Tíminn - 08.02.1974, Blaðsíða 8

Tíminn - 08.02.1974, Blaðsíða 8
8 TÍMINN Föstudagur 8. febrúar 1974. Alþingi vegar var umframgjaldið 1.4 sinnum hærra samtals, en fasta- gjaldið. Siðan fer þetta hlutfall stöðugt hækkandi. Arið 1973 byggt á upplýsingum fyrir hálft ár, eru umframgjöld á höfuð- borgarsvæðinu nokkurn veginn þau sömu og fastagjöld, en i dreifbýlinu hins vegar eru um- framgjöldin orðin tvisvar og hálfum sirinum hærri heldur en fastgjaldið. Árið 1972 eru umframgjöldin á höfuðborgarsvæðinu 1420 kr. á hvern ibúa, en 2343 kr. á hvern ibúa í dreifbýlinu, en hækka siðan, byggt á hálfsárs upp- lýsingum 1973, upp i 2700 kr á hvern ibúa i dreifbýlinu. Viða mun þetta vera hærra. T.d. hef ég þær upplýsingar frá Isafirði, að þar munu umframgjöld vera um 3300 kr. á hvern ibúa. Ég hygg, að þetta nægi til þess að sýna, að ójöfnuður ermikillog stafar að sjálfsögðu fyrst og fremst af þvi, að á höfuðborgar- svæðinu er safnað saman flest öllum opinberum stofnunum. Þangað þurfa allir landsmenn að leita i rikum mæli og það ætti að vera skylda þjóðfélagsins, að sjá þeim öllum fyrir svipaðri aðstöðu til þess að ná til þessara opin- beru stofnana. Á höfuðborgar- svæðinu eru einnig fjölmargar aðrar þjónustumiðstöðvar, sem allir landsmenn þurfa að leita til. Um það var rætt við póst- og simamálastjóra, á hvern máta unnt væri að jafna þennan ójöfnuð, sem ég hef nefnt svo. t ljós kemur, að erfitt er að ná, án mjög mikillar fjárfestingar i langlinu- og skiptistöðvum, fullum jöfnuði með lands- mönnum, sem ég fyrir mitt leyti tel þó vera það markmið, sem beri að stefna að. Talið er,að langlinur yrðu svo ofhlaðnar með slikum fullkomnum jöfnuði, að þær þyrfti að margfalda frá þvi, sem nú er. Sums staðar erlendis virðist að þessu stefnt. T.d. hef ég þær upp- lýsingar frá Sviþjóð, að þar hafi verið samþykkt að simgjöld i dreifbýliskyldu lækkuð um bað bil 50% að jafnaði og var þá talið, að þau yrðu svipuð simgjöldum á þéttbýlissvæðinu i kringum Stokkhólm. En vera má, að lang- linukerfi þeirra Svia sé allmiklu öflugra en okkar og þvi sé þetta þeim fremur kleift en okkur. Að vandlega athuguðu máli taldi nefndin þvi ekki fært að marka þá stefnu, að fullur jöfnuður næðist og kemur það fram i þessari þingsályktunartillögu svohljóðandi: „Alþingi ályktar að fela rikis- stjórn að haga endurskoðun gjaldskrár Landssimans þannig, að sem fyrst verði náð sem mestum jöfnuði með lands- mönnum i kostnaði við notkun simans og dreifbýli og höfuð- borgarsvæði beri hlutfallslega sömu byrði hinna sameiginlegu heildarsimgjalda. Sérstaklega ber að stefna að þvi að 1) simgjald innan eins svæðis- númers eða landshluta verði hin sömu um land allt. 2) gjöld fyrir simtöl úr dreifbýli til höfuðborgarsvæðisins lækki verulega”. Eins og þarna kemur fram, er fyrst og fremst um stefnumörkun að ræða. Við töldum rétt að binda þá stefnumörkun að verulegu leyti við endurskoðun á gjaldskrá Landssimans, sem að sjálfsögðu þarf annað slagið að fara fram. Virðist okkur, að við slika endur- skoðun eigi ávallt að stefna að þvi að ná vaxandi jöfnuði með lands- mönnum. Ýmsar tæknilegar breytingar má jafnframt fram- kvæma til þess þessi jöfnuður verði meiri en n% er. 0 Þin^pallur I 3. Verður wiðað ein- vörðungu við árið 1973 við út- hlutun fjárins i ár, eða verður höfundum gefinn klpstur á að sækja um viðbóttorritlaun vegna bóka útgefirnia 1972? Til menntamála^áðherra um reglur við úthlutuii viðbót- arritlauna. Frá Hipldóri Blöndal. Eftir hvaða reglum var farið við úthlutun viðbðtar- ritlauna, og hvað áttu margir höfundar rétt á viðbótarrit- launum samkvæmt þeim: a) árið 1972, b) árin 1970 og 1971? Concorde skoða hana nánar á eftir, en hún fer kl. 16:30. Concorde fer héðan til Fair- banks i Alaska. Sagði Ólafur, að flugtimi hennar þangað væri áætlaður um 2 klukkustundir, en þessa sömu vegalengd færi Boeing 707 t.d. á um 5 timum. Þessi Concordeþota mun vera sú, er aðallega er notuð til hinna mörgu og margvislegu tilrauna út um allar trissur. 