Tíminn - 24.12.1974, Blaðsíða 25

JÓLABLAÐ 1974
25
TÍMINN
HEILSUGÆ ZLUSTÖÐIN Á ÞINGEYRI
MESTU MUNAR
UM SÍMANN
OG FLUGIÐ
Rætt við Jens A. Guðmundsson, lækni við heilsugæzlustöðina
á Þingeyri
Læknamál strjálbýlis-
ins er vandi, er oft gerist
rúmfrekur i umræðu
manna og i fjölmiðlum.
Hefðbundin, söguleg
skipan þessara mála
riðlaðist i straumi tim-
ans og læknishéröð hafa
verið læknislaus lang-
timum saman, og fáir
eða engir sækja um þau
embætti, sem laus eru
þegar upp er slegið.
Sögu embættislækn-
inga má rekja allt til
ársins 1760 er Bjarni
Pálsson var skipaður
einskonar héraðslæknir
yfir öllu íslandi, en siðan
var landinu skipt i tvö
umdæmi, og svo með ár-
unum var þetta smám
saman klofið niður i allt
að 50 umdæmi, eða
meira, eftir þvi sem
læknum fjölgaði og
skilningur og fjármagn
leyfðu.
En þaö var ekki allt fengiö meö
þessu. Aö visu er mikilsvert aö
hafa lekni viö höndina, en fleira
kemur til. i gamla daga var aö-
staöa manna — alls staðar á land-
inu — nokkuö jöfn. Menn átu
sömu meöul svo aö segja alls
staðar á landinu og dóu úr sams
konar sjúkdómum — og læknis-
fræðin naut viröingar að verðleik-
um. En svo fóru hlutirnir aö
breytast. Læknisfræöinni fleygði
fram, það fóru i hönd miklir
timar þeim læknum til handa,
sem viidu mennta sig meira og
öðlast staöbundnari þekkingu I
læknavisindum og smám saman
færðust afrek læknisfræöinnar út
úr sveitum og kauptúnum inn á
stóru sjúkrahúsin i Reykjavik og
á Akureyri. Þar moraöi af ungum
sérfræöingum, sem geröu hrein-
ustu kraftaverk á sjúklingum, og
á sama tima og skær ljómi var
um sérfræðina, féll skuggi á
gamla sveitalækninn. Menn
misstu smám saman trúna á
meðul hans og kunnáttu. Umtals-
verö veikindi varö aö lækna fyrir
sunnan.
Sveitalæknar unnu afrek
Sveitalæknar og héraðslæknar
voru þó — og eru — afreksmenn.
Um það geta menn sannfærzt á
sögunnar spjöldum. afrek þeirra
voru mörg og stór. Mörg nöfn
koma upp i hugann ef rifjað er
upp. Til dæmis nafn Þorgrims
Þórðarsonar, sem þjónaði Horna-
fjaröarhéraöi. Hann fékk upp i
hendurnar heila skipshöfn meira
og minna kalna og tók hendur og
fætur af mörgum mönnum inni á
sveitabæ og bjargaði lifi þeirra og
fyrir það hlaut hann lof þjóðar-
innar og prússneksa örninn frá
keisara þessara manna, sem voru
þýzkir.
Það hefur mikið vatn runnið til
sjávar, siðan fyrsti læknirinn var
skipaður i embætti á Islandi árið
1760. Konúngur hélt áfram að úr-
skurða nýja skipan þessara mála
svo lengi, sem hans naut við og
siðan tók alþingi við og markmið-
iðvarog er, að skipa málum svo i
læknislist, að sem jöfnust aðstaða
sé fyrir alla að komast yfirmeðul
og læknishjálp, hvar svo sem þeir
búa á landinu. Það nýjasta eru
heilsugæzlustöðvar eða lækna-
miðstöðvar og mikið hefur á-
unnizt i þeim efnum.
Iframhaldiafþessu, þá langaði
okkur á blaðinu til þess að ræða
við ungan héraðslækni utan af
landi og biöja hann að fræða
lesendur um héraðslæknisstarfið
árið 1974.
