Tíminn - 26.01.1973, Qupperneq 3

Föstudagur 26. janúar 1973
TÍMINN
3
Hana margdreymdi fyrir gosinu í Eyjum:
##
Flýttu þér heim, pabbi
það er gos í Helgafelli"
Stp^-Reykjavíki .
— Mig var búiö aö dreyma
þetta i langan tima. Þaö byrjaöi
löngu fyrir jól. Og mig var alltaf
aö dreyma þetta ööru hverju. Mig
dreymdi lika, aö Heimaklettur
gysi^en þá mundi ég, aö hann er
ekki eldfjali, þaö er annaö efni i
honum. Ég fann þaö alveg á mér,
aö þaö myndi fara aö gjósa. Ég
sagöi mömmu og pabba frá
þessu. Ég sagöi öiium frá þessu,
en þaö trúöi þessu enginn.
Þannig fórust litilli stúlku, Klöru
Tryggvadóttur úr Vestmannaeyj-
um, orð/ er viö hittum hana að
máli I gær, þar sem hún dvaldist
ásamt móöur sinni og tveim syst-
kinum hjá vinafólki aö Huldu-
landi 2 hér i Reykjavik. Viö höfö-
um frétt, aö hún heföi frá
allóvenjulegri reynslu aö segja,
og þar uröum viö ekki fyrir von-
brigöum. Viö spuröum hana og
hún svaraöi vel og einlæglega
eins og mörgum börnum er lagiö,
en stundum skaut mamma
hennar aö oröi og oröi til skýring-
ar.
— Hvernig voru þá draumar
þinir, Klara? Voru þeir skýrir og
likir raunveruleikanum, sem
siöar kom fram?
— Nee-ei, þeir voru ekki mjög
skýrir. En mig dreymdi alltaf
svipaö, — aö gosiö færi af staö i
Helgafelli, og þar sem þaö er
núna, og þaö flæddi bara hraun
yfir allt. Ég var alltaf svo hrædd
i draumunum, og mér fannst vera
svo mikill eldur og hraun, aö þaö
færi yfir allan bæinn og allir yröu
aö fara burt — til Reykjavikui;
eöa bara eitthvaö burt.
— Hvenær dreymdi þig siöast
gosiö?
— Ég maö þaö ekki alveg, þaö
er stutt siöan. En þegar viö pabbi
og afi fórum út aö keyra kringum
Helgafell núna á sunnudaginn,og
hann keyröi eftir veginum ofan
viö túniö hans Þorbjarnar i
Kirkjubæ (þessi vegur lá rétt hjá
gosstöövunum og er nú kominn
undir hraun), þá varö ég allt I
einu voöahrædd, bara allt i einu,
og sagöi viö pabba, aö hann ætti
aö flýta sér eins og hann gæti
heim, þvi aö Helgafell væri aö
gjósa.
— Og hvaö sagöi pappi þinn?
Trúöi hann þér nokkuö frekar en
allir hinir?
— Nei, nei. Hann hló bara og
sagöi, aö ég mætti hlaupa heim
ef ég vildi. Og afi trúöi þessu ekki
heldur. Hann sagöi, aö ég ætti
ekki aö vera aö bulla.
— Og svo fór raunverulega að
gjósa á þriöjudagsnóttina, eins og
þig haföi dreymt svo oft (þótt
Helgafell gysi raunar ekki).
Varstu ekki hrædd?
— Jú, æglilega. Ég var sofandi,
en svo heyrði ég allt I einu i
brunalúörinum og hélt, aö þaö
væri kviknaö i einhverju húsi. En
þá leit ég út og sá gosiö. Ég vissi
næstum ekki, hvort mig var aö
dreyma eöa ég var i alvöru vak-
andi. (Þess má geta, aö Klara á
heima að Grænuhliö 3, sem er i
austurhluta Vestmanna-
eyjabæjar og þvi mjög nálægt
gosstaðnum. Og úr húsunum i
næstu götu fyrir ofan var flutt allt
dót. Þessi hús hafa þó ekki veriö I
teljandi hættu enn).
— Fóruð þiö svo strax af stað til
Reykjavikur?
