Tíminn - 21.08.1974, Blaðsíða 7

TÍMINN
7
Miðvikudagur 21. ágúst 1974.
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason, Tómas
Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300—18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523.
Verð I lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
Blaðaprenth.f.
Grundvallar-
krafan
í ályktun, sem nýlega var samþykkt á fundi
miðstjórnar Alþýðusambands fslands i tilefni
af skýrslum opinberra stofnana um efnahags-
ástandið, segir i upphafi, að það sé „grund-
vallarkrafa verkalýðssamtakanna að full at-
vinna haldist og ekki verði gripið til neinna
þeirra aðgerða, sem stefnt gætu atvinnuörygg-
inu i hættu, þótt nauðsynlegt reyndist að draga
úr eftirspurnarþenslu”.
Það er orðið lýðum Ijóst að ástand atvinnu-
veganna er nú þannig, að margar þýðingar-
mestu greinar þeirra eru að stöðvast, en aðrar
þola ekki nein aukin rekstrarútgjöld frá þvi,
sem nú er. Hins vegar á kaupgjald að hækka
um 15% um næstu mánaðamót, ef fylgt verður
kaupgjaldsvisitölunni. Ef þessi hækkun kæmi
til sögunnar þýddi það stöðvun nær alls at-
vinnurekstrar i landinu. Fyrir þær atvinnu-
greinar, sem verst eru staddar, eins og sjávar-
útveginn og hraðfrystihúsin, nægir það hvergi
nærri, að þessi kauphækkun komi ekki til
framkvæmda. Þessar atvinnugreinar þurfa á
sérstakri aðstoð að halda til viðbótar. Sama
gildir um útflutningsiðnaðinn. Óhjákvæmilegt
er þvi að gera það tvennt, ef fullnægja á grund-
vallarkröfunni um næga atvinnu, að binda
kaupgjaldsvisitöluna enn um sinn og gera sér-
stakar ráðstafanir vegna útflutningsatvinnu-
veganna, þvi að hér myndi strax skapast stór-
fellt atvinnuleysi, ef þeir stöðvast.
í samræmi við þetta hefur það nú orðið að
ráði á Alþingi, að framlengja um einn mánuð
bráðabirgðalögin, sem núv. rikisstjórn gaf út i
maímánuði siðastl. og frestaði þá kauphækkun-
um samkvæmt visitölu til 31. ágúst. Visitölu-
bindingin mun þvi haldast til septemberloka.
Ætlunin er, að hin nýja rikisstjórn, ef úr
stjórnarmyndun getur orðið fljótlega, noti
septembermánuð til að undirbúa frekari að-
gerðir og til samráðs við verkalýðssamtökin og
aðra aðila vinnumarkaðarins, þvi að ljóst er,
að slika kaupbindingu og frekari skerðingarað-
gerðir er ekki hægt að gera, nema láglauna-
fólkið fái það að einhverju leyti bætt. I viðræð-
um þeim, sem fóru fram um myndun vinstri
stjórnar, var það alltaf yfirlýst stefna ólafs Jó-
hannessonar, að slikt samráð yrði haft við
verkalýðshreyfinguna strax eftir að ný rikis-
stjórn hefði komizt á laggirnar. Þessari stefnu
mun verða fylgt af stjórn Framsóknarflokks-
ins og Sjálfstæðisflokksins, ef samkomulag
næst um myndun hennar.
Það er öllum ljóst, eins og áður segir, að
þjóðinni er nú mikill vandi á höndum i efna-
hagsmálum og framundan biður ekkert annað
en atvinnuleysi og óðaverðbólga, ef ekki verð-
ur reynt að reisa rönd við þvi. En íslendingar
eru ekki einir um þetta, heldur er þetta sam-
eiginlegt vandamál allra þjóða. Nú reynir á
þroska þjóðarinnar. Vonandi er það góðs viti,
að allir viðurkenna að vandinn sé mikill og
óhjákvæmilegt sé þvi að gripa til róttækra að-
gerða. Það hafa allir flokkar viðurkennt i
stjórnarmyndunarviðræðunum að undanförnu.
AÍlir munu lika á einu máli um, að grund-
vallarkrafan er að tryggja atvinnuöryggið.
