Tíminn - 10.01.1974, Blaðsíða 14

14
TÍMINN
Fimmtudagur 10. janúar 1974
geimnum, sem við köllum jörð.
Oft virtist hann bera ljáinn niður
þar sem engan grunaði að hann
gerði það, eins og þegar Ella lézt
ung að árum eða þegar Elisa féll i
valinn en nýfæddur sonur hennar
grét án þess að vita neitt um það.
En oftast réði hið gamla lögmál
sláttumannsins, að hinir gömlu
dóu.
Sumum virtist dauðinn þó
gleyma. Constance frænku t.d.
Hún hugsaði oft með sér að i
rauninni væri líf hennar tilgangs-
laust með öllu, þvi að hún gerði
ekkert gagn.
Móðir hennar var löngu látin.
Júllus frændi og Hanna líka, svo
að ekki sé minnzt á bróður hennar
og konu hans, sem bæði dóu
tiltölulega ung að árum — og svo
auðvitað frænkur hennar sem
létust i hárri elli en þeim hafði
hún ætið reynt að vera góð.
Auðvitað lifði unga fólkið enn,
fyrst og fremst Manúela og litla
dóttir hennar. Manúela var henni
ákaflega góð og Constance þótti
firna vænt um barnið, Helle litlu.
Constance var mjög i mun að
vera ekki fyrir og þess vegna
hafði hún ekki verið um kyrrt
heima hjá Manúelu eftir að hún
giftist, þvi að hún var feimin,
jafnvel dálitið hrædd við Jan, þótt
hún kynni vel að meta hann.
Hann var nýtizkulegur.
Hugsanir hans og hugmyndir
virtust heimi hennar og tima svo
framandi og auk þess var hann
svo einrænn og þungur á bár-
unni og hafði verið það allt frá
barnsaldri eins og Fritz — þótt
þeir væru ólikir að öðru leyti.
Constance var dálitið hrædd við
hann, þvi að hún skildi hann ekki.
Hún hugsaði oft um það hvort
Manúela væri fullkomlega
hamingjusöm með honum. Hún
vonaði að svo væri. Manúelu hafði
lika þótt mjög vænt um Fritz en
það var samt gott að hún hafði
fengið þann yngri þeirra. Fritz
lokaði sig alveg inni i stóra húsinu
sinu, las og skrifaði og hitti fáa.
Jan var þó félagslyndari, þótt
alvörugefinn væri. Hann átti sér
svo mörg áhugamál og hitti þess
vegna marga, sem virtust hafa
miklarmætur á honum. Sumar af
hugmyndum Jans fannst
Constance að væru i uppreisnar-
gjarnra lagi, jafnvel „rauðar”
eins og fólk kallaði það. Heima-
fyrir vildi hann vera einráður. Oft
vorkenndi Constance Manúelu,
þótt hún kvartaði aldrei. Nei, það
varð að segja Manúelu til hróss
að hún kvartaði aldrei undan
skaplyndi Jans sem virtist vera
svipað og Fritz.
t rauninni var Constance orðin
mjög einmana siðustu árin þvi
veikindi Jean Pierres tóku allan
tima Lenu, svo að hana sá hún
sjaldan, blessunina, — og ekki gat
hún orðið henni að liði, þótt hún
fegin vildi.
Æ já, hugsaði Constance, þegar
hún sat i stofunni sinni, sem var
alveg eins það herrans ár 1898 og
þegar hann Edward hennar bað
hennar fyrir 50 árum, æ já, ég
vildi óska þess að Herrann færi nú
að taka mig til sin, þvi að ég er
hvort sem er ekki til neins gagns
og hef aldrei verið...
En svo tók hún i hnakka-
drambið á sjálfri sér.
Nei, hún ætlaði ekki að vera
bitur, siður en svo, enda hafði hún
margt að þakka fyrir. Fyrst og
fremst árin, sem hún hafði haft
Manúelu hjá sér, þeim mátti hún
aidrei gleyma. Og svo hafði henni
veitzt sú gleði að fá að vera
móður sinni stoð og stytta i
ellinni. En nú var þessu öllu lokið.
Constance fannst sem tið hennar
væri á enda runnin og óskaði þess
innra með sér að „Drottinn
gleymdi henni ekki alltof lengi”.
