Tíminn - 23.03.1973, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Föstudagur 23. marz. 1973
Föstudagur 23. marz. 1973
TÍMINN
11
17 DAGA ELDHEIT EILÍFÐ
OG KYRRAHAFIÐAÐ BAKI
Rauðinúpur við bryggju I Balboa.
þangað sem frá var horfið i sið-
asta bréfi, i Honolulu. Siðustu
ferðina frá borði notuðum við til
að verzla i stærstu verzlunarmið-
stöð heimsins. Þar eru 195 verzl-
anir af öllu tagi og óteljandi veit-
ingastaðir að auki, undir einu og
sama þaki. Þarna var gott að
vera, enda allt loftkælt. Hér og
þar eru vinjar, grasblettir með
pálmatrjám, lækjum, gosbrunn-
um og bekkjum til að hvila
þreytta fætur. Ef pálmarnir voru
of háir, stóðu þeir upp um gat á
þakinu. Þessi verzlunarmiðstöð
er ný af nálinni og sögð stolt
borgarbúa, ekki að ástæðulausu,
að mér finnst.
Þegar við komum aftur til
skips, beið okkar óvænt ánægja.
Þar var komin islenzk kona,
Kristin Jónsdóttir frá Hafnar-
firöi, en hún er gift Bandarikja-
manni og hefur búið i Honolulu i
18 ár. Hafði eiginmaöurinn átt
leið framhjá og rekið augun i is-
lenzka fánann. Sneri hann við á
stundinni, sótti frúna heim og
færði til skips. Dvöldu þau siðan
hjá okkur fram eftir kvöldi og
fræddumst við allnokkuð af sam-
ræöunum við þau. Fengum við
m.a. að vita, að þessi dagur væri
einn sá versti, hvað veður varöar,
sem komiö hafði þarna i marga
mánuði. Ekki höfðum við þó
kvartað yfir neinu nema hitanum
og vorum þakklát fyrir regndrop-
ana. Einnig sögðu þau okkur, að
nokkurt skeið og söknum. Nokkra
hvali höfum við séð, en enga mjög
nærri. Það er dýralif viðar en i
sjónum og ég hef áður minnzt á
máfana okkar, sem hafa verið
samferða alveg frá Japan. Þeir
eru nú orðnir öllu gæfari, farnir
að fá sér sæti og hafa ekkert á
móti þvi að láta mynda sig á eins
metra færi eða svo.
Eitt er það, sem okkur finnst
sérkennilegt við náttúruna á
þessum breiddargráðum, en það
er nóttin. Það uppgötvuöum við,
þegar við ætluðum að vera úti við,
ef þar væri aðeins svalara. Svo
reyndist ekki, en nóttin er falleg.
Myrkrið er svo svart, að maður
sér ekki hvitt blað við nefið á sér
og manni finnst að það sé þykkt
og hægt að taka á þvi, svona eins
og svörtu flaueli. Uppi yfir og allt
i kring blika stjörnurnar, að
okkur finnst, stærri og skærari en
heima. Sumar sitja á sjónum og
fyrst héldum við að þarna væru
skip eða jafnvel borg.
Það hefur ekki leynt sér siðasta
sólarhringinn, að einhver
menning er i nánd. Oliublettir eru
um allan sjó og alls konar plast-
drasl er farið að koma á móti
okkur. Maður finnur það lika á
lyktinni. „Fýlunni” segja strák-
arnir. En það er sem sé Panama
og við viðum ekkert á hverju við
eígum von þar, öðru en þriggja
tima „stoppi” i hafnarborginni
Balboa, áður en farið er gegn um
venjast sólinni, sem skin misk-
unnarlaust á heiðum himni allan
daginn og varpar hvergi á
skugga, þegar hún er hæst á lofti,
beint uppi. Menn hafa skað-
brennzt og fengiö ljót sár, en þau
eru öll gróin og enginn liggur
lengur i sólbaði, ef honum er annt
um heilsuna, þvi höfuðverkur og
svimi eru ekki lengi að gera vart
við sig úti við.
En það er bezt að snúa aftur
Tveir gestir um borð I Rauðanúpi.
skurðinn og beint á haf út aftur.
Einhver sagði okkur, að þarna
væri allt fullt af flugum og kvik-
indum og við yrðum aö setja
flugnanet fyrir öll göt á skipinu.
En auðvitað trúum við þvi ekki
fyrr en við tökum á, enda eru eng-
in flugnanet um borð. Frá dvöl-
inni I Balboa og flugunum, ef ein-
hverjar eru, segi ég i næsta bréfi,
sem ég sendi frá Bermudaeyjum
eftir rúma viku.
Siglt inn til Panama
Sólar notið, þótt flestir séu búnir að fá nóg af henni.