Þ.Þ.
Igor Pavolv, APN:
Ný járnbraut, sem
breytir Síberíu
Hún hefur vakið allmikið umtal í Kína og Japan
Að undanförnu hefur verið
rætt allmikið f heimsblöð-
unum um nýja 3000 km langa
járnbraut, sem Rússar ætla
að leggja um Austur-SIberiu
frá Baikalvatni til Kyrra-
hafsstrandarinnar, allmikið
norðan við núverandi járn-
braut. Hin nýja járnbraut
mun liggja um landsvæði,
þar sem fundizt hafa mikil
náttúruauðævi, sem enn eru
ekki nýtt. 1 eftirfarandi grein
er rætt um þessa fyrirhug-
uðu járnbraut frá sjónarmiði
Rússa m.a. með tilliti til kin-
verskra blaðaummæla um
hana:

NÝTT stórvirki Sovétrikj-
anna, lagning Baikal-Amur
járnbrautarinnar, hefur verið
nokkuð til umræðu I heims-
blöðunum. Baikal-Amur járn-
brautin, sem er hliðargrein
Siberiujárnbrautarinnar og
greinist frá henni við Taisjet-
stöðina vestan Baikal, verður
3000 km löng og liggur um
Austur-Siberiu til strandar
Kyrrahafs. BAM liggur
180-500 km noröar en Siberiu-
brautin um héruð auðug af
kopar, nikkel, molybden og
kolum, og þar eru einnig viö-
lendir skógar. Járnbrautin
mun tengja héruð Siberiu og
austurströndina I eitt iðnaðar-
svæði, og á tilkomu hennar
byggist áætlun um iðnþróun
norðurhluta þessa svæðis qg
hun mun stuöla að byggð á
þessu viðáttumikla landsvæDi,
sem er þekkt fyrir heilnæmt
loftslag. í einu orði sagt mun
BAM verða lyftistöng fyrir
efnahagslif þessa hluta
Siberiu.
Nýja járnbrautin verður
stytzta og hagkvæmasta leiðin
til hafna viö Kyrrahaf, og það-
an til Japan og annarra landa I
austanverðri Asiu. Þar sem
gámaflutningar með Siberiu-
járnbrautinni milli Eystra-
salts og Kyrrahafs eru nú
taldir hagstæðastir og þægi
legastir, má sjá hver hagur
vörusendendum verður af
opnum Baikal-Amur járn-
brautarinnar, einkum ef við
höfum það i huga, að BAM
verður búin öllum nýjustu
tækni- og sjálfstjórnarbúnaði
og mun spara verulegan tima,
auk þess sem leiðin styttist um
hundruð kilómetra.
SUMIR vestrænir frétta-
skýrendur leggja hins vegar
óeðlilega mikla áherzlu á
hernaðarlega þýðingu járn-
brautarinnar og þaö að hún
muni verða miskliðarefni
milli Sovétrikjanna, Japans
og Kina. Hernaðarleg þýðing 1
hennar verður ekki meiri en
annarra járnbrauta, og það
þvi fremur sem hún liggur
norðar og fjær kinversku
landamærunum. Auk þess
væri barnaskapur að ætla, að
hernaðarlegt mikilvægi járn-
brauta, sem nú eru starfrækt-
ar, muni ekki hafa breytzt á
niunda áratugnum, þegar
áætlað er að BAM verði
fullbúin. Þeir vestrænir
fréttaskýrendur hafa einnig
rangt fyrir sér, sem segja, að
ákvörðun sovézku rikis-
stjórnarinnar um að hefja
lagningu Baikal-Amur járn-
brautarinnar hafi komið
Japönum á óvart,og að hún
hafi verið tekin með tilliti til
ágreiningsins við Kina.
Starf að hönnun járn-
brautarinnar hófst skömmu
eftir siðari heimsstyrjöldina,
og starf að sérstökum útfærsl-
um verksins hófst fyrir 10 ár-
um, eins og ljóst er af þeirri
staðreynd, að einstakir hlutar
Brézjneff i Siberfu
»
járnbrautarinnar hafa þegar
verið lagðir eða eru i lagningu.
