Tíminn - 26.09.1974, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 26. september 1974.
TÍMINN
3
Garnaveiki breiðist út
Óvenjumargt fé yfir girðingar Suuðfjárveikivarna,
segir Sæmundur Friðriksson framkvæmdastjóri
Þeir hafa efni á stóryrðunum
Gsal-Reykjavik — Arlega fara
nokkrar kindur yfir varnarlinur
Sauðfjárveikivarna, og þær
fregnir berast nú úr Húnavatns-
sýslu, að þar hafi óvenjumargt fé
komið fram nú i haust, sem farið
hafi yfir varnalinurnar. Það þarf
vart að taka það fram, að þegar
slikt hendir, þarf að lóga fénu,
sem komizt hefur yfir á annað
svæði.
Sæmundur Friðriksson, fram-
kvæmdastjóri Sauðfjárveiki-
varna, sagði Timanum, að yfir
Blöndu hefðu farið um sjötiu
kindur á hvorn veg að meðtöldum
lömbum. Sagði Sæmundur, að
þetta væri talsverð aukning frá
fyrra ári, en þá hefðu umniutiu
kindur i allt farið yfir þessa
varnarlinu.
— Svo er mér tjáð, að þarna i
Húnavatnssýslu hafi komið fram
nokkrar kindur úr Árnessýslu,
sem er mjög óvenjulegt, og kann
ég enga skýringu þar á.
Sagði Sæmundur, að ýmsar
getgátur væru á lofti hvað varðar
þessa aukningu, en i flestum til-
fellum væri ástæðan sennilega sú,
að vorað hefði snemma, og bænd-
ur hefðu þvi fyrr en áður rekið
eða flutt fé sitt inn á afréttarlönd-
in og jafnvel lengra en tiðkazt
hefði. Eins væri talið, að mjög
vatnslitið hefði verið i ám i sumar
og mætti rekja aukninguna að
einhverju leyti til þess.
— Það er ekki girt með Blöndu
nema norðantil, og sjálf áin látin
duga sem vörn að sunnanverðu.
Það hefur færzt i vöxt á seinni ár-
um að kindur hafi farið yfir ána,
og einkanlega núna i ár. Eins hef-
ur farið fleira fé en áður yfir Mið-
fjarðargirðingu, sem svo er köll-
uð, liklega einar tuttugu kindur.
— Hvernig er viðhaldi á
griðingum Sauðfjárveikivarna
háttað?
— Við höfum viðs vegar á land-
inu fulltrúa, sem búa nærri
girðingunum og hafa þeir ásamt
öðrum mönnum unnið að viðhaldi
girðinganna á hverju ári. Hins
vegar gengur nú mun verr en áð-
ur, að fá menn til að taka að sér
þessi störf, enda mikil eftirspurn
eftir vinnukrafti á siðustu árum,
eins og allir vita.
VÉLSKÓLADEILDIR
í BOÐI
enginn óhugi í 3 útgerðarbæjum
í RÆÐU, sem Andrés
Guðjónsson, skólastjóri vél-
skólans, flutti við setningu
skólans, kom fram, að viðlfka
margir munu i vetur stunda
vélstjóranám, og i fyrra. Eru 295
nemendur innritaðir i Reykjavik,
25 á Akureyri og 19 á Isafirði.
Fyrir tveimur árum var
samþykkt á alþingi, að vélskólinn
skyldi reka deildiráHöfn í Horna-
firði og i Ólafsvik. Þegar auglýst
var eftir nemendum i fyrra, sótti
einn um skólavist i Ólafsvik og
enginn á Höfn, og sama sagan
endurtók sig i haust, svo að ekki
verður af neinum skólarekstri af
þessu tagi á þessum stöðum i vet-
ur. Gegnir það raunar furðu,
hversu tómlátir menn eru, þegar
svo fjölmennum útgerðarbæjum
er gefinn kostur á nýrri skóla-
stofnun, nátengdri atvinnulifinu,
og er ekki vansalaust. Mun seint
ganga að koma upp nýjum
stofnunum úti á landsbyggðinni,
þegar þannig er brugðizt við af
heimamönnum.
