Tíminn - 14.02.1975, Blaðsíða 13

Föstudagur 14. febrúar 1975
nviiw
13
John Tinker:
Fylgzt með
mengun fljóta
fró gervihnetti
Evrópuráö stuölar að fram-
kvæmd áætlana um mengunar-
mælingar i fljótum meginlands-
ins. Eru áætlanir þessar gerðar af
mikilli hugvitssemi og beinast
þær að því að mæla mengunina
jafnóðum og hún myndast.
Vísindaiegar upplýsingar verða
sendar frá mælingaprömmum i
gervihnött og þaðan i evrópska
stjórnstöð.
Mikill þorsti sækir að Evrópu-
mönnum. Þannig notar Eng-
lendingur t.d. 430 litra af vatni
daglega, þótt hann neyti ekki
nema 5 þeirra i mat og drykk. En
við garðyrkjustörf og bifreiða-
þvott fara 9 litrar i viðbót og 28
litrar i þvottahúsið, uppþvott og
daglegthreinlæti á heimili. Er þá
komið að stærri liðunum, en 50
litrar fara i að skola niður salerni
og aðrir 50 i þrifaböð. Þannig er
heimilisnotkunin komin i 142
litra, en iðnaður og landbúnaður
nota 288 litra á mann. Sérhver
Evrópumaður þarfnast nokkur
hundruð litra af hreinu vatni á
dag.
Þegar búið er að nota þetta
vatn er það orðið óhreint. Skolp
frá heimilum er mengað af upp-
lausnarefnum og matarleifum. í
frárennslisvatni iðjuvera eru
þúsundir skaðlegra efna og vatn,
sem rennur frá ræktuðu landi
inniheldur skordýraeitur,
áburðarefni og húsdýrasaur. Ef
drykkjarvatn á að nægja þarf að
gera róttækar ráöstafanir til að
halda stöðuvötnum og fljótum
hreinum.
Með þessar staðreyndir fyrir
augum hafa flest Evrópuriki haf-
ið endurskoðun stjórnunarkerfa
sinna. Er hneigzt að þvi að koma
vatnsveitum og mengunarvörn-
um sérhvers árfarvegs undir
eina og sömu stjórn. A Englandi
voru i april 1974 lagðar niður 1600
nefndir, er fóru með málefni
varðandi fljót, skolp og vatnsveit-
ur og við tóku 10 svæðisstjórnir
vatnsveitumála. Þannig er nú ein
stjórn ábyrg fyrir öllum þáttum
vatnakerfisins á Thamesársvæð-
inu.
Auðvelt reyndist að koma á fót
miðstjórnarkerfi fljótasvæða á
eylandi Breta, en vandamálið
verður erfiðara viðfangs þegar á
rennur um mörg lönd. Upptök
Meuseár er i Frakklandi en fljótið
rennur gegnum Belgiu og siðan til
sjávar i Hollandi. Ain Pó, sem oft
er kennd við Italiu, á upptök sin i
Sviss og fer um Búlgariu.
Meritsafljót er bæði i Grikklandi
og Tyrklandi. í stjórnmálalegu
tilliti er Dóná eflaust mesta .
vandamálið. Upptök hennar eru i
Vestur-Þýzkalandi og þaðan
rennur hún um Austurriki,
Tékkóslóvakiu, Ungverjaland,
Júgóslaviu, Búlgariu, Rúmeniu
og Sovét-Rússland þar til hún fell-
ur i Svartahaf.
Evrópa hefur þann vafasama
heiður að geta státað af mengað-
asta stórfljóti i heimi, en það er
Rin. 1 Rinardalnum búa
26.000.000 Evrópumanna og úr
ánni verða þeir aö fá vatn til
drykkjar og þrifa. Heppilegasta
fyrirkomulagið væri að ein stjórn
væri yfir mengunarmálum og
vatnsveitu frá Alpafjöllum til
Norðursjávar. En svissneski
sendiherrann dr. E. Diez orðaði
það nýverið þannig i Evrópuráð-
inu, að vatnið þekkir engin landa-
mæri, en það gerir Evrópa vissu-
lega. Stóru lyfjaverksmiðjurnar i
Basel, kalknámurnar i Elsass og
efnaiðnaöur og skolpleiðslur
Ruhrhéraðsins gera það að verk-
um að vatnið i Rin er allsendis
ódrykkjarhæft þegar komið er til
Hollands.
