Tíminn - 06.02.1973, Page 9

Þriöjudagur 6. febrúar 1973.
TÍMINN
9

<$■
mmtmm
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-:j
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson;
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsbiaðs Timáns).
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasóni. Ritstjórnarskrif-;:
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306^:
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiðslusimi 12323 — aúglýs-i:
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurtsimi 18300. Askriftargjald:;
2,25 krónur á mánuði innan lands, i iausasölu 15 krónur ein-;|
takið. Blaðaprent h.f.
Norrænu gjafirnar
Margir erlendir aðilar hafa brugðizt fljótt við
eftir náttúruhamfarirnar i Vestmannaeyjum
og lýst samúð með Islendingum og boðið fram
aðstoð sina. íslendingar meta þetta að verð-
leikum og er illt til þess að vita, að vissir aðilar
reynda að dreifa þvi út, að rikisstjórnin hafi i
upphafi tekið þessu fálega og ætlað að hafna
allri erlendri aðstoð. Hér er vissulega of langt
gengið i öfgafullri stjórnarandstöðu. Sennilega
verður það eftirminnilegt varðandi þennan
sérstæða þátt i sambandi við Heimaeyjargosið,
þegar danski forsætisráðherrann neyðist til að
spyrja, er blaðamaður frá Mbl. ræddi við hann
um þessi mál: Ertu stjórnarandstæðingur?
Þessi málflutningur hinna öfgafyllri stjórn-
arandstæðinga mun þó vonandi hverfa i
skuggann og hætta að setja leiðindablett á um-
rædda atburði. Stjórnarsinnar munu ei gera
meira úr honum en ástæða er til. Þeim kemur
það ekki neitt á óvart, að i liði stjórnarand-
stöðunnar eru til menn, sem halda að hægt sé
að nota hin óliklegustu tækifæri til að gera
rikisstjórninni erfitt fyrir og helzt til að koma
henni frá. Vonandi verður þessum mönnum
það fljótlega ljóst af reynslunni, að þetta
styrkir stjórnina miklu fremur en hið gagn-
stæða. Hér er þvi fyrst og fremst um sein-
heppna stjórnarandstöðu að ræða.
Það, sem á að lifa lengur og þjóðin á að
minnast, er hin mikla samúð, sem þjóðir um
viða veröld hafa sýnt henni og sú aðstoð, sem
hefur verið boðin fram. Bandaríkin riðu fyrst á
vaðið og gáfu til starfsemi Rauða krossins 2
1/2 millj. króna, auk þess sem varnarliðið bauð
aðstoð sina. Vestur-Þjóðverjar fylgdu á eftir
með þriggja milljóna framlagi til Rauða-
krossins. Vafalitið láta þessir aðilar meira af
hendi rakna siðar. Þá hefur fjarlæg þjóð, Kin-
verjar, sýnt þann mikla vinarhug að gefa is-
lenzka Rauða krossinum á sjöunda milljón
króna, og er það stærsta gjöfin, sem hann hefur
fengiðvegna Heimaeyjargossins. Þessber að
minnast að Kinverjar sýna okkur vinarhug á
fleiri hátt, þvi að þeir eru ein bezta stuðnings-
þjóð okkar i landhelgismálinu.
En þótt verulega muni um þessa og aðra
aðstoð, ber þó hæst framlög frændþjóða okkur
á Norðurlöndum. Þar koma Sviar fyrstir með
140 millj. króna rikisframlag, en framlög Dana
og Norðmanna eru ekki minni, þegar miðað er
við efni og fólkstölu. Auk þess hafa borizt
stórar einkagjafir frá þessum löndum, og
söfnun fer þar fram i stórum stil. Flest bendir
þvi til, að hin norrænu framlög ætli að reynast
okkur drýgst. Islendingar þakka innilega allar
gjafir, sem þeim berast, en efalitið finnst
þeimþóvænzt um gjafirnar frá Norðurlöndum.
Þótt stundum risi ágreiningur milli norrænna
þjóða vegna mismunandi hagsmuna, eins og
t.d. i landhelgismálinu, eru þó tengslin nánari
milli þeirra en nokkurra annarra þjóða og þau
reynast alla jafna traustust, er mest reynir
á. Þau byggjast á margvislegum skyldleika og
erfðum og vaxandi skilningi á þvi, að það sé
norrænu þjóðunum öllum til aukins trausts og
styrktar, að halda sem mest hópinn og láta
ekki leiðir skiljast, þótt vissir hagsmuna-
árekstrar verði stundum.