1 þessu tilfelli er um að ræða tilraunaflug á Norðurleiðinni svokölluðu, þ.e. Frakkland-Keflavik-Vestur- strönd Bandarikjanna. Concorde þota hefur eigi áður lent hér á landi. Þríggja manna áhöfn var með þotunni, tveir flugstjórar og vélamaður en auk þess 20 sér- fræðingar, sem gera alls konar tilraunir. Hvenær og hvar þotan rauf hljóðmúrinn á leiðinni hingað, vitum við ekki, en alla vega var ekki ætlunin að slikt yrði yfir landinu. Trúlega, miðað við stefnuna, er hún kom hingað, hefur hún flogið framhjá Bretlandseyjum og þvi getað verið yfir hljóðhraða megnið af leiðinni yfir hafinu. Flugstjórinn á leiðinni var André Turcat, en hann var sá fyrsti, sem flaug Concorde 1969 og hefur verið aðal-reynsluflug- maður Concorde frá upphafi. Hann skýrði frá þvi að fimm- tán minútur hefðu liðið frá þvi að vélin rauf hljóðmúrinn þar til hún náði farflughraða. Á blaðsfðu 8 i blaðinu i dag er grein, þar sem fjallað er itarlega um Concorde. Þar er rakin saga vélarinnar, greint frá tæknilegum atriðum i sambandi við hana og grein gerð fyrir framtiðarhorfum flugvéla af þessu tagi. 0 Þjóðhátíð sveit, 6. júli að Reykholti i Borgarfirði, 20.-21. júli að Hólahólum á Snæfellsnesi, 21. júli i Búðardal, 13.-14. júli Vatnsfirði á Barðaströnd, 6.-7. júli i Kirkjuhvammi við Hvammstanga, 23. júni að Hólum i Hjaltadal, 17. júni i Ólafsfirði, 20.-21. júli að Kjarna við Akureyri, 17. júni að Laugum i Reykjadal, 7. júli að Asbyrgi i Kelduhverfi, 6.-7. júli að Eiðum i Eiðaþinghá, 17. júni á Höfn i Hornafirði, 17. júni að Sytrastapa á Siðu, 23. júni að Merkjaá i Fljótshlið, 7. júli á Selfossi, 2.-7. ágúst i Vestmannaeyjum, 21. júli i Hafnarfirði, 20.-21. júli á Rúts- túni i Kópavogi og 3.-5. ágúst i Reykjavik. 011 byggðarlög á Vest- f jarðakjálkanum standa sameiginlega að hátiðinni i Vatnsfirði og Múl- sýslungar allir að Eiðahá- tiðinni. Grænl. við hlaðvarpann hjá okkur er land sem svipað er ástatt með”. Sagðist Bjarni vonast til þess, að styrkur til Græn- lendinga yrði fastur liður i fjárhagsáætlun bæjarins. „Akureyrarbær er eini opin- beri aðilinn á öllu Islandi, sem hefur bein samskipti við Grænlendinga, og það er von min, að styrkurinn verði þess valdandi að fleiri aðilar gefi Grænlendingum gaum. Það er skammarlegt að rikið skuli ekki hugleiða þessi mál”, sagði bæjarstjórinn. Bæjarstjórn Akureyrar hefur nú sent bæjarstjórn Narssak tilkynningu um styrkinn, en siðan er það Grænlendinganna að ákveða á hvern hátt þeir verja upp- hæðinni. Sigurður Karlsson viðskipfanemi: Concorde og framtíðin VEGNA þess hve mikill áhugi er á flugmálum almennt hér- lendis, hafa menn oft rætt um Concorde, og heldur þar hver sinu fram. i grein þessari koma fram ýmsar staðreyndir um Concorde, sem flestir, er hafa áhuga á flugmálum, ættu að kynna scr. Sutt saga. A árunum upp úr 1950 gerði hin Konunglega flugmálastofn- un i Englandi rannsókn á mjó- um delta-væng og hegðan hans i lofti. Þessi rannsókn varð siðan grundvöllurinn að frumútliti Concorde. Svo var það