Rauðanúpi 13. marz
LOKSINS, loksins! Nú er
Panama aðeins fárra klukku-
stunda siglingu framundan og
sautjándi dagurinn runninn upp.
Þegar viö lögðum af staö frá
Honolulu, sáum viö framundan
heila eilifö, en þaö er mesta
furða, hvað hún hefur skroppiö
saman. Nú höfum viö siglt i rétt-
an mánuð frá Japan og loks er
Kyrrahafið á enda. Það ber svo
sannarlega nafn með rentu, þvi
allan þennan tima hefur skipið
ekki hreyfzt, fremur en stofugólf-
ið heima.
Þessa stundina stendur hita-
mælirinn á 34 stigum, hvað hann
hefur raunar gert siöustu vikuna,
jafnt úti sem inni, daga og næt-
ur. Hitinn hefur farið misjafnlega
i menn, en nú eru flestir farnir að
venjast þessu. öllu verra er að
þrátt fyrir að þessi litli blettur
væri ein fjölsóttasta ferðamanna-
paradis heims, væri þar gifur-
legur skortur á hótelrými. Þau 36
þúsund rúm, sem til væru,
hrykkju hvergi nærri til og hefði
þvi hver einasta fjölskylda I borg-
inni eitt eða fleiri herbergi til
reiðu fyrir gesti. Alltaf er verið að
byggja hótel, en ferðamönnum
fjölgar mun meira en aukning-
unni nemur.
veizla á hverjum degi. Brytinn
okkar á allan heiður skilið og þó
sérlega fyrir að hafa haldið út
timunum saman i mesta hitanum
við sjóðheita. eldavélina, nokkuð
sem við hin gátum ekki skilið,
hvernig var mögulegt.
Eitthvað þarf að hafa sér til
dægrastyttingar, eins og geta má
nærri i svona ferðum. Það er
spilað og teflt, dundað við tugi
gestaþrauta og lesiö. Allar bækur
Snjólaug Bragadóttir
skrifar úr heimsiglingu
Sjötta bréf
Við létum úr höfn snemma að
morgni sunnudagsins 25. febrúar.
Rétt þegar landfestar voru að
losna, kom i ljós, að sjókælirör
hafði sprungið i vélarrúmi og var
dálitið af sjó komið inn. Látið var
reka á ytri höfninni, meðan gert
var við og sjónum dælt út, en
siðan sett á fulla ferð áleiðis til
Panama.
Fyrstu þrjá-fjóra dagana var
allt skaplegt. Hitinn ekki nema
25-27 stig, sundlaugin var sett á
sinn stað aftur á og lifsins notið i
sól og sjó. En þegar hitinn fór að
hækka, tók þrótt að draga úr
flestum og nokkrir brenndust svo
illa að sár hlutust af. Þá hvarf
allur áhugi á sólinni og dögum
saman fór enginn út, nema i
nauðsynleg störf og þá klæddur.
Þegar mælirinn var kominn yfir
30 stig, fór alls kyns vanliðan að
gera vart við sig, höfuðverkur,
svimi, máttleysi, lystarleysi og
sumir þjáðust af svefnleysi, en
aðrir gátu helzt ekki vakað.
Setningar eins og: — Ég held, að
ég verði vitlaus! — Ég ætla að
sofa i kælinum i nótt, og — ég er
búinn að fá nóg af suðrænni sól
fyrir lifstið, heyrðust, sú fyrsta
oftast. En enginn varö vitlaus og
þetta gekk allt yfir á nokkrum
dögum. Nú spranga hér um
nokkrir kaffibrúnir kroppar og
farið er að tala i grini um
kynþáttaóeirðir á Raufarhöfn.
Einhvern tima I fyrri bréfum
minntist ég á einhæft fæði. Þetta
lagaðist allt I Honolulu, þar sem
við fengum viðbót viö japanska
kostinn og siðan hefur verið
um borð eru nú löngu upplesnar,
meira að segja lækningabókin,
sjómannaalmanakið og alls kyns
pésar um lög og reglugerðir á sjó.
Þá kemur bara eitthvað annað i
staðinn og menn hafa verið að
kveðast á og setja saman visur af
miklum móði.
Svo hefur ótal klukkustundum
verið eytt með þvi að sitja fram á
stefni með fæturna hangandi út
fyrir, og skoða lifið i sjónum. Það
er sérstaklega fjölbreytt um það
bil sem sólin kemur upp á
morgnana. Um leið og geislarnir
falla á hafflötinn, vakna flugfisk-
arnir og þá er sjón að sjá. Þeir
stökkva I allar áttir og sumir
fljúga 150 til 200 metra vegalengd
ihálfs metra hæð. Þeir glitra i öll
um regnbogans litum. Nokkrir
hafa stokkið upp á dekk og endað
ævina I pottinum. Ég sagði um
daginn, að þeir væru líkir sild
i útliti og til frekari upplýs-
inga má geta þess, að þeir
likjast henni llka á bragðið.
