæri til að
sýna i verki hvernig forkólfar Sjálfstæðis-
flokksins beita sér i baráttunni gegn dýrtið og
verðhækkunum.
Nýlega birtust niðurstöðurnar af þessari
baráttu Geirs Hallgrimssonar. Linurit þetta
sýndi breytingar, sem hafa orðið á timabilinu
1. mai 1966—1. mai 1971 á visitölu rafmagns- og
hitakostnaðar, á vistölu vöru og þjónustu og á
visitölu dagvinnutimakaups (II. fl. Dagsbrún-
ar). Linuritið sýndi ásamt töflu, sem fylgdi þvi,
að á þessum tima hefur visitala vöru- og þjón-
ustu hækkað um 110%, visitala dagvinnukaups
verkamanna um 125%, en visitala rafmagns-
og hitunarkostnaðar um 162%.
Þannig hefur Geir hækkað rafmagns og
hitunarkostnaðinn miklu meira en svarar
hækkunum á kaupi og meðalverðhækkunum á
þessum tima.
En þetta er ekki öll sagan. Á siðastliðnu vori,
heimilaði Geir Hallgrimsson miklu meiri
hækkanir á rafmagns- og hitunarkostnaði en
verðlagsyfirvöldin féllust á.
Þótt fortið Geirs Hallgrimssonar sé slik, er
ekki liklegt að þetta breytist með tilkomu nýs
borgarstjóra. Eftir að verðlagsyfirvöldin höfðu
synjað að miklu leyti áðurnefndum kröfum
Geirs, birti Mbl. grein eftir Birgi ísleif
Gunnarsson, hinn nýorðna borgarstjóra, þar
sem hann átaldi rikisstjórnina harðlega fyrir
að hafa ekki lofað borgarstjórnarmeirihlutan-
um ,,að starfa i friði”, að þessum hækkunar-
áformum.
Slik er barátta forkólfa Sjálfstæðisflokksins
gegn verðhækkunum og dýrtið á borði. Enginn,
sem eitthvað fylgist með málum, ætti þvi að
láta glepjast af báráttuskrifum Mbl. og Visis
gegn dýrtiðinni. Þau eru i algerri andstöðu við
verk leiðtoga Sjálfstæðisflokksins fyrr og sið-
ar. — Þ.Þ.
Elisabet Kaufmann:
í Vestur-Þýzkalandi eru
100 þús. vangefin börn
Ný samtök leita nýrra ráða til hjálpar
SAMKVÆMT opinberum
skýrslum eru um 60.000 van-
gefin börn i Vestur-Þýzka-
landi, en þau munu vera miklu
fleiri — áætlað er, að rétt tala
sé um 100.000.
Þetta stafar meðal annars
af þvi, að viða — og einkum i
sveitum — rikja miklir
fordómar og fáfræði, að þvi er
varðar slik börn. Þeir foreldr-
ar eru enn til, sem telja, að
■ það sé þeim til „skammar”,
að þau hafa eignazt vangefið
barn, og þess vegna er reynt
að „fela” tilveru þess með
ýmsu móti. Af þessu leiðir, að
yfirvöld vita oft ekki um mörg
vangefin börn, fyrr en að þvi
kemur, að þau eigi að hefja
skólagöngu, eða þegar þau eru
um sex ára. Þegar þau eru
orðin svo gömul, er oft of seint
að hefja viðeigandi læknis-
meðferð.
Ef unnt á að vera að aðhæfa
vangefið barn þjóðfélaginu,
verður fyrst og fremst að
fræða foreldrana og hvetja þá
til að sætta sig við þau örlög,
sem þeim og barni þeirra eru
búin. I Vestur-Þýzkalandi eru
það margir aðilar, sem starfa
að þessu marki — bæði sam-
bandsstjórnin i Bonn, auk
héraðsstjórna og fjölmargra
liknarsamtaka, sem aftur
njóta stuðnings félaga af öðru
tagi og ýmissa trúfélaga.
Ráðuneyti það i Bonn, sem
fer með æskulýðs-, fjölskyldu-
og heilbrigðismál, hefur til
dæmis lagt á ráðin um tilhög-
un á rannsóknum á vangefn-
um börnum til að girða fyrir,
að þeim fari aftur, er aldur
færist yfir þau. Samkvæmt
aætlun um þetta getur hver
móðir komið með börn sin til
opinberrar skoðunar i þar til
gerðum heilsugæzlustöðvum
án endurgjalds. Fer þar fram
rannsókn á likamlegu og and-
legu atgervi hvers barns, og
móðirin á rétt á, að hvert barn
sé rannsakað þrisvar, án þess
að gjalds sé krafizt af henni.
Ef ljóst verður við
rannsókn, að barn sé vangefið
að meira eða minna leyti —
það getur stafað af heila-
skemmdum i sambandi við
fæðinguna, eða af meðfæddum
orsökum, sem geta verið
margvislegar og af ýmsum
rótum — geta foreldrar leitað
aðstoðar ýmissa stofnana og
samtaka. Og svo er þessu
starfi fyrir að þakka, að hægt
er að verða að talsverðu liði,
ef upp kemst i tæka tið, að
barn sé vangefið.
ÁRIÐ 1958 voru stofnuð i
Vestu-Þýzkalandi samtök,
sem hlutu nafnið „Lebens-
hilfe” (sem kalla mætti
„Ævilöng aðstoð” á islenzku).
Var það Hollendingur, Tom
Mutters, sem gekkst fyrir
stofnun samtakanna, sem
hafa unnið frábært starf á
vettvangi sinum. Er frumtil-
gangur þeirra að koma á betra
sambandi milli foreldra van
gefinna barna, svo að þeir geti
borið sig saman um vandamál
sin og veitt hver öðrum stuðn
ing i raunum sinum.