hönnun arsamkeppni milli British Air- craft Corporation og Hawker Siddeley um hina hagstæðustu eiginleika langdrægrar, hljóð- frárrar farþega-flugvélar, sem leiddi til hinnar eiginlegu lýs- ingar á Concorde. Á flugsýning- unni i Paris 1961 sýndi Sud- Aviation likan af svipaðri flug- vél og var hún kölluð Super- Caravelle. Næstu 18 mánuðina fóru fram viðræður milli Eng- lendinga og Frakka, þar sem möguleikarnir á samvinnu á þessu sviði voru athugaðir. Þann 29. nóvember 1962 var undirritaður samningur á milli Englendinga og Frakka þess efnis,að smiða skyldi 2 flugvélar og 2 strokka til rannsókna og til- rauna. Sú vél átti að geta flogið með arðvænlega hleðslu frá Paris til New York á Mach 2.2, sem er rúmlega tvöfaldur hraði hljóðsins. Á árinu 1964 var ákveðið að lengja hana og gera hana hæfa til að fljúga frá höfuðborgum Mið-Evrópu til austurstrandar Bandarikjanna. 1 upphafi var ákveðið að vélin skyldi hafa sæti fyrir 128 farþega, en nú er talið liklegt að þau verði aðeins 108. Vélin var skirð Concorde, og er nafnið bæði enskt og franskt og þýðir samhugur. Fyrsta flug Concorde var frá Toulouse i Frakklandi 2. marz 1969 og var André Turcat flugstjóri. Þann 26. september siðast liðinn flaug hún i sýning- arflugi frá Washington til Paris- ar á 3 timum 33 minútum. Til gamans má geta þess, að Douglas DC-6 hefði þurft 16-18 tima og nútima farþegaþotur þurfa 7-8 tima, til að fljúga sömu leið. Tæknilegar upplýsingar. Þegar athugaðar eru tækni- legar upplýsingar um flugvélar, ber að geta þess, að um ægi- legan sæg upplýsinga er að 0 íþróttir keppnisbann fyrir mútumál, sem þeir flæktust i fyrir þremur árum. Þessir fimm leikmenn léku þá allir með Schalkc 04, og það gerðu þeir einnig á laugardaginn, nema Ilans-Jurgen Wittkamp, sem hef- ur verið seldur til Mönchenglad- bacli. Sher og Fichter, sem er fy rrverandi landsliðsmaður, skoruðu mörk Schalke. Urslit leikja i „Bundesligunni” á laugardaginn urðu þessi: Frankfurt—VfL Bochum 3:1 Wuppertalet—B.Munchen 1:4 Hannover 96—Hamburg S.V. 2:2 W. Bremen—Offenbach 0:2 Schalke 04—Mönchengladbach. 2:0 KölnF.C,—Stuttgard 5:2 Herta Berlin—Fort. Köln 1:1 Duisburg—Kaiserslautern 2:1 F. Dusseldorf—R.W. Essen 3:0 ræða, og vil ég þess vegna aðeins geta þeirra helztu hérna. Lengd 203 fét, vænghaf 83 fet, tómaþyngd 92 tonn, þyngd full- hlaðinnar vélar 194 tonn. Vélarnar eru 4 af tegundinni Rolls-Royce Bristol/Snecma Olympus og hefur hver vél 38.000 punda þrýsting. Eldsneytisbirgðir eru 117.000 litrar. Brautarþörf við lendingu eru 3000metrar og við flugtak 4000 metrar, og er þá miðað við heitt og þunnt loft. Farflughraði er 2.180 kilómetr- ar á klst. Hámarks-arðhleðsla er 12.700 kiló. Concorde hefur átt i erfiðleik- um vegna hinna miklu eldsneytisbirgða, sem farþegaflugvélum er skylt að hafa til vara, fyrir utan það eldsneyti, sem notað er á leiðinni. Hefur þetta leitt af sér að fækka verður farþegum úr 128 i 108. Talið er mögulegt að fá þessum reglum breytt Concorde i hag, en það er enn óvist. Einnig hefur þurft að lækka far- flughraðann úr Mach 2.2 i Mach 2.05, til að tryggja 45.000 klst endingu vélarskrokks. Aðaltæknivandamál Concorde er hins vegar hávaðinn. 