Tíminn - 13.03.1975, Blaðsíða 4

4
TÍMINN
Fimmtudagur 13. marz 1975.
Snjóstytta stóð í einn dag
Þann áttunda febrúar sl. voru
fimmtfu ár liðin frá því aö Hala-
veðriö svonefnda skall á. Þaö
var eitt versta veöur sem komiö
hefur hér á landinu og í ná-
grenni þess á tuttugustu öld. 68
islendingar og 5 Englendingar
fórust af þrem skipum, sem
týndust i veðrinu. Þau voru
togararnir Leifur heppni og Ro-
bertsson og véibáturinn Sólveig
frá Reykjavfk. Einnig uröu
fimm menn úti i veörinu vfös
vegar á Noröurlandi.
Þorsteinn Asgeirsson bif-
reiðarstjóri færöi okkur þessa
mynd til birtingar, en hún er
tengd þessu alræmda óveöri og
mannskööum þeim, sem i þvl
uröu. Nokkru eftir að ljóst var
orðið að skipin höföu farizt f fár-
virörinu var hafin fjársöfnun
handa aðstandendum þeirra,
sem drukknuöu. Stytta af sjó-
manni, 2 1/2 mannhæð aö stærð,
var gerð á Lækjartorgi og efnið
var snjór. Snjókarl þessi var i
sjófötum með kaðalhönk um öxl
og sjóvettlinga standandi I
stafni róörabáts, sem lika var
mótaður úr snjó. Skammt frá
var samskotabaukur, sem
menn létu I það, sem þeir máttu
missa.
Þorsteinn kveöst muna vel
eftir snjókarlinum, en ekki
hverjir stóðu fyrir þvl að gera
hann. Tekin var ljósmynd af
styttunni af sjómanninum og
póstkort með henni á seld og
ágóðinn látinn renna I söfnunina
vegna sjóslysanna.
Þorsteinn lét þess einnig getið
að mikið orð hefði farið af
siglingu togarans Hilmis þvert
fyrir Vestfiröi til Reykjavíkur I
ofveðrinu I febrúar 1925. Eins og
öll skip, sem í veðrinu lentu,
laskaðist Hilmir mikið. Það
missti báða llfbátana. Stýrið
festist og mastriö brotnaði.
Skipstjórinn Pétur Maack sigldi
skipinu með kaðaltrossum og
hlerum til hafnar. Halldór Þor-
steinsson i Háteigi mun hafa
kennt Pétri Maack að sigla skipi
á þennan hátt og kom sú þekk-
ing Pétri oft vel bæði I þetta sinn
og oftar. Þótti þetta mikið
afrek.
Þegar togararnir fóru aö tln-
ast til hafna eftir Halaveðrið
höfðu þeir nær allir misst
björgunarbátana og loftskeyta-
stangirnar. Allir voru þeir mjög
Isaðir.
Egill Skallagrlmsson hafði
orðið einna hættast kominn.
Hann lá á hliðinni i tvo sólar-
hringa, en kol og salt hafði kast-
ast út I aöra hliðina I brotsjón-
um. Allan þennan tlma var
áhöfnin viö mokstur, en við
hvern brotsjó lagðist skipið allt-
af á sömu hliö. Sjór rann inn um
brúargluggana og jafnvel skor-
steinana, svo mikil var slagsið-
an á skipinu og stanzlaust þurfti
að dæla úr skipinu. Botn-
vörpungurinn Gulltoppur lagð-
ist lika á hliðina en skipverjum
tókst að moka kolum og salti
þannig að skipið rétti sig við.
Leitað var að togurunum sem
fórust I nokkra daga á stóru
svæði og tóku 19 skip þátt I leit-
inni. Talið var að þeir hefðu
fyllzt af sjó og sokkið, en óveðrið
skall mjög skyndilega á. Var
álitið að þeir hefðu verið með
dekkið hálffullt af fiski og
lestarnar ófrágengnar.
10. marz var haldin minn-
ingarathöfn um sjómennina,
sem fórust I veðrinu. Hófst hún
við Reykjavikurhöfn, en síöan
var sjómannanna látnu minnzt I
Dómkirkjunni og Frlkirkjunni.
I Æskunni frá því I april 1925
fundum við frásögn, þar sem
m.a. var greint frá hverjir
höfundar snjóstyttunnar á
Lækjartorgi voru. Það var eng-
inn annar en Rlkharður Jónsson
myndhöggvari og félagar hans.
Þar greinir einnig frá þvl að
þiðviðri hafi komið nóttina eftir
að ungu mennirnir hlóðu og
mótuðu sjómanninn. En sam-
skotin gengu vel þennan eina
dag, sem styttan fékk að standa.
★
Sögusafn um síðari
heimsstyrjöldina
1 höfuðborg Úkrainu, Kiev, eða
Kænugarði, hefur nýlega veriö
opnað safn, er lýsir sögu siðari
heimsstyrjaldarinnar, með 6000
sýningarmunum. Safnið lýsir
þeirri baráttu, er rauði herinn
háði sumarið og haustið 1941,
hinni hetjulegu vörn viö Lenin-
grad, Odessu, Novorossijsk og
Sevastopol, ósigri fasistaherj-
anna við Moskvu og Stalingrad
og mörgu öðru. Margir af sýn-
ingarmunum hins nýja safns
lýsa umfangsmikilli neðanjarð-
arhreyfingu I héruðum, sem um
tlma voru hersetin af þýzku fas-
istunum. Mörg þúsund manns,
bæði Kænugarðsbúar og gestir I
borginni hafa þegar sótt safnið
heim.
★
Veðurathuganir
frá sjálfvirkum
athugunarstöðum
A svæðinu umhverfis Tjumen I
Vestur-Síberiu, þar sem olíu- og
fasiðnaður þróast mjög ört,
taka veðurfræðistöðvar fjórum
sinnum á dag á móti veður-
skeytum frá sjálfvirkum veður-
athugunarstöðvum. Þessar
athugunarstöðvar senda upp-
lýsingar um hitastig, loftþrýst-
ing, vindátt og vindstig, úr-
komumagn og sólskinstlma frá
18 mismunandi stöðum, sem
erfitt er að komast að á sumrin,
nema meö bátum. Aætlað er að
setja upp sllkar stöðvar til við-
bótar. Skeytin eru send á dul-
máli gegnum útvarp á sérstök-
um bylgjulengdum. Þegar lesið
hefur verið úr upplýsingunum,
senda hina staðbundnu veður-
fræðistöðvar þær áfram til
Omsk, þar sem þær eru teknar
inn I veðurskýrslur svæðisins og
hjálpa þannig til við að gera
veðurspárnar áreiðanlegri, en
það hefur mikla þýðingu á þessu
svæði, einkum við flugumferð
og siglingar, þegar fljótin eru
fær til siglinga.
DENNI
DÆMALAUSI
„Þetta er gestahandklæði. Er það
ekki. Ég er gestur hérna. Er ég
þaö ekki?”