Tíminn - 21.08.1974, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Miövikudagur 21. ágúst 1974.
Höfn i Hornafiröi.
Ingólfur Davíðsson:
Komið til
Hornaf jarðar
Siöan hringvegurinn var
opnaöur, ganga stórir áætlunar-
btlar daglega milli Reykjavikur
og Hornafjarðar. Lagt er af stað
frá Reykjavik kl. hálfnlu ár-
degis og komið á Höfn i Horna-
firði um sjöleytið. A austurleið
er snætt i Vik, en á Kirkjubæjar-
klaustri á vesturleið. Auk þess
er hægt að fá sér pylsur eða
annað smásnarl á leiðinni, t.d. á
Hvolsvelli og Fagurhólsmýri.
Leiðin frá Vik austur sandana
er æði sérkennileg og stórfeng-
lega fögur, þegar fjallasýnar
nýtur og jöklana ber við himin.
Nú eru stórfljótin brúuð, og
vegurinn var góður, þegar ég
fór þar um 18.-21. júli. Aðeins er
brúin á Kolgrimu léleg og svo
mjó, að langferðabilarnir stóru
geta aöeins mjakazt þar yfir
með varúð. Liklega verður þar
byggð ný brú næsta sumar.
Enn eru Laufskálavörður á
sinum stað á grjótöldu á Mýr-
dalssandi. Hvernig skyldi
standa á þessari vörðuþyrp-
ingu? Munnmæli herma, að
þarna hafi einu sinni staðið bær-
inn Laufskálar og skógarkjarr
verið þar, sem nú er möl og
sandur. Hið gamla býli Sandfell
I öræfum er nú horfið, öll húsin
rifin nýlega. Sandfell var lengi
kirkjustaður og prestssetur. A
Breiðamerkursandi gerði
skúmurinn óðara loftárásir,
þegar stigið var út úr bilnum.
Hann hagar sér eins og steypi-
flugvél i striði. Við Jökulsá
fengu farþegar að bregða sér út
sem snöggvast til að lita á hina
stórkostlegu jakaferð á ánni,
þarna örskammt frá.sjó. Annað
jökullón er ögn vestar. Viða
þarna austur frá sást fólk viö
tjöld sin, og sums staðar heilar
tjaldborgir, t.d. neðan við
Skaftafellsbrekkur.
Bæjahverfin i öræfum hafa
breytt svip á undanförnum ára-
tugum, ræktun vex og bygg-
ingarlag breytist. Burstabæirn-
ir gömlu hverfa, allt er byggt úr
steini. Gamla torfkirkjan á Hofi
heldur þó velli.
A Höfn var fjöldi ferðafólks.
Hóteliö er jafnan fullsetið, og
auk þess visað á gistiherbergi út
um bæ. Þyrping af allavega lit-
um tjöldum og f jöldi bfla á ,tún-
inu rétt við. útlendir ferðamenn
margir á hótelinu. Annar gisti-
staður er I skóla frammi I sveit
og einnig „pokapláss”. Allt var
þar einnig fullsetið, og nauðsyn-
legt er að panta gistingu i tima.
Kauptúnið Höfn stendur á
ljómandi fögrum stað, á holótt-
um tanga, en úti i firðinum
iramunaan og til beggja handa
er fjöldi skrúðgrænna graseyja
og hólma (sjá mynd). Sýn til
fjalla, og sérstaklega jökla, er
stórkostleg. Skriðjöklar blasa
viö: Fláajökull og vestar
Hein abergsjökull. Hann var
meiri og i einu lagi fyrrum, en i
seinni tiö hefur bráðnað framan
af honum, einkum neðan við
Hafrafell. Þar er Heinabergs-
jökullinn alveg slitinn sundur,
og er vestari álman stundum
nefnd Skálafellsjökull. Frá Höfn
eru þetta þá þrir skriðjöklar að
sjá. Það verður litið úr blessaðrj
Esjunni og Akrafjalli I saman-
burði við útsýnið frá Höfn i
Hórnafirði.
Höfn er laglegur kaupstaður,
nýr aö mestu, húsin lág og
snyrtileg. Gömul hús sjást
varla. Enn stendur að mestu
„ormurinn langi”, þ.e. Mikli-
garður Þórhalls Danielssonar,
kaupmanns og útgerðarmanns,
niðri við höfnina, en Þórhall má
kalla fööur kaupstaðarins.