í Vestmannaeyjum átti að
hefja rekstur skóladeildar að
nýju á þessu hausti en þar
gerðist það einnig, að aðeins ein
umsókn barst, svo að ekki verður
heldur nein skóladeild þar i vetur.
Á hinn bóginn er i athugun að
stofna skóladeild á Siglufirði, þar
sem tólf nemendur vilja hefja
nám á fyrsta stigi. Gæti skóla-
reksturinn þar ef til vill orðið i
einhvers konar samvinnu við
Akureyrardeildina.
Bankamenn mótmæla
Stjórn Sambands isl. banka-
manna mótmælir þvi, að rikis-
stjórn rjúfi gerða kjarasamninga
með lagaboði.
Afleiðing þess að svipta banka-
starfsmenn verðlagsbótum i
meira en heilt ár er meiri kjara-
skerðing en þekkst hefur, og við
það bætist, að ekki hefur komið
fram, að settar verði hömlur á
verðhækkanir og virðist þvi stefnt
út i óvissuna með það, hver
kaupmáttur launa verður á næstu
mánuðum.
S.I.B. telur, að grundvallarat-,
riði sé að miða við lágmarks-
kaupmátt launa, þegar gerðar
eru slikar kjaraskerðingar-
ráðstafanir.
Láglaunauppbætur þær, sem
fyrirhugaðar eru, munu hvergi
nægja til að mæta umræddri
sviptingu verðlagsuppbóta.
Þá verður S.Í.B. að benda á, að
á öllum timum hafa dýrtiðar-
ráöstafanir stjórnvalda bitnað
fyrst og fremst á fastlaunamönn-
um og verður að leggja á þaö
áherzlu, að stefnubreyting verði
þar á.
Stjórn S.l.B. telur, að kjör fast-
launamanna, séu ekki sú
meinsemd, sem gerir kjara-
skerðingarráöstafanir nauðsyn-
legar, þvi til staðfestingar má
benda á siðustu kjarasamninga
S.Í.B. og bankanna.
Stjórn S.l.B. hefur ákveðið að
láta fara fram könnun á þeirri
kjaraskerðingu sem orðin er, og
verða mun i næstu framtið, og
verður niðurstaða þeirrar könn-
unar send fjölmiðlum.
BSRBmótmælir
EFTIRF ARANDI tillaga var
samþykkt með öllum atvkæðum á
fundi stjórnar Bandalags starfs-
manna rfkis og bæja 23. sept. s.I.
„Stjórn BSRB mótmælir þvi, að
rikisstjórnir rjúfi gerða
samninga og svipti opinbera
starfsmenn umsaminni verðlags-
uppbót i heilt ár, jafnframt þvi
sem þegar hafa orðið og fyrir-
sjáanlegar eru verulegar
hækkanir vöru og þjónustu. Af-
leiðing þessa er einhver mesta
kjaraskerðing, sem orðið hefur i
einum áfanga.
Láglaunauppbætur þær, sem
áformaðar eru, munu hvergi
nærri liggja til að bæta
kaupskerðingu opinberra starfs-
manna, sem þeirra eru aðnjót-
andi. Sá hluti opinberra starfs-
manna, sem alls engar bætur fær,
hefur nú þegar verið sviptur með
visitöluskerðingu þeirri 20%
launahækkun að meðaltali, sem
samið var um i siðustu kjara-
samningum, og fyrirsjáanlegar
eru álika verðhækkanir, sem
launafólki er ætlað að bera bóta-
laust.
Bandalagsstjórnin ákveður að
láta gera itarlega greinargerð um
kjaraskerðingu opinberra starfs-
manna og leggja hana fyrir á for-
mannaráðstefnu BSRB, sem
haldin verður 9.-11. okt. n.k. og
fjalla mun um efnahagsmál.”
