Tíminn - 22.05.1975, Blaðsíða 9

8
TÍMINN
Fimmtudagur 22. mai 1975
Fimmtudagur 22. mai 1975
TÍMINN
9
Loftleiðaskrifstofa í Luxemborg í 20 ár
Séö yfir hluta gömlu borgarinnar, sem myndar austurhluta Luxemburgar.
1.8 milijón farþegar
á tuttugu árum
N(j eru 20 ár liöin frá þvi aö Loft-
leiöir stofnsettu skrifstofu i
Luxemborg og hófu þangaö áætl-
unarfiug. Þó i fyrstu væri aöeins
vikulegar feröir milli landanna,
urðu samgöngur milli þessara
tveggja landa og litlu þjóöa tiöari
er timar liöu. Fyrir tuttugu árum
hefur sennilega fáa grunað aö
feröatiönin milli tslands og
Luxemborgar myndi komast upp
i þrjár feröir á dag, fram og til
baka, þegar flestar eru.
Það var snemma árs 1952, sem
forráðamenn Loftleiða fengu
augastað á Luxemborg sem
væntanlegum viðkomustað i
millilandaflugi. Athuganir leiddu
i ljós að mögulegt myndi að fá
loftferðasamning við Luxemborg
samkvæmt Chicago-sáttmálan-
um frá 1944. Tekið var að þrengja
að félaginu á öðrum mörkuöum
og þótt Luxemborgarar væru þá
aðeins um 300.000 og íslendingar
innan við 200.000, mátti i framtíð-
inni vænta mikilla flutninga frá
Luxemborg til tslands og þaðan
til Bandarikjanna. Luxemborg,
sem liggur i hjarta Evrópu, er i
góðu vegasambandi við næstu
lönd og þangað eru allar götur
greiðar frá þéttbýliskjörnum
Mið-Evrópu. Arið 1952 fóru fram
viðræður um loftferðasamning
milli Islands og Luxemborgar.
Vel var unnið að samningsgerð-
inni og samningurinn endanlega
undirritaður i Reykjavik 23. októ-
ber 1952. Með þetta i huga og
frekari framtiðarverkefni var
ákveðið að hefja flug til Luxem-
í borgar vorið 1955. Árið 1953 aug-
lýstu Loftleiðir lágu fargjöldin
yfir Atlantshaf, sem giltu frá
Norðurlöndum og Bretlandi. Eftir
að þau tóku gildi þrengdi að
starfsemi félagsins i þessum
löndum og fyrirsjáanlegt var að
svo gæti einnig farið i Þýzkalandi.
Loftleiðir höfðu á þessum árum
mjög náið samstarf við flugfélag-
ið Braathens SAFE, i Noregi. Það
varð að ráði að ungur starfsmað-
ur Braathens, flyttist til Luxem-
borgar og tæki þar við forstöðu
Loftleiðaskrifstofunnar. Þessi
maður er Einar Aakrann, sem er
tslendingum að góðu kunnur fyrir
tveggja áratuga starf sitt i þágu
Loftleiða. Einar Aakrann kom ti!
Luxemborgar snemma vors og
skrifstofa félagsins var opnuð 1.
mai. Undirbúningur var i fullum
gangi og stefnt var að fyrstu áætl-
unarflugferð félagsins þangað
þriðju vikuna i mai. Sumarið 1955
auglýstu Loftleiðir fimm flug-
ferðir i viku milli meginlands
Evrópu og New York með við-
komu á Islandi. Loftleiðir gerðu
ýmislegt til þess að undirbúa
þessa nýju flugleið. Um miðjan
mai 1955 bauð félagiö hingað til
lands, fjórum blaðamönnum frá
Luxemborg. Þeir dvöldu hér i
viku, skoðuðu sig um og hittu
fjölda Islendinga. Skrif þessara
manna i luxemburgisk blöð urðu
til að auka kynni á Islandi.
