Tíminn - 30.01.1975, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 30. janúar 1975.
TÍMINN
7
r
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, sími 26500 — afgreiðslusimi 12323 —
auglýsingasími 19523.
Verð i lausasölu kr. 35.00.
Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
J
Fyrir fólkið, en
ekki forstjórana
Það vakti athygli i sambandi við áramótaskrif
flokksformannanna, að formaður Alþýðuflokks-
ins, Benedikt Gröndal, var ólikt ábyrgari en for-
maður Alþ.sambandsins, Ragnar Arnalds. Bene-
dikt Gröndal viðurkenndi hreinlega, að efnahags-
erfiðleikar væru verulegir og þvi væri nú ekki
grundvöllur fyrir almennar kauphækkanir. Hins
vegar tók hann undir þá stefnu, sem fyrrv. forsæt-
isráðherra, Ólafur Jóhannesson, markaði i stjórn-
armyndunarviðræðunum sl. sumar, að tryggja
bæri sérstaklega hlut láglaunafólks. Þetta er lika
stefna núv. rikisstjórnar eins og láglaunabæturnar
bera merki um. Rikisstjórnin og aðilar vinnu-
markaðarins vinna nú sameiginlega að frekari at-
hugun á kjaramálum láglaunastéttanna.
Þá lagði Benedikt Gröndal mikla áherzlu á, að
ekkert yrði látið ógert til að tryggja atvinnuörygg-
ið.
Eftir þessi ábyrgu áramótaskrif formanns Al-
þýðuflokksins, sem mjög minnir á afstöðu sósial-
demókrata annars staðar á Norðurlöndum, hlýtur
ýmsum að hafa brugðið i brún, þegar þeir hlýddu á
upplesturinn i útvarpinu i gærmorgun á forustu-
grein Alþýðublaðsins sama dag. Þar var þvi blá-
kalt haldið fram, að efnahagsaðgerðir núverandi
rikisstjórnar hefðu fyrst og fremst beinzt að þvi,
að bæta hag forstjóranna á kostnað alþýðunnar i
landinu. Núverandi rikisstjórn væri þvi sannkölluð
rikisstjórn forstjóranna.
Þvi má skjóta hér inn i, að mörgum mun hafa
þótt þetta minna á snöru i hengds manns húsi. Árið
1967—1968 varð svipuð rýrnun á viðskiptakjörum
og nú hefur orðið. Þá var Alþýðuflokkurinn i rikis-
stjórn, ásamt Sjálfstæðisflokknum. Þá var gripið
til efnahagsráðstafana, sem höfðu það i för með
sér, að stórfellt atvinnuleysi skapaðist og land-
flótti hófst i stórum stil. Þá var ekki neitt gert i þá
átt af hálfu stjórnarvalda að reyna að rétta hlut
hinna láglaunuðu. Eina aðgerð stjórnarvalda i
þeim efnum var að afnema lögbindingu visitölu-
bóta á laun, jafnt hjá hinum láglaunuðu og hálaun-
uðu.
Nú er farið öðruvisi að. Nú hefur verið haft fullt
mið af þvi i sambandi við allar efnahagsaðgerðir,
að næg atvinna haldist i landinu. Nú hafa verið
teknar upp lögbundnar láglaunabætur i fyrsta
sinn. Leitazt verður við að fylgja þessum sjónar-
miðum áfram i sambandi við þær efnahsgsaðgerð-
ir, sem kunna að verða nauðsynlegar. Það, sem
hér er haft i huga, er fyrst og fremst það, að
tryggja hag fólksins i landinu eftir þvi sem unnt er
á erfiðum timum. Það er sannarlega ekki gert i
þágu neinna forstjóra, þegar reynt er að tryggja
rekstur hinna nýju skipa, sem flest eru meira og
minna sameign fólksins i viðkomandi byggðalög-
um. Það er verið að reyna að tryggja hag og af-
komu þess fólks, sem þar býr, og renna þannig
traustari stoðum undir byggðastefnuna. Sama
gildir, þegar verið er að reyna að treysta undir-
stöður iðnaðarins á þéttbýlissvæðunum. Þá er ver-
ið að tryggja afkomu iðnverkafólksins, þvi að
stöðvun fyrirtækjanna yrði meira áfall fyrir það
en forstjórana. Þannig má halda þessari upptaln-
ingu áfram. Þannig miðar stjórnarstefnan að þvi
að styrkja afkomu og hag fólksins en ekki forstjór-
anna. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Kanada vill verða
óhdð Bandaríkjunum
Stórmerk ræða kanadíska utanríkisróðherrans
Trudeau forsætisráöherra og hin unga eiginkona hans.
RÆÐA, sem utanrikisráð-
Rerra Kanada, Allen J. Mac
Eachen, flutti i Winnipeg
siöastliðinn fimmtudag, hefur
vakið mikla athygli utan
Kanada og þó alveg sérstak-
lega i Bandarikjunum. Ræðan
var flutt á fundi félags áhuga-
manna um alþjóðamál,
Canadian Institute of Inter-
national Affairs. Efni ræðunn-
ar var i stuttu máli á þessa
leið:
Kanada hefur endurskoðað
afstöðu sina til Bandarfkjanna
og ákveðið að breyta henni.
Stefnt er að þvi, að hin svo-
kölluðu sérstöku tengsl
(specialrelations), sem er tal- •
ið að hafi verið milli Kanada
og Bandarikjanna, hverfi úr
sögunni. Kanada hefur ákveð-
ið aö styrkja sjálfstæði sitt á
öllum sviðum þjóðlifsins.