Aðildarriki Evrópuráðsins eru
17 lýðræðisþjóðir allt frá Islandi
og Noregi að norðan og suður til
Möltu og Tyrklands. Árum saman
hefur ráðið unnið að þvi að þrifa
til við árnar á meginlandinu. Með
þvi að aðalstöðvarnar eru i
Strassburg við Rin hefur Evrópu-
ráðið jafnan beint athygli sinni að
hinum sérstæðu vandamálum,
sem varða þessa mestu skolp-
leiðslu álfunnar. A fundi fersk-
vatnsfræðinga, tæknifræðinga og
stjórnmálamanna, sem haldinn
var i Strassburg sl. haust, lagði
Evrópuráðið fram merkilega
áætlun um notkun gervihnattar til
að hafa hemil á mengun i ám og
þá fyrst og fremst Rin og siðan
öðrum fljótum álfunnar.
Tillaga i þessa átt var frá Heinz
Kaminski prófessor við geim-
rannsóknastöðina i Bochum i
Vestur-Þýzkalandi. Eitt helzta
vandamálið, sem kemur i veg
fyrir fjölþjóðaaðgerðir i sam-
bandi við mengun fljótanna, er
skorturinn á ábyggilegum og full-
komnum upplýsingum. 1 hinum
ýmsu löndum eru notuð mis-
munandi kerfi til að mæla upp-
leyst sölt, skolp, skordýraeitur og
oliu, sem valda mengun og
óhreinindum i ám. Það getur tek-
ið margar vikur að upplýsingar
þessar berist i hendur marg-
þjóðamiðstjórnar og þegar þar að
kemur kunna þær að vera gagn-
litlar. Allt er enn á huldu um fisk-
drápið mikla i Rín árið 1969, en þá
var 40 milljón fiskum kálað með
mengun frá Þýzkalandi og niður i
Holland, með þvi ekki var hægt að
fá fullnægjandi mælingar á
vatnsgæðum Rinarfljótsins.
Kaminski og starfsfélagar hans
i rannsóknastöðinni i Bochum
vilja láta fljótandi tækjapramma
liggja við festar á öllum helztu
ám i Evrópu. Tækin mundu á
afláts mæla vatnsgæðin og senda
niðurstöðurnar sjálfkrafa til sér-
stakra gervitungla fyrir
mengunarrannsóknir i 150 kiló-
metra hæð yfir álfunni. Gervi-
tunglin mundu siðan senda stjórn
vatnsveitumála Evrópu upplýs-
ingar og þannig væri á svipstundu
hægt að gera sér grein fyrir vatns
veitumálum og megnun á öllu
meginlandinu. Ef Evrópurikin
vilja leggja fram fé gæti áætlunin
um gervitunglamælingarnar ver-
ið komin i framkvæmd að fullu
árið 1983. Og ef nægar upplýsing-
ar væru fyrir hendi yröi ekki stað-
ið gegn kröfum almennings um
strangar mengunarvarnir við
Rin, Rón og Dóná, i stöðuvötnum
Alpafjalla, Miðjarðarhafinu,
Svartahafi, Eystrasalti og
Norðursjó.
Fjör í spilamennskunni í Borgarnesi
Nú stenduryfir þriggja kvölda keppni i vist i Borgarnesi á vegum Framsóknarfélagsins. Fyrsta spila-
kvöldið var hinn 7. febrúar, en áfram verður haldið 21. febrúar og 7. marz. Lokaverðlaun verða tveir
farscðlar til Mallorca og heim, en auk þess verða veitt góð kvöldverðlaun hverju sinni. 1 veitingahléi
verða stutt skemmtiatriði.
Myndin hér að ofan er frá spilakvöldi, sem efnt var til um miðjan janúar og sýnir undirbúningsnefnd
spilakvöldanna, en hana skipa þau: Magnús Þorvaldsson, Brynhildur Benediktsdóttir, Dóra Bjarna-
dóttir, Guðmundur Eyþórsson og Kristinn Eldjárnsson.
Athugasemdir vegna skrifa
um ÍSÍ og ungmennafélögin
Hr. ritstjóri
1 blaði yðar hinn 1. feb. sl.
birtist grein eftir Gunnar
Sveinsson gjaldkera Ung-
mennafélags Islands, sem þvi
miður er i veigamiklum
atriðum byggðá þversögnum og
að þvi er virðist hreinni
vanþekkingu á viðfangsefninu.
Það verður að teljast miður
heppilegt, að stjórnarmaður i
U.M.F.l. láti slik skrif frá
sér fara og er vandséð að það
sé ungmennafélögunum
til framdráttar eða vegs-
auka. Greinarhöfundur ger-
ir sig lika sekan um að
stofna til alvarlegrar tortyrggni
i garð l.S.l. og forystumanna
þess.