Það var laugardagsmorguninn
21. mai 1955 sem Skymasterflug-
vél Loftleiöa EDDA, lagði upp frá
Reykjavik. Feröinni var heitið til
Luxemborgar. Meðal farþega
voru Ingólfur Jónsson samgöngu-
ráðherra, Agnar Kofoed-Hansen
flugmálastjóri, Kristján Guð-
laugsson stjórnarformaður Loft-
leiða, Sigurður Helgason varafor-
maður, Alfreð Eliasson forstjóri
og Sigurður Magnússon blaðafull-
trúi. 1 för með þeim voru fjórir
blaðamenn frá Luxemborg og sex
islenzkir blaðamenn. Flugstjóri i
þessari sögulegu ferð var Krist-
inn Olsen. 1 fyrsta áfanga var
flogið til Gautaborgar, en siðan á-
fram til Hamborgar. A flugvellin-
um I Hamborg tók sendiherra Is-
lands, Vilhjálmur Finsen, á móti
flugvél, farþegum og áhöfn og i
Hamborg var gist næstu nótt.
Sunnudaginn 22. mai var flogið
til Luxemborgar. Múgur og
margmenni var á flugvellinum,
þvi fjölmiðlar höfðu sagt frá
komu flugvélarinnar, og þeim
timamótum, sem þetta fyrsta
áætlunarflug olli: Flugsamband
var komiö á milli Luxemborgar,
Islands og Bandarikjanna. Meðal
þeirra sem tóku á móti tslending-
unum voru Victor Bodson flug-
málaráðherra Luxemborgar,
Pétur Benediktsson sendiherra,
Pierre Hamer stjórnarfulltrúi
(flugmálastjóri), Fernand
Loesch forseti Luxair, fulltrúar
blaða, útvarps o. fl. 1 aðalsal flug-
hafnarinnar var efnt til móttöku
og þar fluttu ræður, Victor
Bodson og Ingólfur Jónsson flug-
málaráðherra Islands.
Eftir nokkurra klukkustunda
viðdvöl i Luxemborg, hélt
Skymasterflugvélin Edda af stað
norður á bóginn og flaug til
Reykjavikur með viðkomu i
Hamborg. Fyrsta áætlunarflugi
Loftleiða til Luxemborgar var
lokiö.
i
Fyrir 20 árum: Fyrsta Loftleiöa-vélin kemur til Luxemburgar. A
myndinni eru: Ingólfur Jónsson ráöherra, Kristinn Olsen flugstjóri,
Agnar Kofoed-Hansen, Siguröur Magnússon, Siguröur Helgason,
Kristján Guðlaugsson og Alfreö Eliasson.
Tveggja áratuga þróun
Þessi nýja flugleið var flogin
einu sinni i viku sumarið 1955.
Enginn gerði ráð fyrir stór-
kostlegum flutningum fyrsta
kastið, en fyrir kom að öll 44 sæti
Skymasterflugvélanna voru
fullsetin. Fyrsta árið urðu far-
þegar milli Reykjavikur og
Luxemborgar fram og aftur 246
og milli New York og Luxem-
borgar fram og aftur 343. Áfram
var haldið með svipuðu móti.
Farþegafjöldinn milli Banda-
rikjanna, Islands og Luxem-
borgar óx þó stöðugt. Arið 1959
tóku Loftleiðir I notkun
Cloudmasterflugvélar og það ár
voru fluttir 768 farþegar til og frá
Luxemborg. Það bar svo áriö
1961, sem Loftleiðir tóku upp og
auglýstu lág fargjöld milli
Luxemborgar og Bandarikjanna
fram og aftur. Arið 1960 voru
fluttir 539 farþegar milli Luxem-
borgar og Bandarikjanna fram og
aftur en fyrsta árið sem hin lágu
fargjöld voru I gildi, nam far-
þegafjöldinn 8.558 manns. Enn
verður stórstig breyting 1962,
þegar fluttir ' eru næstum þvi
30.000 farþegar milli landanna og
upp frá þessu vaxa flutningar
milli Luxemborgar, Banda-
rikjanna og íslands hröðum
skrefum. Arið 1964 bættu Loft-
leiðir enn flugvélakostinn, er
félagið keypti fyrstu Rolls-Roys
400 skrúfuþotuna. Fleiri slíkar
fylgdu á eftir og árið 1966 voru
þessar flugvélar lengdar og höföu
þá sæti fyrir 189 farþega . Áfram
hélt þróunin og árið 1970 tók
félagið DC-8-63 þotur í þjónustu
sina á flugleiöum til og frá
Luxemborg.