— Hvað hafa Sauðfjárveiki-
varnir yfir miklu fjármagni að
ráða?
— A siðustu árum hefur þetta
verið á milli 15 til 18 milljónir.
Eins og gefur að skilja fer þetta fé
til ýmissa hluta, t.d. er ein rann-
sóknardeild tilraunastöðvarinnar
á Keldum, þar sem vinna 5-6
manns á hverju ári, kostuð al-
gjörlega af þessu fé. Það er að-
eins litill hluti af þessu fé, sem fer
til viðhalds varnargirðinganna.
Sagði Sæmundur, að engar telj-
andi breytingar hefðu orðið á
svæðaskiptingu sauðfjárveiki-
varna á siðustu tuttugu árum.
— Mæðiveiki hefur ekki fundizt
hér á landi I niu ár. Siðast fannst
hún árið 1965 i Norðurárdal.
Breytingar á svæðum sauðfjár-
veikivarna verða ekki gerðar fyrr
en útséð þykir, að mæðuveiki
leynist hvergi á þeim svæðum,
þar sem breytingar yrðu gerðar.
Sagði Sæmundur, að i haust
myndi rannsóknarfólk verða i
Borgarnesi til að leita að veikinni,
eins og verið hefði á siðustu ár-
um. Sagði hann, að þessi starf-
semi hefði verið við liði allt frá
þvi veikin fannst i Norðurárdal
1965, og reyndar einnig áður.
Heilsufar búfjár hefði verið
itarlega kannað og leitað hefði
verið að veikinni á þeim tima, er
slátrun stæði yfir á fullorðnu fé.
— Þótt garnaveikin geri ekki
verulegt tjón nú orðið, er rétt að
geta þess, að hún færist alltaf
nokkuð út. Það er alltaf verið að
stækka svæðin, þar sem bólusett
er. Til dæmis var i fyrrahaust
bólusett fé á Snæfellsnesi vestan
girðingar, og sama haust var haf-
in bólusetning i Suðurdölum. Árið
1972 var farið að bólusetja fé i
Húnavatnssýslu, vestan Blöndu
allt vestur að Miðfirði. Fyrir
ókunnuga er rétt að geta þess, að
einungis eru bólusett lömb og
veturgamlarær, sagði Sæmundur
Friðriksson að íokum.
„Kaupmátturinn færður til baka um tvö ár”, segir I geysistórri
fyrirsögn I Alþýöublaðinu I gær. Svona fullyrðing er vitaskuld nokk-
uð frjálsleg alhæfing, þar sem hinir tekjulægstu fá til dæmis um-
talsverðar bætur, en þar að auki ekki óvænt tiöindi, þótt það komi
einhvers staðar fram, er að atvinnuvegunum þrengir. Aldrei hefur
verið farið neitt dult með það, að efnahagsráðstafanirnar hlytu að
kosta nokkuð. Margir munu meta mest, ef tekst að láta þær koma
réttlatlega niður.
En hvað er svo Alþýðublaðið að geipa? Minnist það ekki viðreisn-
aráranna, þegar atvinnuleysi þjakaði þjóðina og fóik flúði land —
undan stjórnarfari, sem var Alþýðublaðinu skylt? Kjör manna nú
fyrir tveimur árumvoru orðin öll önnur en þau voru á viöreisnarár-
unum, og gátu sannarlegt harla góö heitið I samanburði við við-
reisnarkjörin.
Farið að fordæmi Gefjunar
Það eru forn fræöi, aö konungur Svfa hafi gefiö Gefjunni eitt plógs-
land, er Óðinn sendi hana norður yfir sundið i landaleit. Beitti hún
þá fyrir plóginn sonum slnum fjórum, er jötunn hafði gert henni, og
dró dávæna skák á haf út. Bletturinn sá heitir nú Sjáland, en Lögur-
inn sænski fyllir plógfariö, sem eftir varð.
