Tíminn - 30.11.1973, Blaðsíða 3

Föstudagur :((). nóvember 1973.
TÍMINN
3
Líkantilraun með
höfnina á Húsavík
Nytsamasta leikfang á Islandi, sagði hafnarstjórinn í Reykjavík
HAF N A K FRA MKVÆMDIR eru
mjög dvrar og mikið er i húfi, að
ekki verði gerð mistök i þeim efn-
um. Áður fvrr voru þess háttar
verk næstum eingöngu unnin eftir
reikningslegum forsendum og
ágizkunum, en á seinni árum hafa
verið gerðar likanatilraunir, en
með þeim má fá mjög mikilvægar
upplýsingar unt gerð hafnar-
mannvirkja. Leysir þessi aðferð
mörg og erfið viðfangsefni og
kemur i veg fyrir misskilning og
misklið. Mörgum finnst ef til vill
tilraunir nteð likön hálfgerður
leikaraskapur. Blaðamönnum
var boðið að sjá likan af Húsavik-
urhöfn, sem gert hefur verið að
Keldnaholti af straumfræðistöð
Orkustofnunar og Hafnamála-
stofnuninni, og fullyrti Gunnar B.
Guðmundsson, hafnarstjóri, við
það tækifæri að ef mcnn litu á
þetta likan sent leikfang, þá væri
það nytsamasta leikfang á ís-
landi.
t upphafi blaðamannafundarins
rakti Jakob Björnsson, orku-
málastjóri, forsögu þessa mál.s og
kom m.a. eftirfarandi fram:
Árið 1966 var byggð straum-
fræðistöð að Keldnaholti með
styrk Sameinuðu þjóðanna og
''ustofnun falinn rekstur
•tnar.
Við hönnun stöðvarinnar var
tekið tillit til þess, að einnig væri
hægt að gera þar likantilraunir
með hafnir. Af þessu varð þó ekki
fyrr en á s.l. ári að gert var sam-
komulag við Per Bruun,
prófessor i Þrándheimi, um að
annast, i samráði við hann, likan
tilraunir af tveim höfnum i
Puerto Rico. Þetta gat orðið
vegna þess, að með próf. Bruun
hafði starfað i Þrándheimi Gisli
Viggósson, verkfr., nú starfs-
maður Hafnamálastofnunarinn-
ar, og þekkti þvi til verka, ásamt
þvi að mögulegt var að útvega
vélar á hagstæðu verði til þess að
mynda ölduhreyfingar i hafna
likönum. Tekið var upp samstarf
Hafnamálastofnunar og
Orkustofnunar um gerð þessara
tilrauna og litur út fyrir að sá
hagnaður verði af þeirri fram-
kvæmd, að hin nýju tæki muni
fást greidd að verulegu leyti af
þeim ágóða, auk þeirrar reynslu
sem fékkst i gerð hafnalikana.
Þessar likantilraunir voru unnar
undir eftirliti próf. Bruun, en dag-
lega umsjón hafði Gisli Viggós-
son. Björn Erlendsson, tæknifr. á
Orkustofnun, framkvæmdi mæl-
ingar og sá um daglegan rekstur.
Með stofnun prófessorsembætt-
is við Verkfræðideild Háskóla ISL
i straumfræði og hafnagerð,
verður væntanlega gerður samn
ingur um, að prófessorinn, Jónas
Jónas Eliass. starfi við Straum
fræðistöð Orkustofnunarinnar.
Verður þvi framtiðarskipan mála
sú, að likantilraunir með hafnir,
sem gerðar verða hérlendis,
munu unnar á Straumfræðistöð i
samvinnu við Hafnamálastofnun
rikisins. Endanlegt samkomula^
um fyrirkomulag er þó ekki gert
enn. Likan það, sem hér er til
sýnis, er af Húsavikurhöfn og er
fyrsta likanið af islenzkri höfn,
sem unnið er hérlendis, en á und-
anförnum 15 árum hefur Hafna-
málastofnunin oftlega látið gera
likantilraunir með hafnir og þá
ávallt á hafnatilraunastofnuninni
dönsku. Meðal verkefna, sem þar
hafa verið unnin, má nefna:
Rifshöfn, ölafsfjörð, Akranes,
Eldeyingar
selja kerti
í Kópavogi
FÉLAGAR úr Kiwanisklúbbnum
Eldey munu ganga i hús i Kópa-
vogi laugardaginn 1. desember
og sunnudaginn 2. desember og
selja jólakerti. Allur ágóði rennur
til liknarmála i Kópavogi.