Við samantekt á farþegafjölda i
þau 20 ár, sem flug Loftleiða til
Luxemborgar hefur varaö, hafa
verið fluttir u.þ.b. 1.8 millj. far-
þega.
Arið 1969 keypti Loftleiðir flug-
félagið International Air
Bahama, sem flýgur áætlunar-
flug milli Luxemborgar og
Nassau á Bahamaeyjum. I mars
1970 var vöruflugfélagið Cargolux
stofnað með þátttöku Loftleiða aö
einum þriðja hluta. Þá tók félagið
einnig þátt i byggingu hótels,
Hotel Aerogolf, sem stendur
skammt frá Findel flugvelli og
var opnað snemma árs 1973.
Eins og sjá má að framansögðu
hafá þær óskir og vonir sem við
hið fyrsta flug voru tengdar
sannarlega rætzt. Það er meira
að segja vafi á, hvort þeir sem
bjartsýnastir voru þá, hafi gert
sér i hugarlund að svo stórstlgar
framfarir og aukning yrðu á þess-
ari flugleiö sem raun ber vitni. Nú
20 árum siðar vitum við að fyrsta
áætlunarflugið til Luxemborgar
lagði grundvöll aö stóratvinnu-
rekstri á Islandi, og þótt nokkrir
erfiðleikar steðji að Norður-At-
lantshafsfluginu eins og sakir
standa er von til, og allar likur á,
að úr rætist innan tiðar.
I tilefni 20 ára afmælisins buðu
Flúgleiðir blaðamönnum i
kynningarferö til Luxemburg, og
fengu þeir að kynnast starf-
seminni þar. Má geta þess til
gamans, að fyrir tuttugu árum
var Islenzkum blaðamönnum
Hótel Aerogolf tók til starfa 1973, og eru Flugleiöir aöili aö rekstri hótelsins. Þaö stendur viö flugvöllinn,
og framan viö þaö er stór og mikill golfvöllur.
Einar Aakrann, umdæmisstjóri Loftleiöa I Luxemburg frá upphafi, fyrir utan skrifstofu Loftleiöa i
Luxemburg.
boðið i sama tilgangi. Þá urðu
þeir að fara i tveim áföngum til
Luxemburg, en nú var flogið
beina leið á 2 klst og 50 min.
Luxemburg er heillandi land.
Að þvi liggja þrjú stórveldi,
Þýzkaland, Frakkland og Belgia,
og þar eru töluð fleiri tungumál
en i nokkru öðru landi, vegna
legu landsins. Flestir tala þýzku
og frönsku auk sins eigin máls,
luxemburgelskunnar, og 60%
þjóðarinnar talar ensku.
Borgin er svipuð að stærð og
Reykjavik, en ekki eins dreifð.
Mjög gott er að ferðast frá
Luxemborg til hinna ýmsu landa,
og vegir allir mjög góðir og
greiðir. Við blaðamennirnir
skruppum til Trier, sem er aðeins
13km frá landamærunum. Það er
fornfræg borg með ýmsar merki-
legar menjar frá fyrri tið, en
Rómverjar komu þangað árið 58
f. Kr. Þá hafði borgin verið byggð
um langt skeið af Treverium, og
verið öldum saman i byggð.
Striðsminjar eru miklar i
Luxemborg, en þar voru mann-
skæðar orrustur háðar. Eru um-
fangsmiklir hermannagrafreitir
beggja striðsaðila i landinu, en
orrusturnar við Moselle fljót urðu
sérstaklega Bandarikjamönnum
skeinuhættar.
Blaðamönnum gafst einnig
kostur á að kynnast starfsemi
Cargolux, en um hana hefur veriö
fjallað i Timanum undanfarið.