Þessvegna eru hinar höfðinglegu gjafir frá
Norðurlöndum, Islendingum sérstakt
fagnaðarefni i hinum miklu erfiðleikum. þ.Þ.
Strobe Talbott, Time:
Búlgaría er traustasta
fylgiríki Sovétríkjanna
Vinátta Búlgara og Rússa stendur á gömlum merg
Búigarla er miður kunn
útifrá en önnur fvlgiiJki
Sovétrikjanna i Austur-
Evrópu, en ibúar landsins,
sem eru 8,5 milljónir, eru
Sovétmönnum fylgispakari
en íbúar flestra annarra
fylgirlkja. Strobe Talbott
fréttaritari timaritsins
Time var á ferð I Búigarlu
fyrir skömmu og lagði leið
sina til helzta þéttbýlis
iandsins og aöalstöðva
iðnaöar og iandbúnaðar.
Hann sendi riti slnu eftir-
farandi grein að leiðarlok-
um:
VIÐ Ruski-stræti i Sofiu,
höfuöborg Búlgariu, stendur
ein elzta stytta, sem fyrir-
finnst i kommúnistarikjunum.
Það er griðar stór stytta af
Alexander keisara II á hest-
baki, en hann réði rikjum i
Rússaveldi árin 1855-1881. í
Moskvu ber hvarvetna fyrir
augu myndir af Lenin og
myndir af Mao blasa alls stað-
ar við i Peking. Ibúar Sofíu
hafa hins vegar kjörið að
varöveita styttu keisarans,
sem frelsaði Búlgara undan
yfirráðum Tyrkja árið 1878.
Búlgarar eru enn þeirrar
skoðunar, að þeim sé sögulega
skylt að sýna stjórnendum
Rússlands þakklæti.
Þessi þakkarskuld hefir á
stundum oröið þeim alldýr.
Sovétmenn hafa til skamms
tima litið á landið sem kálgarð
sinn, vinekru og tóbaksakur.
Búlgarar hafa, lotið hreintrú-
aðri kommúnistastjórn og
keppzt við að sjá rússneskum
neytendum fyrir
landbúnaðarvörum, vindling-
um og vini. Þeir hafa veriö
öðrum háðir efnahagslega,
búið við undirokun i stjórn- og
menningarmálum og verið af
þeim sökum þjakaðri en nokk-
ur önnur þjóð i
kommúnistarikjunum.
RÚSSAR hafa nú tekið að
beina fjármagni, hráefnum og
tækni til Búlgariu I stórum stil
og eru að ýta þjóðinni inn i
tækniöldina. Þetta stafar fyrst
og fremst af legu landsins.
Búlgaria er eina trúa fylgiriki
Sovétmanna á Balkanskaga.
Að landinu liggja Rúmenia,
sem er tiltölulega sjálfráö,
undanvillingurinn Júgóslavia
og Atlantshafsbandalagsrikin
tvö,Grikkland og Tyrkland. Af
þessum sökum er Búlgaria af-
ar mikilvæg i augum Sovét-
manna, enda er skammt það-
an til landanna fyrir botni
Miðjaröarhafsins, þar sem
þeir eiga sivaxandi hagsmuna
að gæta. Valdhafarnir i Kreml
eru svo öruggir um hollustu
Búlgara, að rússneskar
hersveitir hafa ekki bæki-
stöðvar i landinu, en þar eru
þó stöðvar eldflauga, sem
skotið er af jörðu, og Búlgör-
um er trúað fyrir þessum
stöðvum.
Nálægð Sovétmanna er ærið
rik i Búlgariu, enda þótt ekk-
ert rússneskt herlið sé I land-
inu. Vladimir Bazovsky sendi-
herra Sovétrikjanna i Sofiu
gegnir fremur hlutverki skatt-
landsstjóra en sendiherra.
Meðal starfsmanna sendi-
ráðsins eru afar hátt settir
„ráðgjafar” hers og leyni-
þjónustu Búlgariustjórnar.
Slik umsjón sýnist þó varla
nauösynleg, þar sem leiötogar
Búlgara, sem hlotið hafa
þjálfun sina I Moskvu, hafa ör-
uggari tök á þjóðinni en for-
usta nokkurs annars
kommúnistarikis.
TODOR Zhivkoff er formað-
ur kom múnistaflokksins.