1 þann mund er hún byrjar þjónustu mun hún vera álika hávaðasöm og Boeing 707 og Douglas DC-8, en mun hávaðameiri en Tristar, DC-10 og Boeing 747. Nú er verið að gera ýmsar tilraunir til að gera hana hávaðaminni, einkum vegna strangra takmarkana sem vænta má i framtiðinni. Frárfesting og rekstur, 1 upphafi var áætlað að verðið á Concorde til flugfélaga yrði 25-30 milljónir dala. En siðan hefur margt breytzt og er áætl- að söluverð hennar i dag 37-42 milljónir dala. Hækkunin stafar aðallega af auknum rannsókn- arkostnaði, ófyrirsjáanlegum verðhækkunum og gengis- breytingum. Verð hennar er talið svo hátt og áhættan svo mikil, að liklegt er, að ýmis flug- félög muni einungis leigja hana til skamms tima á meðan reynsla fæst á hinn eiginlega rekstrarkostnað. Færustu sérfræðingar British Airways telja að Concorde sé arðvænleg, sé henni flogið með 60% hleðslunýtingu á leiðinni London-New York, og að farmiðaverðið sé 15% yfir fyrsta klassa verði með venju- legri farþegaþotu. Þá er það bara að sjá, hversu góð söluvara hraðinn er. Eiris og sést á markatölu leikj- anna, þá er alltaf skorað mikið af mörkum i „Bundesligunni”, og það gerir það að verkum, að áhorfendur flykkjast á leikina, eins og sést á leik Schalke 04 og Mönchengladbach, en þann leik Concorde og flugfélögin. Rikisstjórnir Frakklands og Englands komu þvi til leiðar, að Air France og Britsh Airways gerðu pantanir strax i upphafi á 9 vélum samtals. önnur flug- félög gerðu ekki fastar pantan- ir, en tryggðu sér forkaupsrétt i vissan tima. Pan Am afsalaði sér forkaupsrétti siðasta vor og fylgdu ýmis önnur bandarísk fíugfélög þvi fordæmi, t.d. TWA. Bretar og Frakkar reyna nú sitt ýtrasta til að selja Concorde. Siðasta haust var farið i sýningarferð með hana til Suður-Ameriku og Bandarikj- ánna, en engin pöntun fékkst, aðeins vilyrði fyrir mögulegri leigu til skamms tima. Yfirleitt má segja, að hin stóru flugfélög ætli að biða og sjá, hvernig British Airways og Air France gengur að reka hana og hversu vinsæl hún verður, þegar hún verður tekin i notk«n vorið 1976. Þau flugfélög, sem talin eru liklegust til að panta Concorde i framtiðinni, eru: Pan Am, TWA, Japan Air Lines, Braniff og Eastern. Concorde og eldsneytiskreppan. Hinar öru hækkanir á flugvélaeldsneyti eru hlutfalls- lega verri fyrir Concorde en aðrar farþegaþotur. 1 þessu sambandi má geta þess, að Boeing 747 flýgur 32 farþegakiló- metra á hvern litra af eldsneyti, en Concorde flýgur aðeins 15 farþegakilómetra á hvern litra. 1 framtiðinni má þó vænta betri eldsneytisnýtingu af Concorde vegna tækniframfara. Þegar Boeing 707 og Couglas DC-8 þot- urnarbyrjuðufarþegaflug.flugu þær ca 14-15 farþegakilómetra á hvern litra, en hafa nú bætt afköst sin verulega. Lokaorð. 1 grein þessari hef ég reynt að lýsa kostum og göllum Concorde, eins vel og mér er unnt. Efláust er hægt að bæta við þetta miklu magni af tækni- upplýsingum, en óvist að hinn almenni lesandi hafi áhuga á þeim. Að lokum vil ég láta það koma fram, að ég er þess fullviss, að Bretar og Frakkar gerðu rétt i þvi að leggja út i þessa áhættu, þvi að þótt Concorde komi ekki til með að borga sig beint, þá mun hið visindalega framlag hennar margborga allt fjárhagslegt tap skattþegna Englands og Frakklands, sem þegar hafa veðjað 1.065 milljónum sterlingspunda á þetta tákn samvinnu og bræðralags. sáu 70.600 áhorfendur. Josef Meynckes, Mönchengladbach, er nú markhæstur i 1. deildar keppn- inni, hann hefur skorað 20 mörk. Gert Muller, markaskorarinn mikli i B. Munchen, hefur skorað 19 mörk. — SOS. Tilboð óskast i nokkrar fólksbifreiðar, sendibifreiðar og jeppabifreiðar er verða sýndár að Grensásveg 9 þriðjudaginn 12. febrúar kl. 12-3. Tilboðin verða opnuð i skrifstofu vorri kl. 5. Sala varnarliðseigna.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.