Tíminn - 31.07.1973, Blaðsíða 1

IGNIS
FRYSTIKISTUR
RAFTORG SÍMI: 26660
RAFIÐJAN SIMI: 19294
Hálfnað
erverk
þá hafið er
^„1
sparnaður
skapar
verðmæti
Samvinnubankinn
íslenzkir vegglagsmenn
í slóð landkönnuðanna
Verða þeir fengnir til að hlaða að nýju hús á Lance-aux AAeadows?
A LANCE-AUX-MEADOWS á
norfiurströnd Nýfundnalands hef-
ur mörg undanfarin ár veriö unn-
ifi afi uppgreftri á húsum, sem
eignuö eru norrænum mönnum,
enda hafa fundizt þar manna-
vistarleifar, sem benda i þá átt,
m.a. kolagröf og gjali, svo afi þar
hefur senniiega veriö bræddur
mýrarrauöi til járngeröar. Ekki
er ósennilegt, aö norrænir menn
hafi gert sér bráöabirgöabústaöi
á þessum staö á leiö suöur til frjó-
samarilanda, enda blasir norönr-
hvort i þeim sé aö finna fosfat,
þvi aö á þeim stööum,
þar sem menn hafa átt sér bú-
staði, eykst fosfatmagn stórlega
sökum lifræns úrgangs.
Ferðamannastraumur til
Lance-aux-Meadows hefur aukizt
mjög i seinni tið. Þess vegna er
áformað aö endurreisa eitthvert
af húsum fornmanna, svo aö hægt
séaðsýnaferðamönnum, hvernig
þeir bjuggu, og ef til vill koma þar
fyrir eftirlikingum af þeim mun-
um, sem notaðir voru á þeirri tiö.
En hér stendur hnifurinn i
kúnni: húsveggirnir voru auðvit-
aö hlaönir úr torfi og i Kanada
kann enginn maöur til slíkra
verka, og vegghleöslumenn er
raunar hvergi að finna nema á ts-
landi, þótt þeim fari skiljanlega
fækkandi. Þá er lika hitt, að vit-
neskju um gerö torfveggja á ell-
eftu öld verður auövitaö lika aö
sækja til tslands, þvi að þarna
voru islenzkir menn aö verki og
beittu aö sjálfsögðu þeim aðferð-
um, sem tiðkanlegar voru heima
fyrir. Þess vegna hefur Bengt
Schönback leitaö eftirupplý ing-
um um vegghleðslu hér á tslandi.
Enn er allt óráðið i þessu efni, en
vegghleösla er svo mikil iþrótt, að
hæpiö er, aö hægt sé aö hlaöa
vegg eftir skriflegri forsögn, svo
að vel sé. Þess vegna kann svo að
fara, aö islenzkar hendur eigi eft-
ir aö reisa aö nýju þau hús, sem
forfeður okkar gerðu sér á strönd
Nýfundnalands fyrir nærfellt þús-
und árum.
HHJ.
Fornleifarann-
sóknin í Reykjavík
— bls. 20 og 21
Fornsagna-
þing sett
annað kvöld
SJ-Reykjavik. Fornsagnaþing
veröur sett I Reykjavik miöviku-
dagskvöld 1. ágúst, og er þaö I
annað sinn, sem slik samkoma er
haldin. Hin fyrsta var i Edinborg i
Skotlandi 1971.
Meginviöfangsefni á ráöstefn-
urini veröur þjóðfélag 13. aldar og
tslendingasögurnar.
32 fyrirlesarar af ýmsu þjóð-
erni tala á þinginu 2.-8. ágúst.
Þátttakendur ferðast á Njáluslóð-
ir og um Borgarfjörð. Forseti
ráðstefnunnar er Jónas
Kristjánsson, forstöðumaður
Handritastofnunar. Ráðstefnan
er, haldin á vegum Háskóla ts-
lands og Handritastofnunarinnar.
strönd Nýfundnalands viö þegar
siglt er I suöur frá Labrador-
strönd, þar sem taliö er aö sé aö
finna þá staöi sem fornmenn
nefndu Furöustrandir og Kjalar-
nes.
Þau hjónin Helge og Anne-Stine
Ingstad hófu rannsóknir á þess-
um staö 1961 og um tima voru þrir
islenzkir visindamenn aö verki
með þeim, þeir dr. Kristján Eld-
járn, sem þá var þjóöminjavörð-
ur, Þórhallur prófessor Vii-
mundarson og Gisli Gestsson
safnvörður.
Nú stjórnar sænski fornleifa-
fræðingurinn Bengt Schönback
uppgreftri I Lance-aux-Meadows,
en hann á sæti i nefnd, sem skipuð
er einum manni frá hverju
Noröurlandanna, auk þeirra Ing-
stadshjóna, og sett var á laggirn-
ar til þess að leggja á ráðin um
rannsóknirnar. Þór Magnússon
þjóðminjavörður á sæti i nefnd-
inni af hálfu tslands. Auk þess
sem haldið er áfram greftri, er
kannað, hvort fleiri menjar um
mannavist sé að finna þarna og
beitt til þess fosfatgreiningu, sem
svo er nefnd. Þá eru tekin jarð-
vegssýni, sem siöan eru greind til
þess að ganga úr skugga um,
Akranes:
Lögregluþjónarn-
ir lokaðir inni
í fangageymslu
AÐFARANÓTT laugardagsins gerður að lögreglunni og hún
urðu miklar róstur af völdum ölv hindruð við störf sin og veruleg
aðs fólks á Akranesi, aösúgur skemmdarverk unnin.
Undanfari þessa var fegurðar-
samkeppni, er haldin var i hótel-
inu á Akranesi á föstudagskvöld-
ið, þar sem seytján ára stúlka var
kosin fegurðardrottning, þótt lág-
marksaldur fólks á vinveitinga-
stöðum sé bundinn við átján ár.