Svona hraustlegar tiltektir hélt maður, að heyrði til fornöldinni
eins og aldur Metúsalems og afl Samsonar og kraftaverkin öll. En
biðum bara við. t Þjóðviljanum Iásum við á þriðjudaginn, að Börk-
ur frá Neskaupstað myndi fara á brislingsveiðar við Orkneyjar i
haust. Og síðan áfram: „Brislingsveiöi hefur ekki verið reynd áður
hér við land”.
Hér munu flestir staldra við, þvi að þarna eru talsverð tlðindi
sögð. Vafalaust hugsar margur sem svo: Loks launuðum við þó
skrattans Bretanum lambið gráa.
Afur á móti viröist ónóg grein gerð fyrir þessu landaflakki, og
auglýsist hér með eftir þvi, hver kippti Orkneyjum hingað til okkar
og hvar þeim var holað niöur við landið. Hvers vegna i ósköpunum
eru Þjóðviljapiltarnir að fara meö þetta eins og mannsmorð?
Að staðnæmast ó fieygiferð
Hver og einn getur gert sér I hugarlund, að Orkneyjar hafi verið
þungar I taumi. En mönnum getur verið vandi aö höndum færður,
þótt svo ekki þurfi aflsmuni til þess að leysa hann.
1 Morgunblaðinu segir i gær á þessa leið um umferðarmál: „Eru
sumir hinir hvössustu og telja vafasamt, að umferöarsérfræðingar
geti leyst það vandamái, sem við blasir, þegar engir bilar fá að
staðnæmast við Laugaveg utan strætisvagnar á fleygiferð”.
Maður segir nú bara: Aumingja vagnstjórarnir — hvernig skvldu
þeir klóra sig fram úr þessurn skolla, þvi að sjálfsagt er valt aö
reiða sig á það, að umferðarsérfræöingarnir komi meö formúluna.
—J.H.
„Þetta er hálfgerð-
ur vítahringur"
segir formaður húsnæðismálastjórnar um ósamþykktu íbúðirnar
HJ—Reykjavik. — Samkvæmt út-
hlutunarreglum húsnæðismála-
stjórnarlána er alveg bannað að
lána fé til ibúða, sem ekki hafa
hlotið samþykki byggingaryfir-
valda — sagði Þráinn Valdimars-
son, varaformaður húsnæðis-
málastjórnar, þegar við inntum
hann eftir stöðu ósamþykktra
ibúða I lánakerfi húsnæðismála-
stjórnarinnar.
Við rannsókn okkar á lánakerfi
húsnæðismálastjórnar komu i
Ijós ýmis atriði, sem okkur finnst
augljóst, að ýti beinlinis undir
þaö, að ósamþykkishæfar kjall-
araibúðir séu reistar.
Sem dæmi má nefna, að i regl-
um um hámarksstærð ibúða
þeirra, sem húsnæðismála-
stjórnarlán eru veitt til, segir, að
2-5 manna fjölskylda, sem byggir
Ibúö i raðhúsi eða einbýlishúsi, fái
ekki lán, sé fbúðin stærri en 125
fermetrar. Sama máli gegnir fyr-
ir 6-8 manna fjölskyldu, hún fær
ekki húsnæðismálastjórnarlán til
Ibúðarbyggingar, sé ibúðin meira
en 135 fermetrar að stærð.
öllum mun ljóst, að mjög
margar þeirra ibúða, sem nú eru
reistar i einbýlis- og raðhúsum,
eru þó nokkru stærri en þessum
fermetrafjölda nemur, þegar
kjallari er tekinn með. Fæst fólk
hefur efni á að fara á mis við þá
rúmu milljón króna, sem fólgin er
i láni Húsnæðismálastjórnar.
Hvað er algengasta úrræðið i slik-
um vandræðum?
Jú, fólk leggur teikningar sinar
fyrir byggingarnefnd, og á teikn-
ingunum er gert ráð fyrir, að
kjallarinn verði ekki notaður sem
Ibúöarhúsnæði, heldur eru þar
teiknaðar geymslur, gangar og
annað slikt, og er ekki á teikning-
unum, ekki er gert ráð fyrir þvi,
að þar verði nein ibúðarherbergi.
