Tíminn - 10.01.1974, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 10. janúar 1974
TÍMINN
9
Otgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson.
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Eddubúsinu við Lindargötu, simar 18300-18(106. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusími 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuði innan lands,
i lausasölu 22 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
—..- -- ■ ,/
Brjóstumkennanleg
stjórnarandstaða
Stjórnmálaskrif ritstjóra Morgunblaðsins
um þessar mundir vitna um óhraust sálar-
ástand, svo að ekki sé meira sagt. Svo virðist,
sem vonarglæta sú, sem Bjarni Guðnason
kveikti um skeið i brjóstum þeirra, sé alveg að
slokkna. Helzta ráðið er nú aftur orðið það, að
reyna að vekja sundrungu milli stjórnar-
flokkanna innbyrðis. Broslegt dæmi um þetta
er að finna i forustugrein og Staksteinum
Morgunblaðsins i gær. I forustugreininni er þvi
haldið fram, að Framsóknarmenn geti látið
leiðtoga Alþýðubandalagsins kyngja hverju
sem er, þvi að svo mikils meti þeir sæti sin i
rikisstjórninni. 1 Staksteinum er þvi hins vegar
haldið fram, að Framsóknarmenn séu dauð-
hræddir við Magnús Kjartansson, og þori ekki
annað en sitja og standa eins og hann vill!
Þannig stangast orðið á fullyrðingar rit-
stjóranna i sama blaðinu. Taugaveiklunin er
orðin svo mikil, að vinstri höndin veit ekki hvað
sú hægri gerir.
Ekki tekur betra við, þegar rætt er um
einstök málefni. Þá standa leiðtogar Sjálf-
stæðisflokksins sig heldur ekkert betur en rit-
stjórar Mbl. Á Alþingi flytja þeir tillögur um
miklar skattalækkanir, en i borgarstjórn
Reykjavikur heimta þeir miklar skatta-
hækkanir. Morgunblaðið er látið fárast út af
miklum og sihækkandi opinberum útgjöldum,
en á Alþingi styður Sjálfstæðisflokkurinn allar
útgjaldahækkanir og i borgarstjórn Reykja-
vikur setja Sjálfstæðismenn met i útgjalda-
hækkunum. Þá hrópa bæði forkólfar Sjálf-
stæðisflokksins og ritstjórar Morgunblaðsins
hátt og stöðugt um ráðstafanir gegn
verðbólgunni, en á sama tima styðja þeir nær
allar kaupkröfur og segja verðlagseftirlitið
alltof strangt. Þá reyna bæði forkólfar Sjálf-
stæðisflokksins og málgögn þeirra að gera sem
allra minnst úr þeim erfiðleikum, sem
verðhækkun oliunnar muni valda íslending-
um, enda þótt forstjóri Skejungs h.f. upplýsti i
Mbl., að þær verðhækkanir á heimsmarkaði,
sem þegar er vitað um, muni hækka útsöluverð
á olium hér um þrjá milljarða króna á árs-
grundvelli.
Þannig mætti halda áfram að rekja mál-
flutning forkólfa Sjálfstæðisflokksins og rit-
stjóra Mbl Ónefnt er m.a. það, sem er nú að
taka á sig einna broslegastar myndir, en það
er málflutningur Mbl. i sambandi við varnar-
málin. Nú fér Mbl. ekki lengur dult með, að
það vill aðeins hafa hér erlenda hersetu á
viðsjárverðum timum, heldur varanlega, og
höfuðrökin fyrir þessu eru Tyrkjaránið og
Jörundur hundadagakonungur. Kjörorð Mbl. i
varnarmálunum eru nú orðin: Meiri her og
alltaf her. Það er þvi ekki undarlegt þótt
Alþýðublaðið komist að þeirri niðurstöðu, að
ritstjórar Mbl. séu orðnir bandariskari en
Bandarikjamenn sjálfir.
Fyrir stjórnarsinna er sannarlega ekki
ástæða til að kvarta undan svona stjórnarand-
stöðu. Þvert á móti er ástæða til að kenna i
brjósti um hana og bera fram þær óskir, að
sálarástand hennar megi batna.