Við hittum hann að máli.Jens A.
Guðmundsson, lækni, en hann er
27 ára að aldri, og er héraðslækn-
ir á Þingeyri. Fórust honum orð á
þessa leið, m.a:
Jens A. Guðmundsson
læknir
— Hvenær varöst þú héraös-
læknir á Þingeyri?
— Það varð ég i ágúst i sumar.
Annars heitir þetta ekki lengur
héraðslæknir, heldur er ég læknir
við heilsugæzlustöðina á Þing-
eyri, eins og það er nú nefnt.
— Hvers vegna sóttiröu um
þessa stööu, en ekki einhverja
aöra úti á landi?
Jens A. Guðmundsson, læknir við heilsu-
gæzlustöðina á Þingeyri. Jens er 27. ára að
aldri. Hann varð stúdent frá Menntaskólanum i
Reykjavik 1966, kandidatsprófi i læknisfræði
lauk hann árið 1973. Siðan starfandi læknir við
lyflækningadeild Borgarspitalans i 6 mánuði,
ár á slysavarðstofu og 6 mánuði á barnadeild.
Heilsugæzlulæknir á Þingeyri frá þvi i ágúst i
Flugvélar hafa gjörbreytt aöstööunni til feröalaga milli fjaröa á Vestfjöröum og til annarra lands-
hiuta.
Hér sést flugvél hefja sig til flugs fyrir vestan.
Þótt flugvélar séu háöar veöurlagi meö feröalög, hafa þær gjörbreytt aöstööu sjúkra manna og
siasaöra I strjálbýlinu. Flugvél kemur vikulega meö meööl til heilsugæzlustöövarinnar I Þingeyri.
sumar 1974.
Jens er kvæntur Valgerði Hallgrimsdóttur og
eiga þau tvö börn Margréti og Guðmund Jökul,
sem hér er á myndinni með föður sinum.
Valgerður Hallgrimsdóttir er kennari að
mennt og starfar við skólann á Þingeyri.
— Ég veit það ekki. Ef til vill
hefur það átt sinn þátt i þvi, að ég
á ættir að rekja þangað vestur.
Faðir minn Guðmundur Jensson
ritstjóri er frá Þingeyri og hans
fólk, þótt ekki eigi ég lengur
nákomna ættingja á þessum slóð-
um. Ég er sem sé alinn upp við
einhverja Vestfjarðarómantik.
— Læknisaðsetur hefur lengi
verið á Þingeyri, ég er nú ekki al-
veg kunnugur þeirri sögu, en lik-
lega hefur þó verið læknir þarna
frá aldamótum, er Magnús As-
geirsson var skipaður héraðs-
læknir i Þingeyrarhéraði. Hann
dó tveim árum seinna, eða 1902 og
þá tók við Andrés Fjeldsted, sem
varþartilársins 1911. Siðan hefur
oftast verið læknir þarna og sum-
ir voru lengi, eins og Gunnlaugur
Þorsteinsson, sem gegndi
embættinu frá 1911-1946. Þá tók
við Kolbeinn Kristófersson i 3 ár
og svo sat þarna Þorgeir Jónsson,
læknir frá árinu 1949 og allt til
ársins 1965. Siðan hafa verið þar
ýmsir læknar, en árið 1972 fór að
verða mjög erfitt að fá lækna til
starfa á Þingeyri, eins og viða
annars staðar. Það voru margir
sem fengnir voru til þess að vera
þarna stuttan tima, mánuð eða
svo, en ég kann ekki þá sögu. Ég
heyrði einhvern segja, að sá sem
„gegndi embættinu” stytztan
tima hafi aöeins veriö þar i tvo
klukkutima.
Sjúkrahúsið á Þingeyri
kom upp skurðstofu
— Hvernig var aöstaðan fyrir
héraöslækninn á Þingeyri og
hvernig er hún?
— Sjúkrahús var á Þingeyri
um aldamótin og það var rekið
allt til ársins 1949, er það var selt,
og þá var hafinn rekstur sjúkra-
skýlis af Þorgeiri Jónssyni.