Tíminn - 03.12.1974, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 3. desember 1974.
TÍMINN
9
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur f
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur f Aðaistræti 7, slmi 26500 — afgreiðslusfmi 12323 —
auglýsingasimi 19523.
Verð i lausasöiu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Rafvæðing dreifbýlisins
Steingrimur Hermannsson hefur, ásamt niu
öðrum þingmönnum Framsóknarflokksins, flutt i
sameinuðu þingi tillögu þess efnis, að Alþingi
álykti að fela rikisstjórninni að láta vinna og
leggja fram á Alþingi fyrir vorið 1975 tveggja ára
áætlun um áframhaldandi rafvæðingu dreif-
býlisins. Skal gert ráð fyrir þvi, að framkvæmdir
samkvæmt þeirri áætlun hefjist vorið 1975.
Við gerð þessarar áætlunar skal m.a. leggja
áherzlu á eftirgreind atriði:
1. Meðalfjarlægð á milli býla skal aukin i
a.m.k. 6 km og samsvarandi kostnað. 2.
Fjarlægari býli innan sveitarfélags skulu látin
njóta meðalfjarlægðar. 3. Býli, sem i gildandi
áætlun hafa verið skilin eftir vegna fjarlægðar,
þrátt fyrir það að meðalfjarlægð innan sveitar-
félagsins hefði orðið innan við 3 km, skulu tengd
samveitunni i fyrsta áfanga hinnar nýju
áætlunar, sé þess óskað.
Jafnframt skal leggja fram tillögur um
viðunandi lausn á raforkumálum þeirra býla,
sem hafa ekki verið tengd samveitu að áætlunar-
timabilinu loknu, og um jöfnuð á raforkuverði”.
í greinargerð fyrir tillögunni segir m.a. á þessa
leið:
„Með þriggja ára áætlun fyrrverandi rikis-
stjórnar um rafvæðingu dreifbýlisins var stigið
mjög stórt skref á þessu mikilvæga sviði.
Samkvæmt tillögum að þriggja ára áætlun um
lúkningu sveitarafvæðingar, sem lagðar voru
fram á Alþingi i nóvember 1971, voru þá 930 býli
án raforku frá samveitu. Var gert ráð fyrir þvi,
að við lok áætlunartimabilsins haustið 1974 hefðu
765 af þessum býlum verið tengd. Heildar-
kostnaður við þessar framkvæmdir var
samkvæmt tillögum þessum áætlaður samtals
kr. 291.244.000.00. Kostnaður þessi hefur að sjálf-
sögðu hækkað mikið. í svari ráðherra við fyrir-
spurn um þessi mál. s.l. vetur, kom fram, að
kostnaðurinn var þá áætlaður um 400 millj. kr.
Nýlegri upplýsingar en þær, sem fylgdu með
fyrrnefndum tillögum, eru hins vegar ekki fyrir-
liggjandi, og þvi eðlilegast að leggja þær til
grundvallar að svo komnu máli.
í þessum sömu tillögum eru upplýsingar um
158 býli, sem ekki var gert ráð fyrir að yrðu tengd
samveitum á framkvæmdatimabilinu.
Kostnaðurinn við tengingu þessara býla var jafn-
framt áætlaður samtals kr. 133.204.000.00.
í þessari tillögu til þingsályktunar er gert ráð
fvrir þvi, að meðalfjarlægð verði hækkuð i 6 km
og kostnaður verði samsvarandi, með þvi næðist
til 131 býlis. Miðað við 600.000 kr. kostnað við 3 km
linu, má ætla, að þessi kostnaður hefði orðið um
1.1 millj. kr. á verðlagi ársins 1971. Samkvæmt
nýlegum upplýsingum hefur kostnaður við
sveitarafvæðingu hækkað um nálægt þvi 100% frá
haustinu 1971. Miðað við það yrði kostnaður við 6
km linu um kr. 2.200.000.00.
Haustið 1971 var kostnaður við tengingu á
umræddu 131 býli áætlaður kr. 94.733.000.00.
Miðað við 100% hækkun yrði þessi kostnaður nú
um kr. 189.466.000.00. Meðalkostnaður hefði orðið
um 723.000 kr. á verðlagi haustins 1971, en um
1.446.000 kr. nú”.
Þótt hér sé um nokkra fjárhæð að ræða, orkar
þessi framkvæmd ekki tvimælis. Hér er ekki
aðeins um hag umræddra býla að ræða, heldur
styrkir það viðkomandi byggðarlög, að byggð
haldist i þeim. Hér er þvi um stórt byggðamál að
ræða.
—Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Kosið í Danmörku
eftir áramótin
Spáð samstjórn sósíaldemókrata og miðflokkanna
Poul Hartling forsætisrábherra og Anker Jörgensen,
fyrrverandi forsætisráöherra. Myndin var tekin viö stjórnar-
skiptin I desember I fyrra.
A MORGUN verður liöiö
rúmt ár frá einum sögulegustu
þingkosningum, sem fram
hafa fariö i Danmörku. Allir
gömlu flokkarnir biöu þá
mikinn ósigur, og ekki færri
en fimm nýir þingflokkar
komu til sögunnar. Einn
þeirra, flokkur fjárafla-
mannsins Glistrups, varö
hvorki meira né minna en
annar stærsti flokkur þings-
ins. Einn hinna nýju þing-
flokka. Kommúnista-
flokkurinn, var ekki nýr af
nálinni, en hann haföi misst
alla þingmenn sina þegar
Aksel Larsen klauf sig úr
honum og myndaöi Sósialiska
þjóöarflokkinn. I kosningun-
um i fyrra tókst Kommúnista-
flokknum aö vinna sex þing-
sæti, og nú þykja allar horfur
á, aö hann fái álika mikiö
fylgi, eöa jafnvel meira en
Sósialfski þjóöarflokkurinn, i
næstu kosningum.
Þaö varö niöurstaða eftir
þessi sögulegu kosningaúrslit,
aö ekki tókst aö mynda meiri-
hlutastjórn, og fól Dana-
drottning þá Poul Hartling,
formanni Vinstri flokksins að
mynda minnihlutastjórn.
Vinstri flokkurinn haföi þá
millistööu á þingi, og flestir
gátu sætjt sig viö stjórnar-
forustu háns. Fáir spáöu þó
stjórninni langra lifdaga, og
yfirleitt var búizt viö nýjum
kosningum snemma á þessu
ári. Stjórnin hefur hins vegar
oröiö lifsseigari en búizt var
viö, og mun hún eiga árs-
afmæli siðar i þessum
mánuöi. Margt hefur henni
lika tekizt betur en búizt var
viö, eins og ráöa má af þvi, að
skoðanakannanirbenda til, að
Vinstri flokkurinn muni vinna
verulega á i næstu kosningum.
Samt viröist nú komiö aö þvi,
aö lifdagar þessarar stjórnar
séu taldir og kosningar veröi
ekki siöar en i janúar eöa
febrúar næsta ár. Efnahags-
erfiöleikarnir._, sem hún hefur
glímt við, hafa verið svo
miklir, aö henni hefur ekki
tekizt aö reisa rönd viö þeim.
Hún tók viö miklum halla á
viöskiptajöfnuöi og rikis-
rekstri og héfur reynt að
mæta þessu meö samdrætti og
sparnaöi. Hallinn hefur samt
haldið áfram, en samdráttar-
aögerðirnar hafa leitt til si-
vaxandi atvinnuleysis. At-
vinnuleysingjar i Danmörku
munu nú nálægt 100
þúsundum, og óttast margir,
aö sú tala geti tvöfaldazt i
vetur, nema sérstakar ráð-
stafanir verði geröar. Dýrtið
hefur aukizt verulega og
kaupmáttur launa minnkað.
Framundan biða viötækir
kaupsamningar, og eru ekki
góöar horfur á samkomulagi,
nema samningar náist milli
rfkisstjórnarinnar og verka-
lýöshreyfingarinnar á
breiöum grundvelli. Forvigis-
menn verkalýðs-
hreyfingarinnnar vilja hins
vegar ógjarnan semja viö
stjórn, sem getur farið frá þá
og þegar, og getur þvi enga
tryggingu veitt fyrir þvi, aö
samkomulag veröi haldið
FJARLAGAFRUMVARPIÐ
fyrir næsta fjárhagsár var
lagt fram i síöastliðinni viku,
og gefur það nokkra hugmynd
um, hvernig ástatt er. Sam-
kvæmt því eru útgjöldin
áætluð á rekstrarreikningi
66.2 milljaröar danskra króna
og er rúmlega fjögurra
milljaröa króna hækkun frá
núgildandi fjárlögum. Stjórn-
in telur sig þó hafa lækkaö
fjárlagafrumvarpiö um 7%
miöað viö þaö, sem þau hefðu
orðiö að óbreyttri stefnu.
Hækkunfn stafar af því, að
áætlaö er aö verðlag og kaup
gjald veröi til jafnaðar um
14% hærra á næsta fjárhags-
ári en yfirstandandi fjárhags-
ári. Tekjur á rekstrarreikn-
ingi eru_ áætlaðar um 63,3
milljaröar króna, og er þvi
gert ráö fyrir 2,9 milljarða
halla á rekstrarreikningi.
