Tíminn - 11.08.1974, Qupperneq 11

Sunnudagur 11. ágúst 1974
TÍMINN
11
Þessi vél hefur veriö „happaskip” frá fyrstu tfö
gengiö aö skipuieggja þetta sjálf-
boöastarf meö tilliti til þess?
— Við gerum þetta allt á okkar
eigin fridögum, sem eru átta dag-
ar á mánuði. Ég hefi haft með
höndum skipulagið og hefi unnið i
samráði við þá, sem skipuleggja
flugið hjá flugfélögunum.
Þetta hefur verið gert þannig,
að þeir, sem fljúga landgræðslu-
vélinni hafa fengið fjóra fridaga i
striklotu, en svo hafa aðrir flug-
menn hjá félögunum fengið að
vinna fyrir hina sömu i tvo daga,
þannig að landgræðsluflug-
mennirnir hafa getað verið sex
daga samfleytt i áburðarfluginu.
Þannig að það eru fleiri, sem
vinna beint að þessu, en þeir sem
eru við stjórn landgræðsluvélar-
innar á hverjum tima. 18 flug-
menn hafa flogið landgræðsluvél-
inni og 6 — 7 flugliðar hafa tekið
aukavinnu hjá félögunum vegna
landgræðsluflugsins.
Skipulag sjálfboöastarfs-
ins. Færri komast að en
vilja
— Nú eru réttindi tii flugs aö
verulegu leyti miöuö viö flugvéla-
geröir. Hafa allir fiugmenn rétt-
indi til þess aö fijúga Douglasvél-
um?
— Nei. Hjá Flugfélagi íslands
er þessari gerð ennþá flogið, en
hjá Loftleiðum hafa engar slíkar
vélar verið i notkun i meira en
áratug. Þess vegna hefur þetta
komið meira i hlut flugmanna
Flugfélagsins að fljúga vélinni.
Hins vegar hafa mannaskipti
milli flugfélaganna nokkuð hjálp-
að til.
Á sinum tima fengu Loftleiðir
flugstjóra frá Flugfélaginu til
starfa hjá sér, en Loftleiðamenn,
sem verið var að taka inn, flugu
sem aðstoðarflugmenn hjá Flug-
félaginu og þá m.a. sem aðstoðar-
flugmenn á Douglas-vél eins og
landgræðsluflugvélinni. Með
þessu móti unnu þeir sér réttindi,
sem þeir hafa getað notað i land-
græðslufluginu, — og það má taka
það fram hér, að færri hafa
komizt í landgræðsluflugið en
vildu.
Flugið hefur farið fram á sein-
ustu dögum maimánaðar. Flogið
hefur verið allan júni og júlimán-
uð og nú var hætt 3. eða 4. ágúst. 1
fyrrasumar var starfstiminn
styttri. Þetta er sá árstimi, er
bezthentar til uppgræðslu. Flogið
er sex daga vikunnar.
— Hafa fleiri fiugiiöar unniö
sjálfboöastörf. T.d. flugvirkjar?
— Nei, ekki hefur það verið.
Hins vegar hafa þeir, sem unnu
að breytingunni á vélinni á sinum
tima, verkstjórar hjá Flug-
félaginu verið ákaflega liðlegir og ‘
hafa komið til aðstoðar þegar
þess hefur þurft og mikið hefur
legið við, en eins og áður sagði, þá
annast Flugfélagið viðhald land-
græðsluvélarinnar.
Sá í 10 kilómetra belti á
tveim mínútum
— Nú viröist áburöa rvélin skriöa
yfir jöröinni. Þarf ekki sérstaka
þjálfun til lágflugs?
— Þetta er ekki lágflug i al-
mennum skilningi þess. Vélin
dreifir fræi og áburði i um 200 feta
hæð. Það er svipuð hæð og flug-
vélar fljúga i, þegar þær koma
inn til lendingar og eru t.d. i yfir
Kópavogi og yfir norðurenda
Tjarnarinnar i Reykjavik, eða
yfir miðbænum.
Vélin losar hleðsluna á rúmlega
tveim minútum, á 130 — 140
sekúndum, en á þeim tima flýgur
vélin um 10 kilómetra. Ef verið er
að þéttsá, þá eru sett merki á
landið, sem notuð eru við sáning-
una og leiðbeiningar frá jörðu eru
einnig notaðar til þess að komast
hjá tvisáningu.
1 þeim verkefnum, sem unnið
hefur verið að undanfarið hefur
þó ekkert slikt verið nauösynlegt,
þar sem um mjög viðáttumikií
svæði hefur verið að ræða, og þá
má sáning ekki vera of þétt.
Vitum hvað er okkar gras
— Nú hafið þiö unniö viö þetta i
tvö sumur. Eruö þiö farnir aö
greina einhvern árangur af verki
ykkar?