Að samkomunni lokinni urðu
mikil drykkjulæti i bænum, og
hafði lögreglan fært suma óróa-
seggina i fangageymsluna, er
hópur manna veittist þar að henni.
Voru lögregluþjónarnir bornir
ofurliði og lokaðir inni i fanga-
geymslunni, þar sem þeir urðu
um hrið að dúsa hjá drukknum
mönnum, er þeir höfðu áður
handtekið. Oti fyrir fór uppi-
vöðslulýður hamförum, braut
rúður i fangageymslunni, lög-
reglubilnum og lögregluvarðstof-
unni, hleyptu lofti úr hjólböröum
lögreglubilsins og settu sand og
mold i bensingeyminn.
íslenzkur knatt-
spyrnumaður lézt af
völdum meiðsla á
knattspyrnuvelli
Tvisvar á skurðar-
borðið á þessu ári —
ætlar samt i Evrópu-
keppni i sept.
Keflvikingar sigla
hraðbyri að íslands-
meistaratign.
— Sjá iþróttafrétt-
ir.
Þetta er þyrlan.sem notuö var til þess aökoma steinsteypunni af þilfari Arvakurs I mótin á skerinu, þar
sem Hlööuviti er.
Þyrlur í steypuvinnu
úti fyrir Austurlandi
GA-Breiðdalsvik — HHJ-Rvik. A
öndverðum vetri 1972 skemmdist
Hlöðuviti I bálviöri, scm þá reiö
yl'ir, þannig aö vitinn sprakk aö
neðanverðu og losnaði að ein-
hvcrju leyti frá grunni, svo að
turninum þótti ekki trcystandi.
Illöðuviti stendur á skeri alllangt
frá landi og lendingarskilyröi eru
þess vcgna vond. Þegar viðgerð á
vitanum hófst nú fyrir skömmu
var þess vegna brugðið á það ráð.
aö nota þyrlur Landhelgisgæzl-
unnar við steypuvinnuna.
Fyrst var stóra' þyrlan látin
lyfta kúfnum með ljósaútbúnað-
inum af vitaturninum. Siðan
lagðist vitaskipið Arvakur
skammt undan skerinu og skip-
verjar tóku til við að hræra
steypu á þilfarinu. Steypunni var
svo skellt i trog, sem minni þyrl-
an flaug meö inn á skerið og lét
það svo siga niður i botn á turnin-
um, þar sem henni var rennt i
mótin. Með sama hætti var flutt
inn á skerið steypa i lendingarpall
handa þyrlum, þvi að reynzt hef-
ur mikið hagræði að þyrlum þeg-
ar eitthvað þarf að huga að vitun-
um, skipta um gashylki eða ann-
að.
Þessir steypuflutningar gengu
svo vel, aö skipsmenn höfðu varla
undan að hræra, aö sögn. Þyrlan
tók um 300 kiló i hverri ferð. Hver
ferð tók um það bil þrjár minútur,
þannig að flytja mátti um fimm
smálestir á klukkustund. Alls
ferjaði þyrlan hátt i niutiu smá-
lestir af steypu upp á skerið og
það tók ekki nema rúmlega viku,
þótt sæta yrði lagi við flutning-
ana, þvi að ekki var hægt að
fljúga, þegar þoka var yfir eins og
oft var á kvöldin, nóttunni og
fram eftir degi.
Þangskurðartilraunir að
hefjast á Skarðsströnd
A MORGUN koma þrir Skotar
með þangpramma pg aö-
stoðarbát meö vélskipinu
Öskju til Ólafsvikur, og verða
þeir fluttir með búnaö sinn
upp á Skarðsströnd, þar sem
liklegt er að þangskuröur hef j-
ist i næstu viku. Veröa þessi
tæki reynd á skerjum fram af
Skarösströnd, en samvinna
höfö viö Fóöuriöjuna i Saurbæ
og þangið þurrkað I gras-
kögglaverksmiðju hennar.
— Tækin, sem notuð eru viö
þangskurðinn, sagði Vilhjálm-
ur Lúðviksson efnaverkfræö-
ingur hjá rannsóknarráði
rikisins, eru ekki óáþekk
sláttuvélagreiðunum gömlu,
nema sterklegri og hreyfan-
legri.
Ljáunum er stjórnað með
vökvalyftum og slá þeir eða
skera þangið undir bá'tnum.
Þvi er siðan safnað i netpoka
Við litum hýru auga til
Salthólmavikur til uppskipun-
ar, en það mun sem sagt koma
á daginn, nú fljótlega eftir
mánaðamótin.
Vilhjálmur Lúðviksson
sagði, að ekki væru til
nákvæmar mælingar, sem
sýndu, hve fljótt þang er aö
vaxa aftur I stað þess, sem
skorið er, en ekki væri fjarri
lagi, að jafnmikið þangmagn,
yrði komiö að nýju að fjórum
árum liðnum. Þótt ekki væri
gert ráð fyrir þvi i útreikning-
um, mætti jafnvel láta sér
detta i hug að betri þangvöxt-
ur fengist á skerjum, þar sem
þangskurður hefur farið fram
heldur en annars staðar, þvi
að liklegt væri, að gamlar
plöntur skyggðu á hinar yngri
og þrengdu aö þeim, þar sem
náttúran væri ein um hituna.
Þetta getur sem sagt verið
svipað og með engjar, sem
haldast þvi aðeins i rækt, að
þær séu slegnar, þótt óliku sé
saman að jafna að þvi leyti,
að þangið lifir af veturinn, en
engjagrös verða aö sinu vetur
hvern.
— JH.