Þá eru það skjaldbökurnar.
Nú siðustu dagana höfum við
mætt þ*eim i hrönnum, allt upp
I 20-30 á skömmum tima. Sú
stærsta var á stærð við Fólksvagn
og flaut hún eins og steinsofandi
alveg upp við skipshliðina. Há-
karlinn var örugglega sofandi,
þvi kviðurinn sneri upp svo að
ófrýnilegur kjafturinn blasti við.
Mönnum varð það fyrst fyrir að
kippa að sér fótunum, hvað
raunar var óþarfi, þvi hákarlar
stökkva ekki marga metra. Það
gera hins vegar höfrungarnir,
sem við höfum ekki séð nú um
ÝMSIR velta því nú mjög fyrir sér, hvað Bret
ar eða réttara sagt brezka stjórnin hyggist fyrir
í kjarnorkuvopnamálum sínum. Brezku blöðin
Times og Guardian hafa ekki hvað sízt velt
þessu máli fyrir sér, varpað fram ýmsum
spurningum og slegið öðru fram.
Skýrsla brezka varnarmálaráðuneytisins,
sem birt var fyrir nokkru, þykir ekki hafa að
geyma ýkjamarkverðar upplýsingar, en vekur
hins vegar margar spurningar. Samkvæmt
ummælum The Times á brezki varnarmála-
ráðherrann, Carrington lávarður, að hafa lagt
á það áherzlu á fundi með íhaldsþingmönnum
úr neðrimálstofunni skömmu eftir útgáfu
skýrslunnar, að stefnt yrði að eflingu banda-
lags Breta og Bandaríkjamanna í varnarmál-
um, og að hið vestræna varnarkerfi ætti að
vera tryggt a.m.k. fram til ársins 1976. Hvað
þá tæki við, væri vandsagt um. Á
blaðamannafundi um svipað leyti lýsti Carr-
ington því yfir, að samstarf á milli Bretlands
og Frakklands í kjarnorkuvopnamálum til-
heyrði framtíðinni.
KJARNORKUVOPNA C
MÁL BRETA í NÚTÍÐ
OG FRAMTÍÐ
Carrington játaði þó, að viö-
ræður hefðu átt sér stað viö
Frakka um þetta efni, en þær
ættu fremur erfitt um vjk. Kemur
þar m.a. til núverandi varnar-
málastefna Frakka og afstaða
þeirra til Nato. Onnur megin-
ástæða eru Polaris-eldflaugar
þær, sem Bretar ráöa nú yfir
samkvæmt sérstöku samkomu-
lagi við Bandarikin, en sam-
kvæmt þvi samkomulagi er Bret-
um bannað að skiptast á
upplýsingum, er lúta að kjarn-
orkuvopnum, viö þriöja veldi.
Carrington bætti þvi við, að rikis-
stjórnin hefði kjarnorkumál Bret-
lands náiö i athugun og myndi svo
verða áfram.
Skömmu áðiif1 en Carrington lét
hafa þetta eftir sér, fjallaði
starfsbróöir hans i Frakklandi,
Michel Tiebre, um sama efni i
grein i fréttatimaritinu franska
Le Point. Lagöi hann á það rika
áherzlu, að hann hefði rætt
brezk/franska samvinnu á sviði
kjarnorkumála viö Carrington, er
þeir hittust aö máli 21. nóvember
s.l. Sagðist hann hafa vonað, að
orðið gæti af iðnaöarlegri sam-
vinnu milli landanna, en skýrði
ekki nánar, i hverju hún ætti að
vera fólgin.
Debre sagði ennfremur, að
samvinna milli Bretlands og
Frakklands um eflingu kjarn-
orkuvopna hefði ekki hvað sizt
verið vandkvæðum bundin vegna
þess, að Bretar hefðu um nokkurn
tima staðið andspænis miklum
erfiðleikum varðandi endurnýjun
kjarnorkuvopnabúnaðar sins.
Bretar áttu um tvo kosti að velja,
sagði Debre: að kaupa nýjan
kjarnorkubúnað i Bandarikjun-
um, eða taka upp samvinnu við
Frakka. Sagðist Debre ekki efast
um, að ef Bretum hefði verið neit-
að um hinn nauðsynlega búnað il
Framhald á bls. 19
Hlutverk konunnar í stjórnmálum
— Komdu heim, Coya!
