Tíminn - 06.12.1974, Qupperneq 3

Föstudagur 6. desember 1974.
TÍMINN
3
Fundur um mdlmblendiverksmiðjuna d Grundartonga:
Höfnin eign heima-
manna, ef til kemur
Myndi flýta fyrir samtengingu orkuveitusvæða
— Fullkomnar mengunarvarnir í verksmiðjunni
HHJ—Reykjavík. 1 fyrradag var
haldinn fundur aö Leirá i Leirár-
sveit um hugsanlega málm-
blendiverksmiðju á Grundar-
tanga við Hvalfjörð. Til fundarins
boðuðu iðnaðar- og samgöngu-
ráðuneytin. A fundinum voru
heimamönnum kynntar allar
umræður og samningaumleitan-
ir, sem fram hafa farið um slfka
verksmiðju, og mönnum gefinn
kostur á að beina fyrirspurnum til
þeirra, sem helzt hafa um málið
fjailað af opinberri hálfu. Þeir
Haildór E. Sigurðsson samgöngu-
ráðherra og Gunnar Thoroddsen
iðnaðarráðherra höfðu framsögu
á fundinum. Til þess að unnt væri
að gefa heimamönnum sem
gleggstar og greinarbeztar upp-
lýsingar um allar hliðar málsins,
sóttu og fundinn þeir dr. Jóhannes
Nordal, formaður viðræðunefnd-
ar um orkufrekan iðnað, Baldur
Johnsen, forstöðumaður Heil-
brigöiseftirlits rikisins og dr.
Gunnar Sigurðsson verkfræðing-
ur, sem annazt hefur athuganir i
sambandi við hugsanleg hafnar-
mannvirki á Grundartanga.
Að loknum framsöguræðum
ráðherra töluðu þeir dr. Gunnar
og Baldur Johnsen og skýrðu
þann þátt málsins, sem að þeim
snýr.
Halldór E. Sigurðsson sam-
gönguráðherra skýrði i ræðu sinni
hver tilgangur fyrrverandi rikis-
stjórnar og iðnaðarráðherra hefði
verið, með þvi að koma á laggirn-
ar nefnd, sem fjalla skyldi um
orkufrekan iðnað. Hann var sá,
sagði Halldór, að skapa meira at-
vinnuöryggi og auka fjölbreytni
atvinnulifsins og greiða fyrir öfl-
un lánsfjár vegna virkjunarfram-
kvæmda þar sem unnt væri að
nýta umframorkuna. Ráðherra
sagði og, að menn yrðu að gæta
þess, að virkjunarframkvæmd-
irnar ykju möguleika á hraðari
samtengingu orkuveitusvæða,
sem er undirstaða verðjöfnunar á
rafmagni.
Fyrrverandi rikisstjórn lagði
mikla áherzlu á tvö atriði i sam-
bandi við hugsanlegan stóriðnað
annars vegar, að slik atvinnu-
tæki yrðu ekki einskorðuð við
Reykjavikursvæðið, heldur dreift
um landið, og hins vegar að fyrir-
tækin yrðu islenzk eign að meiri-
hluta og lytu að öllu leyti Islenzk-
um lögum.
Hvað staðarval varðar, komu
nokkrir staðir til greina að áliti
sérfræðinga, einkum Geldinganes
og Grundartangi. Tvö atriði réðu
þvi, að einkum var hallazt að
Grundartanga — annars vegar
atvinnujöfnunarsjónarmið rikis-
stjórnarinnar og hins vegar
hversu ákjósanleg hafnarskilyrði
eru við Grundartanga, þar sem
unnt er að gera tiltölulega ódýra
höfn fyrir skip allt að 40 þús. lest-
um.
Þá gat Halldór þess, að hann
hefði þegar vorið 1973 rætt við
eigendur Grundartanga um málið
og einnig reifað það á sérstökum
fundi I Skilmannahreppi i fyrra-
vor, sem og á framboðsfundum,
þannig að mönnum hefði ávallt
verið gerð grein fyrir framvindu
málsins og enginn vafi leikið á
afstöðu hans til þess.