Njarðvik og Bolungarvik, auk
ýmissa verkefna, sem þar hafa
verið levst án tilrauna. Likantil-
raunir vegna Húsavikurhafnar
voru hafnar i haust og voru fram-
kvæmdar á svipaðan hátt og
áðurnefndar tilraunir undir
stjórn Gisla Viggóssonar.
Siðan útskýrði Aðalsteinn
Júiiusson, vita- og hafnarmála-
stjóri, nánar vandamálin sem við
er að glima á Húsavik og niður-
stöður þessara rannsókna'.
Þau vandamál, sem við er að
etja á Húsavik, eru fyrst og
fremst þau, að lægi fyrir minni
báta er mjög slæmt, svo að leggja
verður þeim út á legufæri nema
yfir há-sumartimann. Við-
legurýni er of litið og afgreiðsla
flutningaskipa allmiklum erfið-
leikum háð, þar sem öll af-
greiðsla verður að fara fram á til-
tölulega mjóum hafnargörðum.
Hafnarframkvæmdir á Húsa-
vik hafa ekki verið miklar á und-
anlörnum 10 árum. Fjárhagur
hafnarinnar hefur ekki leyft
meiriháttar framkvæmdir og
hefur þess verið beðið, að fjár-
hagur hafnarinnar leyfði að stigið
yrði allstórt skref i þá átt að bæta
aðstöðu. Það hefur lengi verið
ljóst, að til þess að sómasamleg
aðstaða fengist fyrir minni báta
og opna vélbáta, yrði að gera
innri höfn á Husavik. Var það
megin verkefnið, sem vinna átti i
likaninu, að finna hagkvæmustu
gerð og legu sliks mannvirkis.
sem gæfi nægilegt skjól inni i
höfninni. auk þess sem ákveðið
var að kanna áhrif lengingar
hafnargarðanna, bæði þess nyrðri
og syðri á kyrrðina i höfninni.
Telja má, að svör hafi fengizt við
flestum þeim spurningum er leit-
að var svara við. og á grundvelli
þessara rannsókna niegi fá ódýr-
ustu og hagkvæmustu lausn á
þörfum flota llúsvikinga, lausn,
sem án likantilraunanna hefði
e.t.v. ekki íundizt. eða hönnuðir
orðið að treysta á sitt innsæi, ef
ráðizt hefði verið i framkvæmdir
án tilraunanna. Fyrirhugað hafði
verið að byggja þvergarð út frá
miðjurn halnargarði. en augljóst
var þegar frá upphafi að nokkur
vandkvæði mundu af þvi hljótast,
ef garðurinn yrði þannig gerður
úr grióti, svo að hann endurkast-
aði allri öldu er á hann skylli. Við
tilraunir kom i ljós, að erfitt var
að gera slikan garð og að þver-
garður olli talsverðum óróleika
við nyrðri hafnargarðinn, þar
sem nú er aðal hafskipaaf-
greiðslan. Einnig kom i ljós, að
takmarkað gagn var af mikilli
lengingu á hafnargörðunum.
Sem meginniðurstöðu likantil-
raunanna má telja, að fundin hali
verið ný gerð hafnarinnar, sem
Þrir áhugasamir: Aðalsteinn Júlíusson hafnarmálastjóri, Jakob
Björnsson orkumálastjóri og Björn Erlendsson tæknifræöingur, sem
—Tlmamyndir: Gunnar
annast störf i stöðinni.
Jónas Kllasson prófessor.
ekki hafði áður verið hugsað, þ.e.
hafskipabryggja á ská inn lrá
enda núverandi syðri garðs, sem
mun gefa mest rými fyrir báta i
höfninni, góða kyrrð á báta-
svæðinu, ágætis aðstöðu fyrir haf-
skip, og á engan máta koma i veg
lyrir frekari þróun á útbyggingu
hafnarinnar, sérstaklega með til-
liti til stækkunar vöruhafnar við
n.vrðri hafnargarðinn.
Þess má að lokum geta, að lík-
anið af hölninni er i mælikvarð-
anum 1:80 og hafa ráðandi menn
á Húsavik séð það og talið það
gela góða mynd af raunveruleik-
anum, en þessar rannsóknir voru
gerðar að beiðni Húsvikinga og
koma þeir til með að greiða að
nokkru kostnaðinn við þessar til-
raunir. Ef af framkvæmdum
verður mun rikið væntanlega
greiða 75% en bæjarlélagið 25%
af kostnaðinum. Aðalsteinn
Júliusson, sagðik sagöi, að með
núverandi verðlagi, myndu fram-
kvæmdir þessar kosta um 100
milljónir.