Texti og myndir: Guðjón Einarsson

Ernest Moyen, stöðvarstjóri Loftleiöa, á athafnasvœöi Loftleiöa á flugvellinum
Rósa B. Blöndal:
Ást við fyrstu sýn
Svo nefnir séra Róbert Jack
einn kapitulann i bók sinni,
Sjálfsæfisaga. — Fyrirsögn þessa
greinarkorns er þvi tekin úr
sjálfri bókinni. Það væri hægt að
hafa ýms önnur nöfn á umsögn
um bókina, þvi að hér er um auð-
ugan garð að gresja, t.d. þessa
fyrirsögn: Ég var ungur leiddur i
helgidóminn, ellegar: Far þú,
sonur þinn lifir. Nú, — eða þá
fyrirsögn úr knattspyrnulifi unga
prestsins I Eydölum: „Nautin i
Breiðdalsvik”. Nafn, sem mót-
stöðumenn gáfu þessum harð-
snúna knattspyrnuflokki, sem
presturinni Breiðdalsvik æföi, og
'voru synir byggðarlagsins.
Fyrir nokkrum árum skrifaöi
ég grein, sem ég nefndi Hin guð-
lega sóun. Hún var gerð til minn-
ingar umséraSigurö Norland>sem
prestur var aö Tjörn á Vatnsnesi,
en sat i Hindisvik. Séra Sigurður
kallaði heim frá Amerfku þann
prest, sem var nógu mikill heims-
borgari til þess að setjast að á
Tjörn á Vatnsnesi. Skotland hans
föðurland, enska hans móðurmál,
Island hans land. Ég minntist á
að séra Róbert hefði skrifaö
skemmtilega bók á ensku um
Grimsey. Nú er óhætt að bæta þvi
við, að hann hefur skrifað eina þá
skemmtilegustu ævisögu, sem
komið hefur út, meðal allra
þeirra mörgu ævisagna, sem ár-
lega koma fram.
Hér situr enn ritsnillingur á
Tjörn, —-maöur, sem skrifar bæöi
á enska tungu og islensku, þar
sem þó fjölmörg prestaköll i
blómlegri byggðum hafa verið
presti svipt.
Þegar ég frétti það í vetur, að
séra Róbert væri að gefa út ævi-
sögu sina, fagnaði ég þvi og
sagði: Auðvitað á enska tungu.
Það er taliö, að mikla málgáfu
þurfi til þess að rita gott mái og
lifandi á tveimur tungum. Auk
þess heyrði ég fyrir mörgum ár-
um islenzkan háskólamann tala
um það i alvöru, að tslendingar
ættu að leggja niður þetta ,,út-
kjálkamál” og taka upp enska
tungu i staðinn. Hann taldi það
mikinn mun fyrir islenzka höf-
unda að geta með svo litlum
kostnaði haft milljónir lesenda,—
Þegar mér var sagt, að séra
Róbert, barn milljónatungunnar,
hefði skrifað bók sina fyrir hina
fáu, sem tungu vora kunna, þá
var min fyrsta hugsun, að mér
þótti hann færast mikið i fang.
Er það mögulegt? sagði ég. —
Er hann orðinn svo mikill Islend-
ingur, að tunga vor hafi dropið
svo djúpt inn i hjarta hans, að hún
drjúpi nú einnig i gegn um penn-
ann, þegar hann skrifar, eins og
hans eigið móðurmál?
Ég veit, að ýmsir menn hafa
skemmtilega frásagnargáfu i
mæltu máli, og ná þó ekki sög-
unni á sama hátt i pennann.
Snemma dáðist ég að þvi, hve vel
séra Róberti fórst að prédika á is-
lenzku. En ævisaga um fjölþætt
efni gerir ennþá margþættari
kröfur til máís og stils.
Aður en bókin kom út, kom séra
Róbert i heimsókn og lét okkur
heyra part úr próförk. — Þetta
var nóg. Við glöddumst yfir valdi
hans á máli og stil.
Nú hef ég fyrir löngu lesið þessa
fjölþættu bók. Við lestur hennar
liður timinn fljótt. Presturinn,
sem hefur á valdi sinu tungumál
milljónagrúans, hefur einnig tök
á vorri fáheyrðu tungu, sem hann
teygir eins og vakran fák á fögru
skeiði. Mælska, hraði og léttleiki
með afbrigðum i allri hans frá-
sögn. Djúpstæð oröauðgi er is-
lenzka hans.
