Tíminn - 24.12.1974, Page 56

56
TÍMINN
JOLABLAD 1974
Guðmundur Björgúlfsson:
SUMARDVÖL
H

JN|.j&
á< áli
.
’WwTTfm
l'Ét
;
Kýrnar hefja morgungönguna I hagann. Enn sem fyrr er þaft hlutverk barna að reka kýrnar á beit, nú raunar oftast á einhverja túnspilduna.
Það hefur alltaf þótt góð lausn
mála að koma unglingum fyrir i
sveit á sumrin. Allir skóla-
nemendur biða með óþreyju eftir
sumrinu, svo að þeir verði lausir
úr skóla eftir langan vetur. Vorið
var komiö og siðasti bekkur
barnaskólans að baki. bað eitt að
komast i sveit þótti harla gott.
Ég hafði orðiö sáttur við það að
fara eitt sumar i sveit, og
umskiptin frá þvi aö fara af
„mölinni” eins og það er kallað
og frá linubeitningu og uppstokk-
un á linu i óþrifalegum skúrhjöll-
um, en það var það helzta, sem
strákar fengu að gera i sjávar
plássum, urðu æði mikil, beint út i
græna náttúruna.
Fyrstu vikurnar I sveitinni liðu
fljótt, stillilogn var upp á hvern
dag og sólbreiskja frá bláum
himni.
Samt hafði ég nú fleygt mér i
nýslegið grasiö á bak við hlöðu á
háum hóli. Ég lá á bakinu og
horfði upp I loftið, bæði leiður og
gramur yfir öllum þeim snúning-
um sem á mig hlóðust. Þaö hellt-
ist yfir mig gremja, bæöi vand-
ræöi og vonbrigöi. Allt var sjóð
heitt, bæði grjót og allt, sem við
var komiö. Það var ekki alltaf
sæla að vera i sveit! Ég hugði á
strok. Það kom yfir mig, varð án
drauma. Dásamlegur var ilmur-
inn af fyrsta heyinu. Sennilega
tækist mér ekki að strjúka, þvi
bóndinn spuröi hvort mér leidd-
ist. Ég var á stóru býli austur á
Héraði og var þarna tvibýlt og
margt um manninn.
Frá Norðfirði fór ég til Reyðar-
fjarðar með strandferðaskipi sem
„Nova” hét, hægfara dallur og
kominn til ára sinna.
Sléttur sjór var og blankalogn,
en dálitil undiralda og þoka og
reglulegt sjóveikisveður. Mér fór
fljótt að liða eitthvað einkenni-
lega og hver hreyfing á skipinu
gerði mér óglatt og svo kom lika
að þvi, að ég kastaði upp á dekkið,
þar sem ég stóð. Ég leit niður á
„pollinn” og sagði upphátt, mest
við sjálfan mig: „Þar fóru allar
kartöflurnar”. Nærstaddir hlógu
dátt að þessu.
Upp til Egilsstaða fór ég með
bil frá kaupfélaginu á Reyðar-
firöi. Tekið var á móti mér og
mér gefin mjólk aö drekka og sið-
an visað til herbergis, þar voru
fyrir tveir vinnumenn bóndans,
og reyndust þeir mér báöir vel.
Hins vegar hrutu þeir báðir all-
ferlega og hélt það oft fyrir mér
vöku.
Beint fyrir ofan fótagaflinn á
rúminu minu var i loftinu allstórt
gat eftir ofnpipu. Ris var þar fyrir
ofan og kallað háaloft, og kenndi
þar margra grasa eins og fram
kemur siðar.
Strax morguninn eftir kl. 8 var
ég látinn reka kýrnar i haga, en
þær leituðu að nokkru leyti sjálf-
viljugar i átt að skóginum. Þegar
liða tók á sumarið, var það oft
þrautin þyngri að finna þær i
skóginum að kvöldi, sérstaklega
þegar dimma tók, þvi þær lögðust
bara fyrir, þar sem þær voru i það
og það skiptið.
Þegar ég var farinn að sitja
hesta sæmilega, en bóndinn hafði
sextán hesta þetta sumar i
heimahögum, þá var mér fengin
hryssa, sem Blesa hét, til að rölta
með mig um stigana i skóginum,
en sjaldnast var farið mjög hratt
yfir. Stundum var ég langt fram á
kvöld að leita að kúnum og stund-
um þurfti ég aðstoö til, þar sem
þær gátu leynzt i smárjóðrum.
Skógurinn var oft grisjaður,
þegar eldiviðar þurfti meö. Trén
voru flutt heim og höggvin. Þá
var oft, að Blesa gamla dró margt
þungt hlassið, á löngum vagnin-
um. Eitt sinn var ég sendur einn
heim með stórt hlass á vagninum.
Ég þurfti á leiðinni að vikja fyrir
bil, en vegarkanturinn lét undan
svoalltfórá hliðina, báeði hestur
og vagn. Til allrar hamingju voru
nokkrir menn i bllnum og réttu
hjálparhönd. Oft vorkenndi ég
Blesu gömlu.
Það var eitt, sem hrjáði mig
óskaplega, og það var myrkfælni.