— Nei, nei. Ekki nærri strax.
Ég fór meö pabba og fleiri upp
eftir til aö skoöa gosiö. Þaö voru
svo miklar drunur og steinarnir
fljúgandi alls staðar i kringum
okkur. Þá fór ég aö skjálfa og
titra. Ég hef aldrei veriö eins
hrædd og þá. Þá áttaöi ég mig
fyrst á þvi, hvaö var um aö vera.
— Komstu meö báti til Þorláks-
hafnar eins og flestir?
— Nei, viö fórum öll meö flug-
vél, nema pabbi, klukkan hálfátta
um morguninn. Pabbi er ennþá
heima i Vestmannaeyjum.
Við spyrjum Klöru einnig,
hvort hana hafi áður dreymt fyrir
einhverjum sérstökum
atburðum, húsbruna, skipstapi
ojþ.h. En hún á erfitt meö aö
muna þaö, enda vart von, þar
sem hún er aðeins 11 ára gömul,
veröur 12 ára i september n.k.
Hún hefur átt viö mikil veikindi
að striöa undanfarin ár, aö þvi er
móöir hennar tjáöi okkur, og
veriö skorin upp tvisvar. Það
viröist sannast hér sem svo oft
áður, aö hugsun og undirmeðvit-
und þeirra, sem lengi liggja
veikir og hafa mikið næöi til aö
hugsa, sé skýrari og djúpsæknari
en annarra.
Af frásögn Klöru kemur
glögglega fram, hversu fjarlæg
sú hugmynd var Vestmanna-
eyingum, aö til goss kynni aö
koma á Heimaey. Þetta staöfestir
móöir hennar, Sigriöur ólafsdótt-
ir:
— Þaö hvarflaöi ekki aö okkur,
sem vissum um drauma Klöru, aö
þeir ættu eftir aö rætast. Hún var
alltaf aö segja okkur frá þeim, og
viö geröum ekkert annaö en aö
reyna aö fá hana ofan af „þessari
vitleysu”.
Klara á fimm systkini. Faöir
hennar heitir Tryggvi Sigurðsson
og er landvélstjóri, þ.e. sér um
vélarnar hjá tsfélaginu I
Vestmannaeyjum. Hann er enn i
Vestmannaeyjum og hefur haldiö
kælivélunum i tsfélaginu og
næsta frystihúsi gangandi, allt
frá þvi gosiö varö.
Statesman siglir
undir fána Líberíu
— Við sendum flotann, ef nauðsynlegt þykir,
segir Sir Alec
Miklar og heitar
umræður áttu sér stað í
brezka þinginu á mánudag-
inn s.l. um landhelgis-
málið. Einkum var rætt um
ráðstafanir brezku
stjórnarinnar til verndar
togurunum á islands-
miðum. Barst þá talið
óhjákvæmilega að dráttar-
bátnum Statesman, sem
sendur hefur verið hingað á
miðin „til aðstoðar við
brezku togarana." Sú
merka staðreynd kom
fram, að Statesman siglir
undir fána Líberíu! Spunn-
ust nokkrar umræður út af
því og eins, að þingmenn
Verkamannaflokksins frá
Hull og Grimsby telja
skipið aldeilis ófært um að
gegna nauðsynlegum
skyldustörfum á miðunum.
Landhelgisumræðurnar í
þinginu hófust með því, að
utanrikisráðherrann, Sir
Alec Douglas-Home, flutti
ailskörulega ræðu, þarsem
hann drap á helztu punkt-
ana í landhelgisdeilunni,
samninga um leitanir o.fl.
Að lokinni ræðu hans risu
upp nokkrir þingmenn
Verkamannaflokksins,
þ.á.m. frá Hull og
Grimsby, og gerðu allharða
hríð að ráðherranum, og
spurðu hann spjörunum úr.
Og ráðherrann svaraði eftir
mætti eða eins og honum
þótti ástæða til.
Crosland (Verkam.fl.) frá
Grimsby varö fyrstur til aö rétta
upp hendina i spurningaleiknum.