— Já, það höfum viö svo sann-
arlega séð. Þarf ekki annað en aö
svipast um á leiöinni til Þorláks-
hafnar til þess að sjá stórmerkan
árangur áf þessari gróðursetn-
ingu. Svona er þetta viða annars-
staðar. Þeir, sem flogið hafa
þessar ferðir, vita hvar þeir hafa
farið um og það er mikil gleði
samfara þvi, að sjá gróður
spretta upp, þar sem örfoka
auðnin var áður.
— Nú hefur fengizt mjög aukið
fjármagn til áburðar og fræ-
kaupa. Ég held að öllum, sem til
þekkja, sé það ljóst, aö þetta á
eftir að valda gjörbyltingu i
gróðurfari á Islandi og þótt við,
sem fljúgum vélinni vitum hvað
er „okkar gras” og getum þess
vegna metið árangur eftir aðeins
tvö sumur, þá mun ekki liða á
löngu þar til allir sjá, að landið
hefur breytzt og sárin eru farin að
gróa, segir Magnús Jónsson, flug-
stjóri að lokum. JG
Landgræösluflugvéiin meöan hún hét Gljáfaxi og var i eigu
Flugfélagsins. Þá fór vélin meðal annars margar feröir til
Grænlands, en settur var skiöabúnaöur á vélina til þess fiugs.
Pdll Sveinsson
EX Gljdfaxi
— ein merkilegast flugvél
Flufélagsins
Brot úr sögu flugvélar:
Landgræðsluflug-
vélin PÁLL SVEINS-
SON hét áður Gljáfaxi
TF-ISH ogþað
kemur i ljós að Flug-
félagið hefur gefið
Landgræðslunni —
islenzku þjóðinni eina
af sinum þekktustu og
mestu happavélum.
Eftirfarandi upplýs-
ingar hefur Sveinn
Sæmundsson, blaða-
fulltrúi Flugfélagsins
gefið okkur um flug-
vélina: sögu hennar
og afrek:
Ógerningur er aö rekja sögu
„GLJAFAXA” i stuttri grein.
Þó skal þess getið að
„GLJAFAXl” var smiðaöur i
verksmiöjum Douglas
Aircraft Corporation I Santa
Monica i Kaliforniu áriö 1943.
Eigandi varö U.S. Airforce og
um siðir kom flugvélin til
islands enn i eigu bandariska
flughersins. Hún haföi cin-
kennisstafina 909. örn ó.
Johnson, sem þá var bæði for-
stjóri og yfirflugmaður félags-
ins, tók við þessum nýja far-
kosti 27. júli 1946 og dagana 27.
og 28.júli notaði hann til þess
að æfa lendingar á
Reykjavikurflugvelli. 29. júli
varsíðan flogið til Akureyrar,
þaöan til Hornafjarðar aftur
tii Akureyrar og til
Reykjavikur. Næstu vikur var
flugvélinni, sem við islenzkt
lofthæfnisskirteini fékk ein
kennisstafina TF-ISII, flogið
þindarlaust. Orn var jafnan
flugstjóri, en Kristján
Kristinsson aðstoðarflug-
niaður. Þetta haust flaug Örn
á H-inu eins og flugvélin var
þá kölluö, með hóp iþrótta-
manna til Prestvikur. Á
leiöinni til islands hrepptu
þeir hið versta veður og eftir
rúmlega sex tima flug var lent
á Reykjavikurflugvelli. Svo
hvasst var, að ekki var viðlit
að sr.úa flugvélinni. Véla-
menn fóru og héldu vélinni
niðri og hún var látin renna
afturábak undan veðrinu upp
að flugskýli. Stuttu eftir aö
„Gljáfaxi” kom i eigu Fiug-
félagsins keypti félagið tvær
aðrar Douglas DC-3 flugvélar
frá Bretlandi. Þar meö var
innanlandsflotinn oröinn hinn
glæsilegasti, en uppistaöa
hans voru þessar þrjár
Dakota flugvélar og þrjár
Catalina flugvélar. Auk þess
Grumman-flugbátur og tvær
De Haveiand flugvélar. „Gljá-
faxi” var aðallega I innan-
landsflugi svo og I leiguflug-
ferðum tii annarra landa og
kom viöa við. Arið 1963 hófst
enn merkur áfangi i sögu
þessarar margreyndu flug-
vélar. Það var þegar skiða-
flugið til Grænlands hófst og
skíðaútbúnaður var settur á
flugvélina, voru gerðar gagn-
GLJAFAXI TF ISH á flugi yfir hálendinu. Flugvélar af þessari gerö önnuöust innanlandsflugiö á
tslandi i áratugi.
gerðar endurbætur á farþega-
rými „Gljáfaxa”. Þekktur
brezkur kvikmyndafram-
leiðandi sagði við ritstjóra
þessa blaðs I fyrra er við
flugum með „Gljáfaxa" frá
Reykjavík til Fagurhóls-
mýrar. „Alltaf er gaman að
koma upp i Dakota flugvél.
Það minnir mann á gömlu
góðu dagana eftir striöið,
þegar flugsamgöngur milli
landa voru að komast i fast
horf. Þá mátti sjá þessar
gönilu, góöu flugvélar á öllum
flugvöllum”.
JG