ERLENT YFIRLIT
Deilt um hyggðasjóð
Efnahagsbandalagsins
Samstarfið heldur þó dfram að styrkjast
Grái liturinn sýnir þau svæfti I löndum Kfnahagsbandalagsins,
sem Thomsonsnefndin telur vanþróuft. Vcstur-Þjóftverjar telja
hins vegar viftkomandi svæði I Danmörku, Frakklandi,
Vestur-Þýzkalandi og Norftur-Englandi ekki vanþróuft.
RÚMT ár er nú liðið siðan
þrjú riki, þ.e. Bretland, trland
og Danmörk, bættust i Efna-
hagsbandalag Evrópu. Fyrir
voru sex riki, eða Vestur-
Þýzkaland, Frakkland, ltalia,
Holland, Belgia og Luxem-
burg. Miklam vonir voru
bundnar við stækkun banda-
lagsins, þótt mönnum væri
ljóst, að efling þess og vaxandi
samstarf innbyrðis tæki sinn
tima. 1 skrifum flestra þeirra,
sem rætt hafa nú um áramótin
um fyrsta starfsár hins stækk-
aða bandalags, kennir tals-
verðra vonbrigða, sem stafa
m.a. af þvi, að flestar fyrir-
ætlanir um aukið samstarf
innan bandalagsins hafa
gengið hægar en gert hafði
verið ráð fyrir. Sérsjónarmið
og sérhagsmunir hinna ein-
stöku þátttökurikja hafa stað-
ið i veginum. Þvi hefur þokazt
heldur i einingarátt þegar á
allt er litið. Hinu, sem hefur
valdið sundurlyndi, er hins
vegar veitt meiri athygli.
MARGIR, sem skrifað hafa
um fund æðstu manna banda-
lagsins, er haldinn var i Kaup-
mannahöfn dagana 14.-15.
desember siðastliðinn, að
frumkvæði Pompidous, hafa
t.d. gert heldur litið úr honum.
Þetta má til sanns vegar færa,
ef horft er á það, að þar voru
gerðar litlar meiriháttar
endanlegar ályktanir um auk-
ið samstarf innan bandalags-
ins, heldur málum visað til
frekari athugunar hinna ýmsu
stofnana bandalagsins. A
fundinum voru hins vegar
samþykktar stórmerkar vilja-
yfirlýsingar, t.d. um stefnu-
mið i utanrikismálum og um
afstöðu til annarra rikja. Þar
er t.d. lögð áherzla á að þátt-
tökurikin komi sem oftast
fram sem heild, ef um meiri-
háttar alþjóðlega samninga sé
að ræða, en semji eitt þeirra
við annað eða önnur riki utan
bandalagsins, beri þvi að taka
fullt tillit til áðstööu og hags-
muna bandalagsins. Lögð er
áherzla á að styrkja tengslin
við Bandarikin, en það verði
gert á þann hátt, að banda-
lagsrikin komi fram sem heild
gagnvart þeim. Þá er lögð
áherzla á hliðstætt samstarf
við önnur iðnvædd vestræn
lönd, t.d. Kanada og Japan.
lögð er áherzla á, að unnið sé
áfram að bættri sambúð við
riki Austur-Evrópu, og að
þátttökurikin vinni að þessu
sameiginlega. Hliðstæð
áherzla er lögð á bætta sam-
búð við Kina. Þá er samstarfið
við þróunarlöndin talið mjög
mikilvægt, og að þátttökuriki
Efnahagsbandalagsins vinni
sameiginlega að þvi að efla
hag þeirra og framfarir, ekki
sizt með aðgerðum á sviði
verzlunar og annarra við-
skipta. Þannig beri að stuðla
að jafnari efnahag þjóða i
heiminum.
1 umræddri stefnuyfirlýs-
ingu er komizt svo að orði, að
áður hafi sum þátttökuriki
bandalagsins gegnt mikilvægu
hlutverki á sviði alþjóðamála,
en aðstaðan sé orðin sú, að þau
hafi ekki sömu áhrif og áður,
nema þau vinni saman og
komi i vaxandi mæli fram sem
ein heild. Þvi er lögð áherzia á
vaxandi samstarf á sviði al-
þjóðamála. Til áréttingar þvi
var samþykkt sérstök yfir-
lýsing i niu liðum, þar sem
verkefni þessa samstarfs er
að ýmsu leyti nánar skil-
greint. Þar er m.a. tekið fram,
að æðstu menn bandalagsins
skuli hittast sem oftast, og þó
einkum á timamótum, þegar
viðhorf i alþjóðamálum hvetja
til slikra fundahalda.