Svo hljóðaði ákall
óhamingjusams eigin-
manns í Minnesota fyrir
nokkrum árum. Coya
nokkur Knutson hafði
nefnilega látið manninn
gæta bús og barna meðan
hún sjálf sat á þingi i
Washington. En neyðaróp
hr. Knutsons heyrðist um
land allt og konan neyddist
til að gefa frekari stjórn-
málaframa upp á bátinn.
Hún náði ekki endur-
kosningu.
Hverjum augum lita konur,
sem eiga sæti á þingi i Noregi, á
hlutverk sitt? Hversvegna taka
svona fáar konur þátt i stjórn-
málum? Hverskonar konur verða
stjórnmálamenn? Ingunn
Norderval Means, sem fæddist i
Noregi en býr nú i Kanada hefur
reynt að svara nokkrum þessara
spurninga i ritgerö, sem birtist i
útdrætti i bókarformi gefin út af
Cappelen útgáfufyrirtækinu.
1 bókinni, „konur i norskum
stjórnmálum”, reynir höfundur-
inn að skapa grundvöll að við-
tækum umræðum um stjórn-
málalegt hlutverk konunnar.
Bókin er byggð á samtölum við 15
af 16 konum, sem áttu sæti á
norska þinginu 1970 — ein þing-
kvennanna vildi ekki taka þátt i
könnun Ingunnar — og samtölum
við konur i bæjarstjórnum
Bergen og Tromsö og sveitar-
stjórninni i Volda.
Könnunin beinist að stjórn-
málalegu umhverfi og þeim leik-
reglum, sem þar gilda, og
afleiðingum af stjórnmálaþátt-
töku kvenna. Einnig er fjallað um
stjórnmálalegt, félagslegt og
efnahagslegt umhverfi kvenna,
menntun þeirra og starfsreynslu.
Stjórnmálalega hvatningu, sem
þær fengu i þvi umhverfi, sem
þær eru komnar úr, hvernig póli-
tiskan frama þeirra bar að
höndum og stjórnmálalegan
metnað þeirra sjálfra.
Konur vantar
sjálfstraust
— Konur vantar sjálfstraust og
framtak — var viðkvæðið hjá
þingkonunum, sem þær komu
alltaf að aftur, skrifar Ingunn
Nordevals Means. — Konur lenda
gjarnan i pólitik, þar sem þær
hefja starf sitt i sérflokki án
nokkurrar sérstakrar samkeppni.
Þeim er fengið i hendur eitt verk-
efnið á fætur öðru, hvort sem þau
falla þeim eða ekki.
Stjórnmálaferill þeirra sjálfra
var einnig i miklum mæli meö
þessum hætti. Fáar þeirra höfðu
til að bera stefnufestu og metnað.
Bæjarstjórnarkonurnar og
þingkonurnar áttu margt
sameiginlegt. Dæmigeður fulltrúi
beggja hópanna var dugleg,
kraftmikil og ungleg miðaldra
kona. Hún var betur menntuð en
flestar kynsystur hennar og hafði
lengri starfsaldur en almennt
gerist meðal norskra kvenna.
Konur úr báðum hópunum
höfðu orðið fyrir meiri stjórn-
málalegri hvatningu en konur
almennt.
Aðeins ein stjórnmálakvenn-
anna taldi að eitthvað það væri i
eðli konunnar, sem gerði hana
siður hæfa til að starfa aö stjórn-
málum en karlmanninn. Alltaf
var viðkvæðið að konur vatnaði
sjálfstraust. Konurnar töldu að
þvi betur sem konur heföu lagað
sig að viðurkenndu hlutverki kon-
unnar, þvi óhæfari væru þær til að
vera duglegir stjórnmálamenn.
Hvernig eru framtiðarhorfur
kvenna innan norskra stjórn-
mála? spyr höfundurinn.
Tvöfalt starf
konunnar
Ef konur ætla að gera sér vonir
um að komast áfram og öðlast
áhrif, er stöðug stjórnmálaþátt-
taka þeirra óhjákvæmileg, —
töldu stjórnmálakonurnar. Þær
bentu á tvö meginatriði, sem
koma I veg fyrir órofna þátttöku
kvenna i pólitík: tvöfalt starf
giftra kvenna, sem vinna úti, og
einangrun heimahúsmæðranna.
Þær konur, sem eru hæfar til
stjórnmálaframa, hafa ekki tima
aflögu til stjórnmálaþátttöku.
Hinar, sem hafa nógan tima, eru
ekki hæfar.
örlögin hafa gert stjórnmál að
vettvangi karla og fáeinna
afburðakvenna, sem hafa tima og
orku aflögu frá öllum öðrum
skyldustörfum sinum til að sinna
pólitik.
NT?