En það fór nú samt svo að Drott-
inn mundi fyrst eftir Jean Pierre.
Jean Pierre sofnaði að eilifu
eina haustnóttina.
Siðustu árin hafði Lena þurft að
gæta hans eins og litils barns.
Hún varð að hafa auga með þvi að
hann borðaði matinn sinn, þvi að
annars snerti hann ekki á honum
og svipaða sögu var að segja af
fataskiptum, þvotti og rakstri og i
rauninni öllum likamlegum þörf-
um hans.
Þunglyndið, sem hafði þjakað
hann fyrstu árin eftir lát Ellu og
sjálfsásakanirnar og hinar eilifu
vangaveltur hans um syndina og
hegninguna, hinn blinda og
miskunnarlausa leik tilviljunar-
innar með örlög mannanna, hið
blóðuga óréttlæti, sem olli þvi að
sumum var refsað grimmilega
fyrir gerðir sinar en aðrir sluppu
refsingarlaust, þótt þeir hefðu
framið hin mestu ódæði — allt
þetta hafði smám saman breytzt i
sljóleika, svo að hann virtist ekki
verða þess var hvað gerðist
umhverfis hann. Hann lifði i
sinum eigin hugarheimi. t upp-
hafi þessa sljóleika ástands hafði
hann þó gælt við hinar mörgu
hugmyndir sinar og tilraunir, án
þess þó að það leiddi til neins og
um leið gekk hann um gólf og
talaði við sjálfan sig eða annað
fólk sem aðeins Lena vissi hversu
nátengt var honum.
Jan var samt farið að gruna
margt. Hin börnin gerðu sér ljóst,
að faðir þeirra sem var svo
góðum gáfum gæddur, væri
orðinn geðveikur, og það fékk
mjög á þau.
Lena bar kross sinn með þolin
mæði. Hún annaðist Jean Pierre,
sem hún hafði elskað svo mjög i
æsku sinni, vegna glæsileika
hans, með þeirri bliðu og tryggð,
sem henni var eiginleg, þótt hann
væri nú gamall, grár og lotinn.
Lena var þeirrar skoðunar að allt
I veröldinni þyrfti að borga fyrr
eða siðar. Hamingja eins og sú,
sem hún hafði notið með Jean
Pierre varð að greiðast og
greiðast dýru verði. Það var eitt
lögmála lifsins. Sá, sem aldrei
hafði notið hinnar dýpstu gleði og
hamingju hafði heldur enga skuld
að gjalda. Constance t.d. Gleði-
og áhyggjuefni hennar höfðu ætið
verið litilfjörleg, allt lif hennar
hafði verið grátt og tilbreytingar-
litið.
En var það betra?
Nei, Lena var ekki þeirrar
skoðunar.Hún greiddi fúslega
fyrir hina miklu hamingju, sem
hafði fallið henni i skaut á fyrstu
hjónabandsárunum, þótt gjaldið
væri hátt. Enn elskaði hún Jean
Pierre og hún hélt styrkri hendi
um stjórnvöll heimilisins, þótt oft
blési kaldan. .
Svo var guði fyrir að þakka að
börnin voru komin á fullorðinsár.
Edvard var kvæntur og hafði
nóg að gera sem yfirréttarlög-
fræðingur. Victor kenndi
klassiska heimspeki i
háskólanum. Hann var fluttur að
heiman, þótt hann væri ekki
kvæntur. Og Jan átti Manúelu að.
Engin tengdamóðir gæti óskað
sér betri tengdadóttur, enda hafði
Lena miklar mætur á henni. Þá
var aðeins Beata eftir. Hún bjó
enn heima, en lifði sinu eigin lifi.
Hún annaðist nú bókhaldið i stóru
vöruhúsi og var orðin sjálfstæð
kona um þritugt, sem sá um sig
sjálf og var næstum aldrei heima,
þvi að hún var sifellt á kven-
réttindafundum. önnur áugamál
átti hún ekki. Lena hafði smám
saman sætt sig við lifnaðarhætti
dóttur sinnar, sem þeyttist um
borgina á reiðhjóli, var stutt-
klippt með stifan flibba og bindi
eins og karlmaður og reykti
vindla. Beata virtist njóta þessa,
sagði Lena við sjálfa sig og þá sat
ekki á henni að vera að fetta
fingur út i það.