Mjög ódýrt hefur reynzt að
byggja likanið og breyta þvi, en
eins og áður helur komið fram, er
þetta fyrsla likanið af islenzkri
höln, sem unnið er hérlendis. Nú
þegar er hafin gerð likans af
Reykjavikurhöfn, en það er næsta
verkelnið, sem straumfræðistöðin
tekur fyrir.
Það er augljóst hversu mikill
hagur er af þvi, að geta gert
svona likön og séð með þeirra
hjálp áður en Iramkvæmdirnar
sjálfar eru hafnar, hvernig
mannvirkjunum verður bezt lyrir
komið. Þessi aðferð gefur miklu
raunhæfari mynd af vanda-
málum heldur en teikningar og
pappirsvinnan ein — hs —
KLAPPARSKYRSLAN TIL
SAKSÓKNARA INNAN TÍÐAR
EFTIR oliuslysið að Klöpp I
sumar var metið það tjón, sem
orðið hafði á fjörunni, að þvi
marki sem það er hægt, og rann-
sakað, hvort hreinsun væri við-
hlitandi. Skýrsla um þetta efni er
nú i athugun hjá Siglingamála-
stofnun rikisins og verður innan
tiðar send saksóknara
— Það er stöðugt fylgzt meö
fjörunni, sagði sigiingamálastjóri
i viðtali við Timann. Eftirlitið
annast mengunarsérfræðingur
Siglingamálastofnunar i samráði
við hafnaryfirvöld.
Enn má sjá oliu sums staðar á
fjörugrjótinu. Auðvitað væri hægt
að beita kemiskum efnum á oli-
una, en þau eru tvieggjað vopn,
einsog fram hefur komið og þess
vegna er álitamál hvort rétt er að
nota þau, sagði siglingamála-
stjóri. Þess vegna höfum við beð-
ið átekta. Hugsanlegt er, að vetr-
arbrimið sleiki oliuna af klöppun-
um, þannig að ekki þurfi að gripa
til hreinsiefna. — IIIIJ
Gosmynjasofn í Eyjum
NÝI hraunkanturinn I Vest-
mannaeyjum vægði einu húsi,
húseigninni nr. 35 við Heimagötu,
og rann satt bezt. að segja fram-
hjá henni. Bergur Sigurbjörnsson
lagði þvi fram þá tillögu, á 100.
fundi stjórnar Viðlagasjóðs, að
láta breyta og endurbæta þessa
húseign Viölagasjóðs og afhenda
hana siðan bæjarstjórn Vest-
mannaeyja að gjöf til varðveizlu,
sem gosminjasafn. Skyldu öll
náttúruleg vegsummerki I ná-
grenni hússins verða látin
haldast óbreytt. Var þessi tillaga
samþykkt og fundurinn sendi frá
sér eftirfarandi greinagerð.
Það er sem betur fer fátitt, að
náttúruhamfarir á borð við gosið i
Heimaey, sém hófst aðfaranótt
23. jan 1973, eigi sér stað i jaðri
jafnmikilvægrar byggðar og
Vestmannaeyjar eru. Það mun
einnig og ekki siður talið frá-
sagnavert, hvað vel og giftusam-
lega tókst til um björgun ibúa
Heimaeyjar þessa sögufrægu
nótt. Fjölmargir aðrir hlutir, sem
gerzt hafa i sambandi við þessar
náttúruhamfarir munu vafalaust
siðar taldir þess eðlis, að sjálf-
sagt sé að halda til haga til minja
og minninga fyrir kynslóðir kom-
andi tima.
Virðist þvi ærin ástæða til að
hefjast nú þegar handa um að
halda til haga ýmsu, sem geymt
gæti minningar um þá atburði
alla, sem á Heimaey gerðust, eru
daglega að gerast og munu halda
áfram enn um sinn.
Þegar gengið er með nýja
hraunkantinum hlýtur það að
vekja athygli, hvernig nraun-
rennslið hefur satt að segja
„gengið frá” húsinu, sem var nr.
35 við Heimagötu.
Er það hús, öðrum húsum
fremur, eins og kjörið til að varð-
veitast, eins og það nú er, sem
minjagripur um það, hvernig
náttúruhamfarir leika mannlegt
samfélag, en um leið virðist það
sjálfkjörið til að varðveita minjar
um þá atburði alla, sem þarna
gerðust.
Eðlilegt virðist að fá fróða
menn á ýmsum sviðum til að
skipuleggja slikt minjasafn.
Sem útlinur fyrir safnið mætti
hugsa sér neðri hæð hússins
notaða sem veitingasölu og
minjagripaverslun fyrir ferða-
menn, en á efri hæð safn, þar sem
t.d. væri safnað flestum myndum,
sem teknar voru af gosinu, upp-
lýsingum um gjafir, sem með
einum eða öðrum hætti hafa
borizt vegna gossins, lögum,
reglugerðum, dagbókum,
skýrslum, fundargerðum og svo
frv. sem snerta þessa atburði,
gripum, tækjum og tólum, o.s.frv.