Það er þvi út i hött að tala um
að lagning járnbrautarinnar
sé „óvænt”, eins og sum
vestræn blöð gera.
HVAÐ varðar Kina, þá túlka
Maóistar nálega allar aðgerð-
ir Sovétrikjanna sem
„sovézka yfirráðastefnu”, er
feli i sér beina „ógnun við
Kina”. Þessi áróður um
ógnunina i norðri miðar að þvi
að breyta skoðunum kin-
versku þjóðarinnar og afstöðu
til Sovétrikjanna sem mótuð-
ust af áratuga stuðningi og
hjálp Sovétrikjanna við Kina,
og þvi að réttlæta siaukinn
vigbúnað Kina og versnandi
lifskjör kinversku þjóðarinn-
ar.
Leiðtogar Maóista eru and-
stæðingar friðarþróunarinnar
og afleiðinga hennar, einkan-
lega þróunar gagnkvæmra,
hagstæðra efnahags-, visinda-
og menningarsamskipta
Sovétrikjanna og annarra
landa, m.a. Japans. Eðlileg
afleiðing af þessari stefnu er
löngun Kinverja til að vekja i
Sovétrikjunum vantrú m.a. á
efnahagsstefnunni i Sibferiu,
og möguleikana til að leysa
þetta risavaxna verkfni án
japanskrar eða bandariskrar
hjálpar.
HVE FRALEITAR þessar
fullyrðingar eru, má m.a.
ráða af ummælum próf. Nono-
mura við Hitotsubasi rikis-
háskólanna i Japan, en hann
sagði m.a.: „Svo virðist sem
Sovétrikin leitist við að þróa
Síberiu fyrst og fremst með
eigin kröftum ólikt Japan
þróa Sovétrikin Siberiu á
grundvelli langtima áætlana.
Þess vegna mun það ekki
valda neinum alvarlegum
erfiðleikum, þótt Japan og
Bandarikin hafni samstarfi
við þróun Siberiu. Sovétrikin
hafa boðið Japan og
Bandarikjunum þátttöku i
þróun Siberiu, ekki af efna-
hagsástæðum, heldur með til-
liti til utanrikisstefnu sinnar,
sem miðar að friði.”
„Prófessor Nonomura segir
ennfremur:
„Japanska rikisstjórnin og
japönsk fyrirtæki ættu að hafa
þetta i huga. Japan ætti að
taka æ virkari þátt i þróun
Siberíu. Það yrði Japan siður
en svo til tjóns.”
REYNSLAN hefur sýnt, að
Japanir ætla einmitt að fylgja
þessari stefnu. Þetta er t.d.
Ijóst af bókun, sem nýverið
var undirrituð i Tókió varð-
andi lánveitingu til Sovétrikj-
anna til framkvæmdar
þriggja meginverkefna:
Rannsókna og vinnslu koks-
kola i Suður-Jakutsk, annars
þáttar i nýtingu timburauðæfa
Austur-Siberiu, og rannsókna
og vinnslu jarðgass. Undir-
ritun þessarar bókunar er
raunar framkvæmd á
samningi, er gerður var i
Moskvu i október s.l. af L.
Brézjnéff, aðalritara
Kommúnistaflokks Sovétrikj-
anna, og Tanaka, forsætisráð-
herra Japans.
Lán, sem veitt verða
samkvæmt þessari bókun,
munu sérstaklega notuð til
kaupa á japönskum tækjum til
kolavinnslu og til lagningar
járnbrauta (þar er átt við
lagningu Baikal-Amur
járnbrautarinnar), sem munu
notaðar til að flytja sovézk kol
til Japans næstu 15 ár eftir
1983. Þannig er staða mála i
sambandi við lagningu
Baikal-Amur járnbrautarinn-
ar, þannig er afstaöa Japana
og staða Kinverja. Þegar rætt
er um þróun Siberiu, hljóta
menn að vera sammála
yfirlýsingu T. Kimura, hins
nýja utanrikisráöherra
Japans, um að „samvinna
Japans og Sovétrikjanna um
þróun Siberiu og friðsamleg
sambúð Bandarikjanna og
Sovétrikjanna munu verða til
góðs i sambandi við það að
koma á festu i Asiu og til góðs
fyrir Kina.”