Af draugasögum var ég hreint
yfirhlaðinn, mér fannst alls stað-
ar vera eða hlytu að vera vættir
og draugar.
Eitt sinn var ég sendur með
öðrum syni bóndans, sem þá var
aðeins sjö eða átta ára, upp á
háaloft, til að skrúfa fyrir hæðar-
tank á vatnsleiðslunni. Það fóru
hálfgerð ónot um mig við að þurfa
að fara þarna upp, hálfgerður
kuldahristingur, þvi ég vissi, að
þarna voru geymd bein úr tveim-
ur mönnum. A þessum slóðum
þekkja allir söguna um „Valtý á
grænni treyju”, en þessi bein
voru einmitt af persónum úr
þeirrisögu. Sum beinin voru ofan
i tunnu, en önnur hér og þar I
kringum tunnuna og þótti mér
þetta allskritið. Sonur bóndans
tók eitt beinið upp, hvergi hrædd-
ur og sagði mér að skoða þau.
Þótt merkilegt sé, þá gerði ég það
líka, þó með hálfum huga.
Nú brá svo við að ég hætti að'
hugsa um vonda vætti og drauga
og hef aldrei verið myrkfælinn
siðan. Mér var sagt, að fyrir
löngu hefði vinnumaður á öðru
hvoru búinu stolið annarri haus-
kúpunni og selt dönskum manni.
Mér verður minnisstæð þarna
gömul kona, móðir bóndans. Mér
var vel til hennar. Um hana lék
einhver góðvild eða birta velvild-
ar. Hún hugsaði fyrir þvi, að ég
hefði sokka til skiptanna. Einn
daginn sagðist hún ætla að kenna
mér aö veiða silung I fljótinu. Ég
hafði ekki séð neinn bát. Við
þurftum engan bát sagði hún þá.
Þetta dreifði hugsunum minum
frá leiöindunum i bili. Ég velti þvi
fyrir mér ofan eftir túninu,
hvernig hægt væri að veiða silung
frá landi, og hafa enga kænu til að
leggja netið út frá. Galdurinn var
nú sá, að tvö borð, nokkuð löng,
voru negld enda i enda og netið og
stórasteininum lagt á borðin og
siðan ýtti gætilega út, svo langt
sem borðin náðu, svo var stein-
inum velt af og þá var netið lagt.
Eftir fyrsta daginn fékk ég einn
silung.
Bóndinn hafði afnot af eyðibýli
skammt frá, og var tuttugu min-
útna gangur þangað. Þar var
heyjað og mikið að gera á þurrk-
dögum og fólkinu færður matur
þangað.
Rauður hét hestur, sem oftast
var settur fyrir vélarnar, enda
sterkur og skapmikill. Hann var
mjög skemmtilegur fyrir rakstr-
arvélinni. Einn daginn átti ég að
fara þangað inn eftir riðandi á
Rauð og sitja ofan á aktýgjum og
um leið færa fólkinu mat, sem ég
hafði i tveim litlum fötum á hand-
leggnum. Þessi matur var ekki
við mitt hæfi, lágnað saltkjöt og
baunir.
Ekki lfkaði mér allur maturinn,
enda i fyrsta skipti að heiman, en
matvendni þýddi ekki, þvi gamla
ráðskonan vorkenndi mér ekki,
og hún hélt, að ég, soltinn strák-
urinn, ætti að gera mér það að
góðu, sem að mér væri rétt. Og
þegar timinn leið, þá reyndist alls
ekki allt svo vont, sem ég hafði
alls ekki áður viljað bragða á
heima fyrir. Stundum trúöi
gamla ráðskonan mér fyrir
ástarævintýri, og hún skyldi
hygla mér vel ég ég gerði henni
viðvart. Þegar gamall maður
kæmi i hlaðið, svo til blindur, með
hest i taumi.
Ég lagði af stað, en var stutt
kominn þegar bóndinn geystist
fram fyrir mig á sinum fagra
verölaunagæðingi. Þetta þoldi
Rauður ekki og trylltist, svo ég
réði ekki við neitt. Geystist hann
nú áfram af öllum kröftum og þvi
ofurkappi, sem hann átti til, og
linnti ekki sprettinum fyrr en við
hliðið á býlinu. Ég hafði haldið
mér dauðahaldi i aktýgin á þess
ari gandreið, og gat mig fyrst I
stað ekki hreyft, og svo sá ég að
harla litið var eftir I matarilátun
um.
Mikið var um hestamennsku,
og var oft erfitt að ná hestum I
haga, sérstaklega gæðingunum,
sem ég mátti alls ekki fara á bak.
Oft þurfti að reka allt stóðið heim
i hlað, aðeins til að ná einum eða
tveim gæðingum. Ég safnaði að
mér brauðskorpum og gaf gæð-
ingunum heima i hlaði og gældi
vinalega við þá.
Fljótlega gat ég, ef ég hafði
með mér brauðskorpur, gengið að
þeim I haga hvenær sem var. Eitt
sinn gleymdi ég skorpunum og
Egilsstaðaþorpið á Völlum — Kaupfélag Héraðsbúa hefur komið þar upp verzlunarhúsum en Utið er enn
orðið þar um nýjar byggingar, þegar myndin var tekin.