Hann byrjaöi á þvi aö þakka
stjórninni fyrir viöleitnina til aö
veita togurunum stuöning, en
fyrsta skylda stjórnarinnar sagöi
hann vera að vernda þá. Kvað
hann svo fast að oröi um ófriöinn
eða striöið á Islandsmiöum, að ef
hann héldi áfram, kæmi einhvern
tima á næstunni til alvarlegs
manntjóns. Þá sneri hann sér
næst að hinum margumtalaða
Statesman og sagöi það forvitni-
legt auk annars að vita, aö dall-
urinn sigldi undir fána Liberiu.
Baö hann Sir Alec skýringa á þvi.
(V.m. fl. fagnar).
Sir Alec: — Meginhlutverk
okkar er aö vernda togarana frá
skærum (hér er ekki átt viö skæri
varöskipanna). Sem stendur
veröur þaö bezt gert meö þvi aö
senda aöstoöarskipiö Statesman.
Þaö er rétt, aö hann siglir undir
fána Liberiu, en hann er skráður
hjá skipafélagi hér i Bretlandi.
Viö högum okkur alveg I sam-
ræmi við alþjóðleg sjómannalög,
og I fljótu bragöi var Statesman
eina tiltæka skipið. (V.m. fl. hlær
og gripur stöðugt fram i ræöu
ráðherrans.)
Ráöherrann hélt áfram og
sagði m.a., aö ef nauösynlegt
þætti, yröi flotinn látinn skerast i
leikinn. Hann sagöi tslendinga
ganga I berhögg viö
Alþjóðadómstólinn og erfitt væri
að trúa þvi, aö ábyrg, vestræn
stjórn lands, sem væri aöili aö
Nato, hagaöi sér þannig. (Þar
höfum viö það!)
Grimond þingmaöur V.m. fl.
fyrir Orkneyjar og Shetlands-
eyjar tekur til máls: — Hver á
skipið Statesman, hvar er það
skráö og hvert er hlutverk þess?
Var ekki til neitt brezktskip, sem
hefði getað annazt þetta?
Sir Alec svaraöi þvi til, aö vist
fyndust slik skip innan flotans, en
sagöi, að þegar skip flotans heföu
einu sinni tekiö aö sér verndun
togaranna, þá væri nýtt þorska-
striö þar meö hafiö. Hann Itrek-
aöi, aö Statesman væri skráö i
Bretlandi, en sigldi undir fána
Liberiu, en þvi væri sannarlega
stjórnaö frá Bretlandi og öll
áhöfnin væri brezk. Og hlutverk
þess væri jú aö stilla sér milli is-
lenzku „byssuskipanna” og
brezku togaranna til þess aö
vernda þá eftir megni.
— Eftir þvi sem ég veit bezt,
sagöi Sir Alec, er skipiö mjög vel«
falliö til þessa hlutverks, en ef
nauösyn krefur veröur flotanum
beitt.
— Já, segir Sir Alec, viö
munum beita flotanum, ef þurfa
þykir .... (V.m. fl. hrópar: „Hve-
nær”) .. og viö höfum varaö
islenzku stjórnina viö þvi. Ég er
spuröur, hvenær það veröi.
Svariö hlýtur aö vera: — Þegar
stjórnin og fiskiönaöurinn okkar
hafa náö samkomulagi um rétt
augnablik.
McNamara V.m. fl. — þing-
maður fyrir Kingston upon Hull
spyr ráöherrann m.a., hvaö
gerast myndi, ef Statesman,
undir fána Liberiu, flækist i ein-
hverjar óeiröir viö Islenzkt varð-
skip.
Sir Alec: — Skipiö siglir undir
liberskum fána af tæknilegum
ástæöum. Viö höfum haft sam-
band viö stjórn Liberiu og skýrt
henni fra þessu.
Sem sagt: Dallurinn, er Bretar
senda á Islandsmiö til aö koma til
móts við kröfur sjómanna sinna,
siglir ekki einu sinni undir þeirra
fána. Sir Alec segir hann hafa
verið eina tiltæka skipiö, en ef
nauösyn beri til, þá fari bara hinn
konunglegi brezki floti af staö og
sýni klærnar.
— Stp
Er hægt að stækka
Grindavíkurhöfn
á skömmum tíma?