Þá var rætt um væntanleg
hafnarmannvirki. Halldór E.
Sigurðss., taldi, að höfnin ætti að
vera eign heimamanna og skyldi
byggð samkvæmt ákvæðum
hafnalaga, enda yrði hlutverk
Grundartangahafnar i framtið-
inni annað og meira en að vera
einvörðungu inn- og útflutnings-
höfn hugsanlegrar málmblendi-
verksmiðju.
Þess skal getið i sambandi við
þessi ummæli ráðherrans, að I
fyrra var skipuð nefnd til athug-
unar á hugsanlegum hafnar-
mannvirkjum og eiga m.a. sæti i
henni oddviti Skilmannahrepps,
bæjarstjóri Akraness og bæjar-
fulltrúi þaðan.
Þá talaði Baldur Johnsen, yfir-
maður heilbrigðiseftirlitsins, um
hugsanlega mengunarhættu af
völdum verksmiðju af þessu tagi
og skýrði fyrir mönnum, hvernig
á þeim málum yrði haldið af
opinberri hálfu. Baldur tók fram,
að fyllsta öryggis yrði gætt og
gerðar yrðu skilyrðislausar kröf-
ur um, að allt frá upphafi yrði
beitt hinni fullkomnustu tækni,
sem kunn er, til þess að tryggja
að ekki stafaði mengunarhætta af
verksmiðjunni. Þessi mál öll
verða að sjálfsögðu að öllu leyti
undir islenzkri stjórn.
Umræður heimamanna og
fyrirspurnir beindust einkum að
hugsanlegri mengunarhættu og
skaðlegum umhverfisáhrifum, og
var mörgum fyrirspurnum þar að
lútandi beint til þeirra Baldurs,
Gunnars Sigurðssonar og Jó-
hannesar Nordals.
Fram kom, að menn óttuðust
ekki búseturöskun I héraðinu af
völdum verksmiðjunnar, þvi að
svo skammt er til Akraness að
menn gætu hæglega búið þar og
sótt vinnu inn á Grundartanga.
Þó gætu þeir, sem vildu, sezt að á
Grundartanga þegar fram I sækir
enda yrði þar um skipulagt svæði
að ræða.
En fleiri sóttu fundinn en
heimamenn. Athygli vakti, að
tveir Þingeyingar, þeir Sigurður
Þórisson á Grænavatni, og Starri
Björgvinsson I Garði, voru á
fundinum. Þegar framsögumenn
höfðu lokið máli sinu, steig
Sigurður þegar i ræðustólinn og
gaf heimamönnum þess ekki kost
að beina fyrirspurnum til
framsögumanna, þegar að lokn-
um ræðum þeirra. Kvaðst
Sigurður á fundinn kominn að
Framhald á bls. 8.
wm
a
Grundvallarskilyrði
1 forustugrein Dags 4 þ.m. er rætt um löndunarbannið I Þýzka-
landi. Dagur segir:
„Þegar Ólafur Jóhannesson, þá forsætisráðherra, fór til Lundúna
og gekk á fund brezka forsætisráðherrans til að gera við hann
samning um timabundnar veiðar Breta innan 50 mflna markanna,
setti hann m.a. fram það ófrávikjanlega skilyrði, að enginn verk-
smiðjutogari eða frystitogari fengi veiðiheimild innan fiskveiði-
landhelginnar. Enn fremur, að 30stærstu isfisktogarar. Breta yrðu
einnig útilokaðir. Samingum iyktaði þannig, að 15 af þessum 30 Is-
fisktogurum fengu veiðiieyfi, en enginn verksmiðju- eða frysti-
togari. Þetta voru þau grundvallarskilyrði, sem framsóknarmenn
settu ef til samninga um veiðiheimildir I fiskveiðilandheigi okkar
ætti aö koma. Þessi afstaða lá fyrir, og samkvæmt henni var
unnið”.