Með tilliti til framanritaðs, sér-
stöðu náttúruhamfaranna sjálfra,
svo og þess, hve oft menn hafa
vaknað of seint til að varðveita
það, sem þeir hefðu gjarna viljað
varðveita, er þessi tillaga flutt”.
kr
Athugasemd
ritstjóra Tímans
Vegna þess, aö farið hefur
fram hjá ýmsum lesendum
blaösins athugasemd, sem
ritstjórar Tintans gerðu við
grein ólafs Ragnars Grlms-
sonar, sem birtist á SUF-
siðunni sl. miðvikudag þykir
rélt aðbirta hana hér að nýju:
,,1 grein Ólafs Ragnars
Grimssonar, sem birtist á slðu
S.U.F. i dag, cr svo mikið af
rangfærslum og niissögnum,
að það myndi taka mikið rúm I
blaðinu, ef hnekkja ætti þvi
öliu. Ritstjórar blaðsins telja
rúini þess betur variö til
annars en elta ólar við slika
hugaróra. Grein þessari
verður þvi ekki svarað frekar
en fyrri grein saina höfundará
SUF-siðunni um ólaf
Jóhannesson forsætisráð-
herra, Kristin Finnbogason
og laugardagsbyltinguna,
enda af sama toga spunnin.
Þess skal aðcins getið, að
það var gerð samþykkt af
hlaðsljórninni með öllum at-
kvæðum gegn einu að birta
ekki ávarp og fréttalilkynn-
ingu Möðruvallahreyfingar-
innar.”
Fy rirspurn Heimis
Hannessonar
lleimir llannesson har fram
fyrirspurn til Bjiirns Jóns-
sonar, samgönguráðhcrra, sl.
þriðjudag um þaðfé.sem lagt
hefur verið fram af islenzkri
liálfu til að standa straum af
hluta af kostnaði við norrænar
kynningarskrifstofur i Banda-
rikjunum og I Þýzkalandi á
undanförnum þremur árum,
og liversu miklu fé er áætlað
að ráöslafa til þessara crlendu
kynningarskrifstofa á næsta
ári. I þvi samhandi spurðist
lleimir einnig fyrir um það
fjármagn, sem Ferðaskrif-
stofu rikisins va’ii ætlað til
landkynningarstarfscmi á
næsta ári.
I svari ráðherrans kom fram
að þessi fjárframlög islenzka
rikisins til þcssarar starfsemi
á vegum útlendinga hefðu
verið sem hér segir: 1970: kr.
603.580,70. 197 1: kr.
1.743.962.40, 1972: kr.
3,763,453,20, 1973: kr. 5.0 millj.
kr., þar af til Bandarikjanna
4,4 millj. kr.
1971 er áællaö, að til þess-
arar starfsemi fari 5,3 millj.
kr., eða um 64% af landkynn-
ingarfénu i hcild, þar af 4,7
niillj. kr. tii Bandarikjanna.
Fé til þessara sameiginlegu
landkynningarskrifstofu I
Bandarikjunum fer fyrst og
fremst til norrænnar kynn-
ingarskrifstofu I New York,
þar sem lslendingar hafa
starfsmann , en nokkurt
framlag einnig til kynningar-
skrifstofu i Los Angeles.
A meginlandi Evrópu tökum
við þátt I kynningarskrif-
stofum i fjórum borgum, i
llamhorg, Múnchen og Róm
ásamt Diinuni og i Zúrich
ásamt Dönum og Svium. 1
sérstakri athugun er nú, hvort
eða að hve miklu leyti þessari
þátltöku okkar verður haldið
áfram.
Ileimir Hannesson benti á, að
tslendingar hefðu engin yfir-
ráð um það á þessum skrif-
stofum, hvcrnig þessari kynn-
ingarstarfssemi væri háttaö,
eða aö hve iniklu leyti hún
gæti oröið islendingum tii
góðs. Hér væri þvi vægast sagt
um óeölilega ráðstöfun á
opinberu fé að ræða til starfs-
semi, sem við hefðum hæpinn
ávinning af á sama tima og
Ferðaskrifstofa rikisins er
svelt, en henni eru ætlaðar 8
milljónir á næsta ári. Þcssar
erlendu skrifstofur hafa fengið
yfir 12 milljónir á sl. þremur
árum, og á næsta ári á enn að
auka við þær og verður þá
Framhald á bls. 23