En svo dó Jean Pierre.
Hann hafði um nokkurra ára
skeið þjáðst af slæmum hósta,
sem Jan sonur hans sagði að
fylgdi. ellinni og svo kvefaðist
hann. t upphafi virtist Lenu engin
ástæða vera til ótta. Hún gaf hon-
um kamillute, berjasaftog dúðaði
hann i bak og fyrir og lét hann
halda kyrru fyrir i rúminu, af þvi
að hún hélt að það væri honum
fyrir beztu. Það hefði hún ekki átt
að gera en hún vissi ekki betur og
raunar ekki Jan heldur. Hóstinn
jókst, slimið safnaðist fyrir i
lungunum og hann dó af þvi sem
kallaö var lungnabólga. Hann
sofnaði svefninum langa með
hönd sina i hendi Lenu, en áður en
hið sólarhringslanga meðvitund-
arleysi, sem var undanfari
dauðans náði tökum á honum, var
þvi likast sem bráði af honum
sljóleikinn, sem hafði þjakað
hann hin siðari ár. Hann leit á
Lenu og brosti gamla töfrandi
brosinu og sagði hljóðlega:
— Lená litla, þú hefur verið
mér alltof góð og ég verðskuldaði
ekki konu eins og þig — þakka þér
fyrir...
Hún strauk hinum um hrukkótt
ennið og sagði:
— Nei Jean Pierre, nei — þvi að
ég hef alltaf elskað þig.
— Og fyrirgefið mér? spurði
hann, en röddin var orðin svo veik
að hún heyrði vart hvað hann
sagði.
— Ég hef ekkert að fyrirgefa,
Jean Pierre, þvi að þú hefur veitt
mér svo mikla hamingju.
Jean Pierre sagði ekki fleira.
Hann brosti aðeins og af andliti
hans stafaði sama ljóma og i
æsku hans. Brosið lék um varir
hans allt þar til hann var látinn....
Að útförinni lokinni var skotið á
fjölskyldufundi. Börnin voru öll
sammála um að Lena ætti að búa
áfram i húsinu þeirra ef hún æskti
þess. Börnin vildu öll, m.a.s. hin
þrjóskufulla Beata, varðveita
æskuheimilið eins lengi og hægt
væri og haga þessu þannig.
Lena vildi það auðvitað lika og
langaði raunar mjög til þess, en
kom samt með mótbárur.
Hafði hún i fyrsta lagi efni á
þvi?
— Auðvitað hefur þú efni á þvi,
mamma, þú hefur ekki minna
fjárráð, þótt pabbi sé dáinn, sagði
Edvard...
— Já, en arfurinn ykkar...
Edvard leit mynduglega á hin
þrjú systkini sin og sagði:
— Eg tel vist að við séum öll
sammála um að þú sitjir áfram i
óskiptu búi, mamma min. Að visu
er ekki um neina erfðaskrá að
ræða, svo að þeir sem vilja geta
krafizt arfsins, en mér finnst....
— Auðvitað sagði Beate og
kveikti sér i vindi.
Hin létu sér nægja að kinka
kolli, þvi að engum hafði dottið
annað i hug en að móðir þeirra
fengiað njóta peninganna hér eft-
ir sem hingað til. Fjárhæðin var
heldur ekki sérlega mikil, svo að
ekki veitti henni af.
— Það er bara eitt, sagði
Viktor lágum rómi. Þér finnst
kannski einmanalegt i þessu
stóra húsi, mamma, og þá datt
mér i hug að þú hefðir kannski
ekkert á móti þvi að innréttuð
væri litil ibúð á annarri hæðinni...
— Ekki ókunnugt fólk sem
leigjendur — nei, þá vil ég heldur
flytja, sagði Lena óttaslegin.
— Lofaðu mér nú að tala út,
mamma. Ég átti við að þá gæti ég
kannsk i fengið þá ibúð leigða.
Það þarf bara að flytja fáeinar
dyr, það er allt og sumt, sem þarf
að gera. Þá getið þið Beate búið á
neðstu hæðinni.
— Það væri gaman, Viktor
minn, en heldurðu ekki að þig
mundi iðra þessa...
— Nei, ég er orðinn hundleið-
ur á að borða á veitingastöðum.