Nú er svo komið, að
„Lebenshilfe” hefur 55.000
manns innan vébanda sinna i
11 héraðasamböndum, en þau
greinast aftur i 365 félög, er
starfa á vettvangi bæjar- eða
sveitarfélaga. Við þetta bæt-
ast svo margvisleg önnur
samtök, sem starfa t.d. á veg-
um kirknanna eða stjórn-
málaflokkanna, auk þess sem
skólar, sambandsstjórnin i
Bonn og félagsmáladeildir
bæjar- og sveitarfélaga beita
séreinnigá þessum vettvangi.
Allir þessir aðilar lita hins
vegar svo á, að „Lebenshilfe”
sé forustusamtökin og sam-
nefnari þeirra, sem vilja
vinna að þessum málum.
Til frekari glöggvunar má
geta þess, að liknarsamtök
kaþólsku kirkjunnar ganga
undir nafninu „Caritas”, en
lúthersku kirkjunnar „Innere
Mission”. Jafnaðarmanna-
flokkurinn hefur sér við hlið
samtök, sem nefnast
„Arbeiterwohlfahrt”, og loks
eru samtök áhugamanna úr
ýmsum stéttum og flokkum,
sem kallast „Anthropos-
ophisten”.
HÉR A EFTIR skal getið
ýmissa stofnana, sem
„Lebenshilfe” — samtökin
leitast við að styðja með ráð-
um og dáð.
Þegar samtökin taka við
litlum börnum, eru þau fyrst
höfð á sérstökum barnaheim-
ilum, þar sem eingöngu starf-
ar sérþjálfað fólk. Tilgangur-
inn með dvöl á sliku heimili er
fyrst og fremst að venja barn-
ið á að vera i nokkru fjöl-
menni og þroska með þvi at-
hyglisgáfu þess, einbeitingu
og handlagni. Á barnaheimil-
um þessum geta mæður van
gefinna barna einnig fengið
tilsögn i réttri meðhöndlun
þeirra, svo að þau aðlagist
betur heimilum sinum.
Þá berjast samtökin mjög
fyrir fleiri sérhæfðum skólum
fyrir vangefin börn og ung-
linga. Að visu er talsvert til af
slikum skólum i V.-Þýzka-
landi, sem eru flestir starf-
ræktir af hinu opinbera, en að
auki eru nokkrir heimavistar-
skólar, sem Anthoposofista-
samtökin hafa komið á fót.
Skólar þessir nægja ekki
nema að vissu marki, þvi að
þeir veita vangefnum aðeins
undirstöðuþekkingu, og hvað á
svo að taka við, þegar börnin
fara að stálpast og verða siðan
fullorðið fólk? Þessari spurn-
ingu svarar „Lebenshilfe” á
þá leið, að þá eigi að gefa þeim
kost á að vinna i sérstökum
vinnustofum og læra nytsöm
störf. Sumum gefst kostur á að
læra handiðn við sitt hæfi, aðr-
ir læra garðyrkju eða ýmis
landbúnaðarstörf. Og eitt er
strangt skilyrði i þessu efni:
Hinum vangefnu ber að greiða
sómasamleg laun!
Þá vill Lebenshilfe einnig
koma upp varanlegum heimil-
um lyrir vangefna, til dæmis
unglinga, sem hafa misst for-
eldra sina eða orðið ein-
stæðingar af öðrum ástæðum,
svo og fyrir fullorðna, sem eru
af eðlilegum ástæðum ekki
lengur tengdir foreldrum sin-
um. Það er lika á allra vitorði,
að jafnvel þótt foreldrar séu
allir af vilja gerðir, er þeim
ekki fært að veita vangefnum
þá sérstöku aðhlynningu, sem
oft er þörf.
SÍAUKNAR kröfur eru
gerðar hvarvetna um auknar
fristundir fyrir allan almenn-
ing, svo að unnt sé að lyfta sér
upp eftir langan og strangan
vinnudag. Að dómi Lebens-
hilfe er það ekki siður nauð-
synlegt fyrir hina vangefnu,
að þeir njóti fristunda, þvi að
þeir finna svo oft vanmátt sinn
i þjóðfélaginu, og hann hvilir á
þeim sem farg — auk þess sem
þeir þurfa oft að vinna hörðum
höndum ýmis störf, sem þeir
hafa ekki hlotið neina sérstaka
þjálfun i og eru alls ekki við
þeirra hæfi.
Það er þvi veigamikill þátt-
ur i starfi samtakanna að
skipuleggja skemmtanir og
alls konar tómstundaiðkun
fyrir vangefna — ferðalög,
sameiginlega orlofsdvöl og
annað af svipuðu tagi. A þessu
sviði er einkum höfð samvinna
við samtök, sem ekki var getið
hér að framan — „Samband
mæðrafélaga”, sem hefur ár-
um . saman starfrækt orlofs-
heimili fyrir mæður vangef-
inna barna.
EINS og alltaf þegar um
félagslega hjálparstarfsemi
er að ræða, eru fjárráðin litil
og fjáröflun mjög erfið við-'
fangs. Það er þó ekki neitt sér-
þýzkt vandamál. Þar eins og
viðar^pr hörmulega breitt bil
milli góðs tilgangs, hug-
myndaflugs og áhuga annars
vegar, og fjárhagsgetunnar til
að hrinda góðum hugmyndum
og áætlunum i framkvæmd,
hins vegar. Skal þess þó getið
sem gert er —• að Þjóðverjar
eru örlátir i gjöfum til slikra
mannúðarmála.
Framhald á bls. 19