Höfnina og bryggjupláss er ver-
ið að bæta. Atvinna er mikil, út-
vegur og byggingarvinna, heil
hverfi I byggingu. Vetrarvertið-
in var talin heldur léleg sl. vet-
ur, en humarveiðarnar hafa
gengið vel i sumar. Svo er mjög
vaxandi ferðamannastraumur.
Heldur er næðingasamt á
Höfn og gengur stundum særok
yfir. Trjágróður i göröum er
lágvaxinn og berst I bökkum,
þar sem ekki nýtur góðs skjóls.
Helzt viröist sitkagrenið þola
særokið og seltuna. Sitkagreni-
lundurinn hans Einars, I hól i út-
jaðri kaupstaðarins, virtist
gróskumestur og vænlegur vel.
Stærstu hrislur, sem ég sá I
sjálfum bænum, vaxa i garði
Gisla Björnssonar á Horni
Skólabrúar og Hafnarbrautar,
3-4 metra hátt sitkagreni, reyn-
ir, allvænt elri i skjóli, gljámik-
ið, yllibrúskur o.fl.
Margir garðar I Höfn eru lag-
legir og fjölskrúðugir að blóm-
um, bæði íslenzkum og útlend-
um. Sérstaklega virðast stein-
hæöajurtir og ýms islenzk blóm
eiga vel við skilyrðin, hér I þess-
um nýlegu görðum. Sæhvönn
sáir sér prýðilega og myndar
stóra brúska með hvitum blóm-
um og gljáandi blöðum. Hún á
skilið að verða algeng garðjurt.
Ég er hissa á hve margar
tegundir ýmsar húsfreyjur hér
rækta með góðum árangri I
■ görðum sinum, nóg er og til af
lágvöxnum, harðgerum blóm-
um til ræktunar. Um hávaxin
tré ætti ekki að hugsa mikið á
svona vindblásnum stöðum.
Gprðarnir geta orðið mjög
fallegir samt sem áður. Hæsta
birki, reynir og viðir, sem ég sá,
eru 2-4 metrar. Til eru lagleg
skjólgerði úr viðju og brekku-
vfði. Ekki bar mikiö á ryösvepp,
lús né skógarmöðkum, en til var
þetta þó allt.
Sumir skreyta garða sina meö
marglitum steinum, einkum
fögru, vatnsnúnu gabbrói, en af
þvi finnast hæfilegir hnullungar
f Lóni og á Breiðamerkursandi.
Lika er sums staðar raðað
skeljum, kórbllum og stórum
kuðungum, einkum hinum
hvassbrýndu hafkóngum, um-
hverfis blómabeðin, og getur
farið vel á þvi. Hvalbein sjást og
fnokkrum görðum. Margt kem-
ur þarna úr sjó, og hjá systur
fyrrnefnds Einars sá ég heilt
safn fengið úr sjó.
Litið er um matjurtagarða i
Höfn, áhuginn er meiri á blóma-
rækt. Frammi I sveitinni var
um skeið mjög mikil kartöflu-
rækt, akrar svo hekturum skipti
á mörgum bæjum. Mörg beztu
garðstæðin, I hólum og afliðandi
brekkum, eru nú orðin að túni.
Uppskera brást að mestu i
nokkur ár, og dró það úr
áhuganum, a.m.k. i þessum efn-
um. Hjá Agli á Seljavöllum og
nábúa hans eru t.d. um 6
hektarar undir kartöflum i sum-
ar. Egill telur, að vel reynist að
taka upp i grindakassa, sem
taka 15-20 poka, og geyma svo
kartöflurnar óhreyfðar i þeim.
Kartöflurnar verða þá ekki fyrir
hnjaski i meöferð og geymast
prýðilega.
Svipað ættu sem flestir að
reyna.
Veðrátta er jafnaðarlega mild
I Hornafirði, snjólétt mjög á
vetrum og svellalög fátið. Ber
og hverfandi. litið þar á kali.