Oft á tiðum er sett falskt loft i
kjallaraloftið, svo að engin hætta
sé á að byggingarnefnd áliti þar
löglegt ibúðarhúsnæði og svipti
þar með eigendur von um hús-
næðismálastjórnarlán. Siðan
þegar samþykki byggingaryfir-
valda hefur fengizt, hefst eigand-
inn handa um að innrétta ibúð i
kjallaranum, og auðvitað fær sú
ibúð ekki samþyk-ki byggingar-
yfirvalda.
Hvað er til ráða i slikum tilfell-
um? Er eðlilegt að eigandi ibúðar
vilji láta mjög vel íbúðarhæft
kjallarahúsnæði fara forgörðum
sem geymsluhúsnæði, nú þegar
húsnæðiseklan er hvað mest og
rokverð i boði fyrir allt ibúðar-
húsnæði? Er eðlilegt, að
Húsnæðismálastjórn synji um lán
til byggingar þetta stórra íbúða,
og stuðli á þann hátt að þvi, að
fjöldi hinna ósamþykkishæfu
ibúöa i borginni fer sivaxandi?
Já, ég viðurkenni það, sagði
Þráinn, þetta er hálfgerður vita-
hringur, sem við erum hér komin
inn i. En það er yfirlýst stefna
Húsnæðismálastjórnar, að vinna
að þvi, að hér verði ekki byggðar
óhóflega stórar ibúöir. Það verð-
ur að viðurkennast, aö við Islend-
ingar byggjum óhóflega stórt oft
á tiðum og er mikill munur á
stærð ibúðarhúsnæðis hér og i
nágrannalöndum okkar. Okkur i
Húsnæðismálastjórn finnst ekki
ástæða til að lána af almannafé til
ibúðarbygginga, sem fara langt
fram úr þörfum, hvað stærð
snertir.
A hinn bóginn er það staðreynd,
að ekki hefur verið næg samvinna
með byggingaryfirvöldum og
Húsnæðismálastjórn. Litil sam-
ráð hafa verið okkar á milli og oft
hefur borið við að skipulagsyfir-
völd úthluta lóðum til ibúða, sem
eru i fullu ósamræmi við kröfur
þær er lánareglur okkar gera. Er
þá lóðaúthlutunin gerð fyrir ibúð
eða húsnæði, sem alls ekki er
hægt að fá húsnæðismála-
stjórnarlán út á.
Við hjá Húsnæðismálastjórn
höfum itrekað reynt að komast i
betra samband við byggingar-
yfirvöld og þá, sem með lóðaút-
hlutanir hafa að gera, en þvi mið-
ur án árangurs. Við höfum skrif-
að borgarráði viðvíkjandi út-
hlutun ýmissa lóða, en ekki fengið
svör og ég held, að enginn geti
væntokkurum skort á samstarfs-
vilja, sagði Þráinn að lokum.
Þau vandamál, sem hér hefur
verið greint frá viðvikjandi
ósamþykktu ibúðunum, eru
fjarri þvi að vera tæmandi og á
næstu dögum mun Timinn leitast
við að fá svör við fleiri spurning-
um, sem á knýja i þessu sam-
bandi.
Eldur
Gsal-Rvik. — t gærmorgun laust
fyrir klukkan ellefu, var slökkvi-
liðið kvatt út að Brúnalandi 6. 1
ljós kom, að nokkur eldur var I
bökunarofni, en heimilisfólki
hafði láðst að rjúfa strauminn,
þegar þaö yfirgaf húsið fyrr um
morguninn.
tbúar nálægra húsa höfðu séö
reyk leggja út um glugga hússins
og kallaði slökkviliðiö á vettvang.
Greiðlega gekk að ráða niðurlög-
um eldsins, en nokkrar skemmd-
ir urðu i húsinu, aðallega af reyk.