Fullvist má telja, að þessar
stefnuyf irlýsingar Kaup-
mannahafnarfundarins eigi
eftir að verða upphaf miklu
nánara samstarfs bandalags-
rikjanna á sviði alþjóðamála.
Þess sjást nú viða merki á al-
þjóðaráðstefnum, að þátttöku-
rikin niu eru larin að mynda
sérstakan hóp, og að litið er á
þau sem slik. T.d. kom þetta i
ljós á setningarfundi haf-
réttarráðstefnunnar.
ÞAÐ gerðist svo rétt eftir
Kaupmannahafnarfundinn, aö
utanrikisráðherrum banda-
lagsins tókst ekki að ná sam-
komulagi um hinn fyrirhug-
aða þróunarsjóð bandalags-
ins, sem öllu réttara mun þó
að kalla byggðasjóð, en verk-
efni hans á að vera að veita
framlög til uppbyggingar i
þeim landshlutum þátttöku-
landanna, sem taldir eru van-
þróaðir. Sérstök nefnd hefur
unnið að undirbúningi þessa
máls á vegum bandalagsins
undir forustu Thomsons, sem
er annar fulltrúi Breta i
stjórnarnefnd bandalagsins.
Bretar hafa bundið miklar
vonir við þennan sjóð, þvi aö
þeir hafa vænzt þess að geta
fengið mikið framlag úr hon-
um til uppbyggingar i Skot-
landi og Wales. Samkvæmt til-
lögum þeirra átti. sjóðurinn að
fá til umráða næstu þrjú árin
þrjá milljarða reikningsein-
inga, eða sem svarar 22.3
milljónum danskra króna.
Thomsonsnefndin skar þetta
niður i 2.25 milljarða reikn-
ingseininga, eða sem svarar
7.5 milljörðum danskra króna.
Afstaða þeirra byggist m.a. á
þvi, að þeir yrðu að leggja
fram mest til sjóðsins. Þá eru
þeir einnig ósammála
Thomsonsnefndinni um,
hvaða landshluta beri að telja
vanþróaða. Vestur-Þjóðverjar
telja aðeins Italiu, trland og
Bretland (vegna Skollands
og Wales) eiga rétt á framlög-
um úr sjóðnum. Thomsons tel-
ur hins vegar, að viss svæði i
Frakklandi og Vestur-Þýzka-
landi séu vanþróuð, auk Norð-
ur-Jótlands og Grænlands.
Þessi ágreiningur varð þess
valdandi, að samningar um
stofnun sjóðsins fóru út um
þúlur á utanrikisráðherra-
iundi, sem haldinn var rétt
lyrir jólin. Aðaldeilan var
milli Breta og Vestur-Þjóð-
verja. Af þessu draga ýmsir
blaðamenn þá ályktun, að illa
gangi að jafna ágreiningsmál
innan bandalagsins. Undan-
l'arið hafa Bretar og Vestur-
Þjóðverjar unnið að þvi á bak
við tjöldin að jafna þennan
ágreining. Liklegt þykir, að
Vestur-Þjóðverjar hafi nú sér-
stakan áhuga á þvi, þar sem
þeir tóku við formennsku i
ráðherranefnd bandalagsins
nú um áramótin, og gegna
henni næstu sex mánuðina.
Stórblaðið Times vekur ný-
lega athygli á þvi, að raun-
verulega beri ekki eins mikið
á milli og ýmsir ætla, þar sem
Bretar fengju um 40% af
framlögum sjóðsins sam-
kvæmt þýzku tillögunni, en
25% samkvæmt Thomsonstil-
lögunni. Sé hins vegar farið
eftir þýzku tillögunni, fá
Frakkar og Danir ekki neitt,
og gæti það valdið nýjum
ágreiningi. Það er hins vegar
Bretum metnaðarmál að fá
sem mest, þar sem talið er, að
hingaö til hafi þeir tapað á
þátttökunni í Efnahagsbanda-
laginu.
Liklegt má telja, að deila
þessi jafnist með málamiðlun
fyrr eða siðar. Hún sýnir vel,
að það tekur sinn tima að
koma á jafn viðtækri sam-
vinnu og stefnt er að með
Efnahagsbandalaginu. En
þrátt fyrir allt miðar alltaf
nokkuð i sameiningaráttina.
Þ.Þ.
---- --- --- —
Þ.Þ.