Skilyrði til ræktunar virðast
hagstæð. Svipað er að segja um
Lónið. Margir „Hafnarbúar”
hafa byggt sumarbústaði I Lóni,
aðallega i landareign Brekku,
og telja miklu auðveldara að
rækta þar tré og runna en úti á
nesinu, sem Höfn stendur á.
Ég lit jafnan eftir jurta-1
slæðingum á feröum minum. Út I
á Höfn hefur gullbrá slæðzt með
varningi fyrir löngu og vex nú á
við og dreif um kaupstaðinn.
Frá sáðsléttum hafa borizt há-
liðagras og vallarfoxgras, eink-
um hið slðarnefnda, sem mynd-
ar viða belti I vegjöðrum og
þrifst ágætlega. Innanum vaxa
húsapuntur og háliðagras, og á
stöku stað skriðsóley. Vætu-
dúnurt sá ég sem slæöing i ein-
um garöi. Þetta er hávaxin,
amerisk tegund, sem breiðist
óðum út i Reykjavik. Hefur lik-
lega borizt þaðan með plöntum
austur.
Ekki eru sandarnir allsber
eyðimörk, fjarri fer þvi. Viða er:
svartur sandurinn grænflekk-
óttur af mosa. Blómjurtir vaxa
þar og á stangli. Um þetta leyti
er brúðbergið (blóðberg) þeirra
langfegurst. Hinar ljósrauðu
breiður þess eða smáblettir
beinlinis lýsa á sandinum, fin-
legt blóm og undurfagurt. Lika
fyrirtaks tejurt, lækningajurt og
ilmjurt.
Byggðir hafa að fornu verið
sumsstaðar á söndunum, en
löngu eyddar af jökulhlaupum
og ágangi vatnanna. Það er ein-
kennilegt að hugsa til þess, þeg-
ar ekið er eftir eyðilegum
sandinum. Kannski liggur
vegurinn einhversstaðar um
hlaöið á horfnu býli? Hlutar af
söndunum verða eflaust
ræktunarland i framtiðinni, sbr.
hina miklu grasrækt á Skóga-
sandi og viðar.
Það er feginsamleg tilfinning
að geta nú brunað I bil yfir sand-
ana og fljótin miklu, þar sem
áður varð með ærnum vanda að
ferðast á hestum I fylgd góðra
vatnamanna, og stundum þurfti
að biöa timum eða dögum sam-
an við árnar. Nú eru fornu fljót-
in ströngu brúum bundin.
Strauminn hemja gildir garðar,
graslendurnar flestar varöar.
Og vonandi sitja náttúruöflin
skæðu nokkurn veginn á sér.
Sólarfilmu póstkortið veitir
góða yfirsýn yfir Höfn og ná-
grenni (jöklarnir eru I annarri
átt). En allt þetta blasir við I
björtu veðri af hólnum, sem
hótelið og kirkjan standa á, og
skyggja lág ibúðarhúsin ekkert
á útsýnið til fjallanna. Húsin eru
snotur og ný, eða nýleg flest, og
öll held ég sem betur fer með
hallandi þaki. Flötu þökin leka
alltaf á íslandi!
Myndin af Hagatúni 15 sýnir
hús með ögn öldurmannlegum
svip, en varla er það samt eldra
en 40-50 ára. Birkihrislurnar
halla sér upp að þvi til skjóls.
A myndinni við höfnina er
„melgrasskúfurinn harði” i for-
grunni, en fiski- og geymsluhús
beint á móti. Bakvið skipin fyrir
miðju sést hluti af Miklagarði,
sem Þórhallu.r Danielsson lét
byggja um 1920. Burstahúsin til
hægri eru nýrri. í Miklagarði
voru sjö ibúðir uppi, en niðri var
saltað og þar geymd veiðarfæri
fyrir 14 bátshafnir. Þetta hefur
verið stórátak á þeim tima.
Vinna er nóg á Höfn og efna-
hagur virðist góður, eftir bygg-
ingum og húsbúnaði að dæma.
Sjómennirnir kváðust bráðum
fara i „humarfri”! Þorskur og
humar eru févænlegar skepnur.
Hvað væri Höfn án þeirra?
Hagatún 15, Höfn i Hornaflrði.
Við höfnina I Höfn I Hornafirði. Melgrastoppur.
Hútel Höfn, Hornafirði.