1 viötali viö Kristján
Ragnarsson, formann Lands-
sambands isienzkra útvegs-
ínaima, i Mbl. i gær, kemur
m.a. fram, aö margir bjóöa
útgeröarmönnum frá Vest-
mannaeyjum aöstoö og enn-
fremur, aö hugsaniegt er aö
stækka Grindavikurhöfn meö
stuttum fyrirvara til aö skapa
slika aöstööu fyrir a.m.k.
hluta af fiskiskipaflota Vest-
mannaeyinga. Siöan yröi
vafalaust aö skipuleggja vfö-
tæka flutninga á afla frá
Grindavik til frystihúsa suö-
vestanlands. i viötaiinu viö
Kristján Ragnarsson segir
m.a.:
„Kristján Ragnarsson, for-
maöur Landssambands is-
lenzkra útvegsmanna,sagöi,aö
Landssambandiö reyndi fyrst
og fremst aö aöstoöa útvegs-
menn i Eyjum.og eins og á-
standiö liti nú út,vankar sú
sára spurning, hvort menn séu
tilbúnir aö gefa upp vonina
um, aö unnt veröi aö gera út
frá Vestmannaeyjum á ver-
tiöinni. Menn gera sér grein
fyrir þvi, aö Vestmanna-
eyingar veröa aö koma sér
upp aöstööu utan Eyja, þvi aö
forsenda þess, aö frystihúsin
geti starfaö.cr almenn búseta
I Eyjum. Núna stendur fyrir
dyrum aö reyna aö nálgast
veiöarfæri og búnaö Vest-
mannaeyjabátanna, og þegar
liggur fyrir, aö þaö hafi tekizt,
er næsta skref aö koma
bátunum fyrir. t þvi efni er um
tvo kosti aö velja, hvort menn
eigi sjálfir aö leysa mál sin
eöa hvort menn eiga aöslá sér
saman og leysa máliö á sam-
eiginlegum grundvelli. t þessu
sambandi má geta þess. aö
mikiö er hringt hingaö frá ver-
stöövunum og bjóöa menn
Vestm annaey ingunum aö-
stööu, en ég geri ráö fyrir þvi,
aö Eyjamenn vilji vera viö
Suövesturlandið og nýta þau
heföbundnu fiskimiö, sem þeir
þekkja gerst.
En er aöstaöa I höfnunum
fyrir allan flota Eyjamanna?
Þessi spurning er mjög erfiö
viöfangs. Veriö er aö athuga
um stækkun Grindavikur-
hafnar til geymslu á bátum,
en Grindavikurhöfn er eini
staöurinn, þar sem unnt er aö
gera verulegar úrbætur á
höfninni og þaö meö skömm-
um fyrivara. Þó mun þaö
taka einhvern tima. Meö þvi
vinnuafli, sem yfir er aö ráöa,
held ég aö takast megi aö yfir-
stiga vinnsluerfiöleika aflans.
Þó gætu oröiö erfiöleikar
beztu afladagana, en meö
samstilltu átaki heid ég,aö þaö
megi takast.
t fyrra kom þriöjungur alls
loönuafla landsmanna á land I
Vestmannaeyjum. Þetta á-
stand er þvi skelfilegt. Eyjar
liggja bezt viö miöunum allra
verstööva og veröi ekki lönd-
unaraöstaöa þar^ veröa skipin
annaö hvort aö sigla austur
eöa vestur meö aflann og
langar siglingar rýra afla-
magniö t fyrra bárust á land i
Eyjum tæplega 90 þúsund tonn
af loönu. Þá eru likur á aö
frysta loðnu fyrir Japan mjög
minnkandiviö þetta ástand, er
þyngist á öörum frysti-
húsum”.
Ríkur samhugur
„Viö veröum varir hér hjá
Liú viö mjög rikan samhug,
menn eru allir af vilja geröir
til þess aö reyna aö leysa
þennan vanda. Menn eru til-
búnir til þess aö veita Vest-
mannaeyingum sömu aöstööu
heima hjá sér og þeir hafa
sjálfir og þar meö rýra mögu-
Framhald á bls. 19