Af framangreindum ástæðum
telur framkvæmdastjórn I.S.l.
óhjákvæmilegt nú þegar að
leiðrétta mestu missagnirnar og
vill þvi taka fram eftirfarandi:
1. Fullyrðingar Gunnars Sveins-
sonar um að Í.S.Í. hlunnfari
ungmennafélögin eru alger-
lega út i hött. Allt iþrótta-
starf.hvort sem það fer fram
hjá félögum, sem eingöngu
eru Iþróttafélög eða hafa
fleiri málefni á stefnuskrá
sinni, svo sem er um nær öll
ungmennafélögin, nýtur
sambærilegrar fyrirgreiðslu
af hSlfu l.S.l., nema hvað
kennslukostnaður fþrótta- og
ungmennafélaga f sveitum er
styrktur fjárhagiega 50%
meira en kennslu kostnaður
félaga i kaupstöðum.Þetta er
regla sem gilt hefur undan-
farin 16 ár, vegna þess að
l.S.Í. og aðrir aðilar, sem um
þessi mál fjalla, hafa skilið og
viöurkennt ýmsa umfram
erfiðleika iþróttastarfssins i
strjálbýlinu fram yfir það
sem er i þéttbýli.
2. Í.S.l. er samkvæmt skipulagi
Iþróttahreyfingarinnar eini
samnefnari alls iþróttastarfs
I landinu. öll héraðssambönd
og sérsambönd eru hluti af
Í.S..Í og stofnuð að þess frum-
kvæði og samkvæmt gildandi
lögum. Það væri þvi
sannkallaður „Bjarnar-
greiði” við iþróttastarfið hjá
ungmennafélögunum, ef
félögin yrðu utan við skipulag
Iþróttahreyfingarinnar, svo
sem Gunnar Sveinsson telur
að þeim væri fyrir beztu.
3. Getsakir Gunnars Sveins-
sonar um pólitisk tengsl Í.S.Í.
við eina eða aðra rikisstjórn
eru alvarleg fullyrðing og
hljóta að vera af annarlegum
toga spunnar. Framkvæmda-
stjórn Í.S.l. hefur alla tið lagt
á það höfuð áherzlu að eiga
vinsamleg og trúverðug
samskipti við stjórn landsins
á hverjum tima, meira og
minna i samráði við íþrótta-
nefnd og iþróttafulltrúa
rikisins og oft i samstarfi við
U.M.F.l. Iþróttahreyfingin
um land allt getur lika fagnað
þvi, að á allra siðustu árum
hefur verið tekið af meiri
skilningi og hlutfallslega
meiru fjármagni verið veitt
af Alþingi til uppbyggingar
ibróttastarfsins i landinu en
nokkru sinni áður. Þetta á
lika við um mörg byggðar-
félög.
Það er þvi ærið tilefni að
þakka þeim aðilum á Alþingi
og i rikisstjórn, sem hvað
dyggilegast hafa staðið að
þessum málum. Og það stæði
nær að fagna þvi, að fjölgað
hefur á Alþingi fulltrúum,
sem hafa meira eða minna
verið virkir þátttakendur I
iþróttastarfinu og eru þar af
leiðandi þess betur umkomnir
að tala máli iþrótta-
hreyfingarinnar, fremur en
að vera með órökstutt hnúta-
kast.
4. ÍSI mun kappkosta i
framtiðinni, eftir þvi sem
vinnukraftur og fjárhagsgeta
leyfir, að gefa út itarlegri
skýrslur en verið hefur um
iþróttastarfið i heild.
Mun þá væntanlega koma enn
betur I ljós, hvar iþrótta-
starfið fer fram, hvað það
kostar og hvernig ÍSÍ
ráðstafar fjármagni til
iþóttastarfsins á hverjum
tima.
Með þökk fyrir birtinguna,
Framkvæmdastjórn I.S.Í.
nýtt kerf I í vegghillum
BÓKAHILLUR SKRIFBORÐ 100 x64cm LITLIR SKÁPAR, FÆRANLEGIR
T-linan.
Húsgögn fyrir ungu kynslóóina.
Nær ótakmarkaóir möguleikar á mismunandi samsetningum.
Hönnun: Gunnar Magnússon, húsgagnaarkítekt.
FATASKÁPAR RGM MEÐ GEYMSLU FYRIR SÆNGURFÖT
Staife
mKJORGARÐI