Mig er farið að langa i góða mat-
inn þinn mamma....
— Já, en ef þú kvænist?
— Það geri ég ekki.
— Drottinn minn, þú ert enn
ungur, Viktor. Það er aldrei að
vita...
— Jú, það veit ég, sagði Viktor,
ég kvænist aldrei og mér finnst
0, fyrirgefðuA /Það er þá satt, að^
þú gerðir mérJ þeir séu á eftir
biltvið.-' y þðr.
111
liiil
I
FIMMTUDAGUR
10. janúar
7.00 Morgunútvarp. Veður-
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10.
Morgunleikfimi kl. 7.20.
Fréttir kl. 7.30, 8.15 (og for-
ustugr. dagbl.) 9,00 og 10.00.
Morgunbæn kl. 7.55.
Morgunstund barnanna kl.
8.45: Knútur R. Magnússon
heldur áfram lestri sögunn-
ar „Villtur vegar” eftir
Oddmund Ljone (5).
Morgunleikfimi kl. 9.20. Til-
kynningar kl. 9.30. Létt lög á
milli liða. Við sjóinn kl.
10.25: Morgunpoppkl. 10.40:
Alvin Lee og Mylon Le
Ferve syngja. Hljómplötu-
safnið kl. 11.00: Cendurt.
þáttur G.G.)
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Fréttir og veðurfregnir.
Tilkynningar.
13.00 Á frivaktinni. Margrét
Guðmundsdóttir kynnir
óskalög sjómanna.
14.30 Siðdegissagan: „Fjár-
svikararnir" eftir Valentfn
Katajeff. Þýðandinn, Ragn-
ar Jóhannesson cand. mag.,
les (4).
15.00 M iðdegistónleikar:
Christoph Esvhenbach
pianóleikari og Köckert-
kvartettinn leika Kvintett i
A-dúr op. 114 eftir Franz
Schubert. Geza Anda leikur
á pianó Sinfóniskar etýður
op. 13 eftir. Robert Schu-
mann.
16.00 Fréttir. Tilkynningar.
16.15 Veðurfregnir.
16.20 Popphronið.
16.45 Barnatimi: Eirikur
Stefánsson stjórnar. Sin
ögnin af hverju.a. Smáleik-
þættir og samtöl, sem börn
flytja. b. „Cosetta”, stuttur
kafli úr Vesalingunum eftir
Victor Hugo, lesinn af Eiriki
Stefánssyni.
17.30 Framburðarkennsla i
ensku.
17.40 Tónleikar. Tilkynningar.
18.30 Fréttir. 18.45 Veður-
fregnir, 18.55 Tilkynningar.
19.00 Veðurspá. Daglegt mál.
Helgi J. Halldórsson cand.
mag. flytur þáttinn.
19.10 Bókaspjall Umsjónar-
maður: Sigurður A.
Magnússon.
19.30 i skimunni. Myndlistar-
þáttur I umsjá Gylfa Gisla-
sonar.
19.50 Gestir i útvarpssal.
Andrej Kersakoff og
Jolanda Mríósjnikova frá
Sovétrikjunum leika verk
fyrir fiðlu og píanó eftir
Sarasate.
20.20 Leikrit: „Mannvinur-
inn” eftir Christopher
Hamton. Þýðandinn:
Torfey Steinsdóttir. Leik-
stjóri: Sigmundur örn Arn-
grimsson. Persónur og leik-
endur: Philip: Þorsteinn
Gunnarsson. Don: Þórhall-
ur Sigurðsson. John:
Kjartan Ragnarsson. Celia:
Steinunn Jóhannesdóttir.
Braham: Gunnar Eyjólfs-
son. Araminta: Margrét
Helga Jóhannsdóttir.
21.40 Pianólög eftir Schu-
mann, Brahms og Chopin.
Christoph Eschenbach, Wil-
helm Kempff, Geza Anda og
Stefan Askenase leika.
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. Kvöldsag-
an: Minningar Guðrúnar
Borgfjörð. Jón Aðils leikari
les (20).
22.35 Manstu eftir þessu?Tón-
listarþáttur i umsjá Guð-
mundar Jónssonar pianó-
leikara.
23.20 Fréttir i stuttu máli.
Dagskrárlok.
Auglýsið í
Tímanum