Vanmat Vestur-Þjóðverja
Dagur segir enn fremur:
„Vestur-Þjóðverjum var vel kunnugt um þessa afstöðu okkar, og
er það þvi undrunarefni, að þeim skyldi til hugar koma að reyna að
þvinga okkur til samninga, sem fælu i sér fráhvarf frá þessari yfir-
lýstu stefnu. Nú hafa Vestur-Þjóðverjar, sett á okkur löndunarbann
iþýzkum höfnum, vegna þess að þeir fá ekki að veiða óáreittir inni i
fiskveiðiiandhelgi okkar. Löndunarbannið þjappar Isienzku þjóð-
inni saman til varnar, svo sem þegar hefur komið i ljós. Akvörðun
Þjóðverja um löndunarbannið var bæði fljótfærnisleg og fruntaleg,
og hún byggist á algeru vanmati á einbeittum vilja islenzku
þjóðarinnar og á þróun hafréttarmála i heiminum. Þeir gera sér
ekki grein fyrir þvl, að enn er eftir sterkur kjarni hins gamla bænda '
þjóðfélags á Islandi, sem nægir litilli þjóð til að standa á rétti sinum
gagnvart stórveldi, hvað sem hótunum og þvingunum liöur.
Vestur-Þjóðverjar hafa eflaust einnig vanmetið þá stöðu islendinga
I þessu máli, að þeir eru að berjast fyrir lffi sinu og tilveru með út-
færslu fiskveiðilögsögunnar, en fyrir Vestur-Þjóðverja skiptir þetta
ekki meira en einum málsveröi”.
Beinum viðskiptum í aðrar óttir
Loks segir Dagur:
„Yfir 80% af útflutningi okkar eru sjávarafurðir, og er þvi um til-
veru okkar að tefla I landhelgis- og fiskveiðimálum. Þótt okkur
skorti afl til að verja rétt okkar, ef lögmál hins sterka á að ráöa,
hefur aukinn réttur strandrikja og eyþjóða hlotið viðurkenningu
mikils meirihluta hjá þjóðum heims. Að sjálfsögðu harma islend-
ingar deilur við aörar þjóðir. Við löndunarbanninu er ekkert annað
svar til, en að beina viðskiptunum I aðrar áttir og standa jafnframt
fast á þeim rétti einhliða útfærslu landhelginnar, sem allar þjóðir
virða nú I verki nema Vestur-Þjóðverjar”. þj,
Rannsókn ó æviferli
Geirfinns haldið ófram
Hvorugur eftirlýstu mannanna hefur gefið sig fram
Gsal-Reykjavik. — Mennirnir
tveir, sem rannsóknarlögreglan I
Keflavik lýsti eftir fyrir skömmu,
hafa ekki gefið sig fram. Annar
þeirra talaði við Geirfinn sunnu-
dagskvöldið 17. nóvember á dans-
leik I Klúbbnum við Borgartún,
og hinn kom á smurstöð á Akur-
eyri og var á Fiat-bfl með
G-númeri. Báðir þessir menn eru
eindregið hvattir til að hafa þegar
Framhald á bls. 8.
1. 'AFANGt
2. AFANGI
3 AFANGI
Verkfræöiþjónusta dr. Gunnars Sigurðssonar hefur annazt frumhönnum Grundartanga hafnar. Kortiö hér aö ofan sýnir, hvernig hugsanlegt væri, aðhöfnin liti út, en að sjálfsögðu
er enn óráðið, hvort þessi háttur verður á hafður, sem hér getur að lfta. Senniiega verður hölnin byggð I áföngum, ef úr veröur. Þegar timar Hða fram er henni og ætlaö annaö og
meira hlutverk en aðvera innog útflutningshöfn fyrir málmblendiverksmiðjuna eina saman.