Hann er 61 árs, hefir setið að
völdum I 18 ár og undir hans
forustu eru eldri flokks-
stjórnarmenn en i nokkru ööru
kommúnistariki (meðalaldur
þeirra er 64 ár). Ef til vill ber
aö telja þetta eðlilegt i landi,
bar sem verulegur hluti hinn-
ar daglegu fæðu er yo-
gourt, en hún er talin bráðholl
og lengja lifið. Lista- og
menntamálanefnd rikisins
stjórnar menningarlifinu með
járnaga, en formaður hennar
er Ludmila dóttir Zhivkoffs
þritug að aldri, alvörugefin og
mjög ströng.
Búlgarar eru frábrugðnir
öðrum Austur-Evrópubúum
að þvi leyti, að þeir viröast
vera einlægir i vinsemd sinni i
garð Rússa, sem þeir eru
skyldir aö tungu, trú og upp-
runa. Petar Mladenov
utanrikisráðherra er 36 ára
gamall, yngsti utanrikisráð-
herra i Evrópu. Andrei
Lukanov aðstoðarráðherra
utanrikisviðskipta er 34 ára.
Vinsemd þessarra ungu full-
trúa skrifstofuvaldsins i
Búlgariu nær meira að segja
til rússnesku rikisstjórnarinn-
ar.
AÐ áliti Lukanovs er þaö
einkum aöstoð Sovétrikjanna
að þakka að Búlgaria, sem
áður var vanþróaö land-
búnaðarland, er nú að veröa
aðsópsmikið iðnaðar- og
verzlunarveldi á Balkan-
skaga:
„An aðstoðar Sovétrikjanna
hefði okkur aldrei takizt að ná
eins langt I útflutningsfram-
leiðslu og raun er á orðin”,
sagði hann. „Viö flytjum nú út
meira en nokkur önnur þjóð af
rafknúnum vöruvögnun og
lyftum”.
Sannleikurinn er sá, að
vöruvagnarnir og iyfturnar
seljast nálega einvörðungu til
kommúnistarikjanna og sölu-
verð þeirra er lægra en raun-
hæft getur talizt. Þrátt fyrir
þetta er útflutningsmarkaður
Búlgara i Sovétrikjunum bæði
mikill og öruggur, og sovézkri
aðstoð er það að þakka, að i
landinu er fjöldinn allur af
stálverum, efnaverksmiðjum,
oliuhreinsunarstöðvum og auk
þess afar stórar verksmiöjur
til úraniumvinnslu, sem mikil
leynd hvilir yfir.
BÚLGARAR eru mjög stolt-
ir af þvi að eiga 210 þús.
fólksbila, eða tuttugu sinnum
fleiri en árið 1960, enda þótí
starfsmenn skrifstofuvaldsins
eigi þá flesta.
„Við framleiðum nú þegar
tvöfalt meiri matvöru en þjóð-
in þarfnast”, sagöi Lukanov
við höfund þessarar greinar.
Þrátt fyrir þetta er grænmeti
og kjöt oft af skornum
skammti og i háu verði vegna
þess, hve mikið Búlgarar eru
knúnir til að flytja til
Sovétrikjanna.
Rikisstjórn landsins ætlar
sýnilega að reyna að-draga úr
þessum rangindum. Fjárlög
rikisins i ár nema 7,11
milljörðum leva og tilkynnt
hefir verið, að 412 milljónum
leva af þvi eigi að verja til
þess að hækka laun og bæta
hag verkamanna. (Leva er
rétt um 90 krónur islenzkar).
ÞRATT fyrir margvlslega
og þungbæra annmarka litur
yfirleitt út fyrir, að hófleg
þægindi séu almenn i
Búlgariu, velmegun riki i
þorpunum umhverfis höfuð-
borgina og landbúnaðar-
stofnanirnar séu atkvæða-
miklar. Hinir skrautlegu al-
menningsgarðar i Sófiu eru
áberandi, háreistar krikjurn-
ar eru uppljómaöar á kvöldin
og göturnar eru lagðar gulum
steini.
Ibúar höfuðborgarinnar eru
stoltirafþessari steinlagningu
og hefir tekizt að fá borgar-
yfirvöldin til að hverfa frá fyr-
irætlun sinni um að fjarlægja
þá og malbika göturnar.
Blaðakona ein sagði höfundí
þessarar greinar frá þessu
með svofelldum orðum:
„Við gátum auðvitað ekki
liðiö þeim að umturna götun-
um, sem eru lagðar gulli”.
Bresnjeff og Zhikoff.