Raunverulegur halli verður
þó meiri, þegar öll kurl koma
til grafar, eða um 6,4
milljaröar, Þennan mikla
halla réttlætir stjórnin með
þvi aö halda þurfi uppi ýmsum
framkvæmdum til að sporna
gegn atvinnuleysinu. Áöur
hefur stjórnin dregið nokkuö
úr lánsfjárhöftunum. Hún
reiknar samt meö þvf aö um
4% vinnufærs fólks verði at-
vinnulaust. Andstæöingar
hennar telja þetta alltof mikla
bjartsýni og álita nær að
reikna með 8-9% atvinnyleysi,
aö óbreyttu fjárlagafrum-
varpi og stjórnarstefnu.
Þaö er undir þessum
kringumstæöum, sem for-
maöur danska Alþýöusam-
bandsins, Thomas Nielsen,
hefur boriö fram þá tillögu, aö
efnt veröi hið fyrsta til þing-
kosninga og að mynduð verði
aö þeim loknum samstjórn
sósialdemókrata og Vinstri
flokksins, og ef til vill einnig
Radikala flokksins. Thomas
Nielsen telur, aö samstjórn
þessara flokka eigi að vera
nægilega sterk til að geta
tekizt á við vandann, og að hún
veröi likleg til aö geta staðið
'allt kjörtimabilið eða i fjögur
ár, en þess starfstlma þarfnist
stjórnin, ef hún eigi að geta
tekiö vandamálin nógu föstum
tökum. Aö mati formanns
danska Alþýöusambandsins
eru sósfaldemokratar og miö-
flokkarnir líklegastir til aö
geta unnið saman og komiö
sér saman um viðunanleg
laun, bæöi fyrir launþega og
atvinnureksturinn.
Formaður Ihaldsflokksins,
Poul Schluter, hefur hins
vegar skoraö á Poul Hartling
aö verða fyrri til og bjóðast til
aö mynda samstjórn meö
sósialdemókrötum og
radikölum, án þess aö kosn-
ingar fari fram. Þetta sé eina
leiðin fyrir Hartling til að
tryggja sér stjórnarforustuna
áfram. Schluter segir, að
Ihaldsflokkurinn sé reiðu-
búinn að styðja slfka stjórn.
Ihaldsflokkurinn sé einnig fús
til aö taka þátt i samstjórn
meö þessum flokkum, ef
honum veröi boöið.
Einn af leiðtogum Alþýðu-
sambandsins hefur lagt til, aö
hvorki Poul Hartling né Anker
Jörgensen, formaöur
sósialdemókrata, veröi for-
sætisráöherra hinnar nýju
stjórnar, sem sósialdemó-
kratar og miðflokkarnir
mynda eftir kosningarnar.
Hins vegar sé eðlilegt, aö hann
veröi úr hópi sósialdemo-
krata.
EINS OG áður segir, þykir
nú allt benda tl þess, að kosn-
ingar fari fram i Danmörku i
janúar eöa febrúar. Þvi er
yfirleitt spáð, aö Vinstri
flokkurinn muni vinna á,
sósialdemókratar, muni
heldur vinna á en bæði Ihalds-
flokkurinn og Radikali flokk-
urinn tapa. íhaldsflokkurinn
má þó varla við meira tapi en i
siðustu kosningum. Sennilega
muni flokkur Glistrups heldur
tapa, en þó ekki miklu. Miö-
demókratar sem klufu sig úr
flokki sósialdemókrata. i
fyrra, þykja dæmdir til
ósigurs. Sósialiski þjóöar-
flokkurinn muni ekki gera
betur en að halda sinu, en hins
vegar séu kommúnistar lik-
legir til að bæta við sig. Þaö
kreppuástand, sem nú rikir i
Danmörku, virðist vatn á
myllu þeirra. Nýlega var
haldinn fjölmennur útifundur i
Kaupmannahöfn, þar sem at-
vinnuleysi var mótmælt. Þar
töluöu fulltrúar frá
kommúnistum sósialdemó-
krötum og Sósialiska þjóöar-
flokknum. Kommúnistar áttu
þarna mest fylgi, en ekki
reyndist sambúö flokkanna
góö, þvi að kommúnistar
reyndu aö trufla mál Ankers
Jörgensens eftir megni.
Kommúnistar undirbúa nú
nýja stefnuskrá undir leiösögn
Ib Nörlunds, sem talinn er
mesti fræöimaöur þeirra.
Stefnuskráin,sem þeir hafa
nú, er frá 1952 og talin úrelt.
Þeir ætla að samþykkja hina
nýju stefnuskrá á þingi, sem
þeir ráögera aö halda 1976.
Yfirleitt er því nú spáö, aö þeir
geti oröiö Sósialiska þjóöar-
flokknum skæðir keppinautar.
Þ.Þ.