Vissu tímabili i samskiptum
Kanada og Bandarikjanna er
að ljúka og nýtt að hefjast.
Takmark Kanada er fullt
efnahagslegt sjálfstæði.
MacEachen sagði, að i byrj-
un sjöunda áratugs aldarinnar
hefði sú breyting verið hröð,
að bandariskt fjármagn hefði
náð yfirráðum i iðnaði og öðr-
um atvinnurekstri i Kanada,
einkum þó I námurekstri og
oliuvinnslu. Sama hefði gerzt
á menningarsviðinu. Banda-
rikin hefðu náð yfirráðum i
kanadiskum útvarpsrekstri,
kvikmyndagerð og bókaút-
gáfu. Svo langt hefði verið
komið i þessum efnum, að
eignarhluti Bandarikjamanna
hefði verið yfir 75% i sumum
undirstöðuatvinnugreinum.
Þaö var þessi staðreynd og
þessar tölur, sem vöktu okkur
og gerðu það óhjákvæmilegt,
að við endurskoðuðum afstöðu
okkar til Bandarikjanna og
geröum okkur nánari grein
fyrir þvi, hvert við Kanada-
menn raunverulega stefndum.
MacEáchen sagði, að niður-
staða þessarar endurskoðunar
og umhugsunar hefði orðið sú,
að Kanada ætti að treysta
eigið sjálfstæði og taka upp
meira samstarf við önnur
lönd, sem gætu vegið á móti
hinum miklu áhrifum Banda-
rikjanna. í þessu sambandi
nefndi hann sérstaklega
Vestur-Evrópu og Japan.
Afram þyrfti þó að haldast ná-
in samvinna við Bandarikin
um öryggismál. Þessi sam-
vinna hefði verið mjög náin
um skeið og einkum snúizt um
eftirlit með hugsanlegri flug-
árás úr norðri og hvernig ætti
að mæta henni, ef hún væri
Stanfield
gerð. Aukin hernaðartækni á
siðari árum hefði nokkuð
dregið úr þessu samstarfi og
ekki gert það jafn mikilvægt
og áður, en þótt ástæður væru
þannig breyttar mun Kanada
halda áfram hernaðarlegu
samstarfi við Bandarikin og
fullnægja skyldum sinum við
Atlantshafsbandalagið og hið
sameiginlega öryggi.
NOKKRU áður en MacEachen
flutti þessa sögulegu ræðu
sina, hafði rikisstjórnin lagt
fram i þinginu frumvarp, sem
mun sennilega þvinga banda-
riska vikuritið Time til að
hætta hinni kanadisku útgáfu
sinni, en hún hefur verið eitur I
beinum kanadiskra þjóðernis-
sinna. Frumvarpi þessu er
einnig ætlað að drága úr aug-
lýsingum kanadiskra fyrir-
tækja i bandarlskum sjón-
varpsstöðvum og útvarps-
stöðvum, sem ná til Kanada.
Samkvæmt núgildandi skatta-
lögum eru allar auglýsingar
fyrirtækja frádráttarbærar
við skattálagningu. Sam-
kvæmt hinu nýja frumvarpi
verða aðeins frádráttarbærar
þær auglýsingar, sem birtar
eru i kanadiskum fjölmiðlum.
Þessi undanþága mun ekki ná
til Time eða Reader’s Digest,
þótt þau haldi áfram hinum
kanadisku útgáfum sinum,
þar sem þau eru eign banda-
riskra aðila.
Rikisstjórn Kanada vinnur
nú að þvi á margvislegan ann-
an hátt að draga úr hinum
miklu efnahagslegu og menn-
ingarlegu áhrifum Bandarikj-
anna I Kanada. Fleiri ráð-
stafanir eru einnig i undirbún-
ingi.
ÞAÐ þykir nokkurn veginn
vfst, að áðurnefnt frumvarp
muni ekki sæta neinni teljandi
andstöðu I þinginu. Frjáls-
lyndi flokkurinn hefur meiri-
hluta 5 þingi og hann hefur
oft verið talinn hliðhollari
Bandarikjunum en ihalds-
flokkurinn, sem hefur frá
fornu fari lagt áherzlu á að
viöhalda skiptum við Bret-
land. A siðari árum hefur eng-
inn kanadfskur stjórnmála-
maður varað öllu meira við
bandariskum áhrifum en John
F. Diefenbaker, fyrrv. for-
sætisráðherra og fyrrv. for-
maður Ihaldsflokksins. Nú-
verandi leiðtogi íhaldsflokks-
ins, Robert Stanfield, hefur
fylgt þessari stefnu Diefen-
bakers.
Þótt aðstaða Kanada og
Finnlands sé á margan hátt
ólik, er aðstaða beggja land-
anna áminning um, að nábýli
við stórveldi skapa minna rik-
inu margvislegar hættur
stjórnmálalegar, efnahags-
legar og menningarlegar.
Fræg er sú setning, sem höfð
er eftir einum stjórnmála-
manni Mexikó um vesalings
Mexikó, sem væri svo nálægt
Bandarikjunum, en lagt frá
himnariki. Svo virðist nú, að
kanadiskir stjórnmálamenn
geri sér þetta orðið vel ljóst og
að það er ekki nóg að búa við
stjórnmálalegt sjálfstæði.
Efnahagslegt sjálfstæði og
menningarlegt sjálfstæði er
ekki síöur mikilvægt.
Þ.Þ.