Við fátækleg kjör á yztu mörk-
um tslandsbyggðar hefur hann
lengi búið. Hann hefur aö launum
tekið, það sem ég tel merkastan
auð veraldargæða: Islenzk tunga
hefur eignazt hann, og hann hefur
eignazt hana.
Lengi hefur frásögn hans i
mæltu máli verið lifleg á tungu
vorri, þótt þar mætti greina ensk
blásturshljóð. En langur vegur er
frá þvi, að islenzkan hans hafi
enskt hljóðfall, eins og hjá sum-
um tslendingum, sem I fjölmiðl-
um tala. Nú drýpur islenzk tunga
i gegn um hjarta séra Róberts og
heila og huga niður i penna hans,
þegar hann skrifar. — Og svo
sannur islendingur er hann orö-
inn, að hann segist ekki veröa
sáttur við að eiga sjálfur eilift lif i
himnariki, ef hann Skjóni sinfí,
ferðahesturinn ratvisi, sé þar
ekki lika.
Enskar bókmenntir eru sjálf-
sagt mikil undirstaða i þeirri
grein að „raða orðunum saman”.
Stilhraði sr. Róberts er svo mik-
ill, að fáir hafa náð sliku skriði á
skiðunum af þeim fjölmörgu Is-
lendingum, sem skrifa bækur.
Þar með hefur hann þau einkenni
beztu höfunda að draga mikið efni
saman i fáar setningar.
Hann er fljótur að gripa knött-
inn, — skjótur að spyrna og hitta i
mark.
Séra Róbert er svo mikill stil-
isti, að honum hefur tekizt i bók
þessari að festa huga minn við
lýsingu á knattspyrnu. Það er að
skora ærlegt mark. — Ég hef
aldrei getaö horft á knattspyrnu.
Þegar sr. Róbert var á 13. ári
veiktist hann alvarlega. Sjúk-
dómurinn: beináta. Hann var
skorinn, og leið miklar þjáningar.
Útyfir tók eina nótt, — og hann
bað Guð mjög heitt að hjálpa sér.
„Nóttina, sem ég horfði á dýrð
Drottins, voru foreldrar minir
einnig að biöja fyrir mér. — Og
um nóttina greip faðir minn Bibli-
una, sem lá á borðinu við rúm-
stokkinn, opnaði hana af handa-
hófi og kom beint niður á oröin,
sem Jesús sagöi viö konungs-
manninn, sem átti veikt barn:
„Far þú, sonur þinn lifir.”
Kraftaverkiö gerðist þessa nótt.
Róbert var læknaður.
Séra Róbert var einkasonur og
einkabarn efnaðra hjóna. Faðir
hans byggði einbýlishús utan við
borgina Glasgow, drengnum sin-
um til hressingar. Um þá breyt-
ingusegir sr. Róbert m.a.: Þarna
má segja, að bikar minn hafi
ævinlega verið barmafullur af
gleði, þau ár, sem ég bjó þar.
Sr. Róbert kom fyrst til Islands
til þess að kenna knattspyrnu.
Meðal annars var hann fenginn
vestur i Dali til þess að kenna þar.
Um þá ferð er kaflinn hreinskilni:
Ast við fyrstu sýn.
Ég set hérna sýnishorn af is-
lenzku sr. Róberts:
„Ég kom að Tjaldanesi i blið-
skaparveðri, og við fjöröinn
breiða var fuglinn mikill, og
söngur hans hljómaði hátt i
kyrrðinni. — Ég var skammt frá
bænum, þegar ung kona kom út
úr honum, klædd upphlut — og
horföi i átt til min. Þegar ég nálg-
aöist hana, sá ég að hún var mjög
myndarleg. Grannvaxin með sið-
ar fléttur.
Ég var strax gagntekinn af
þessari konu. Mér fannst með ó-
likindum, að hún hefði gengiö út
úr járn- og timburhúsinu. Heldur
hefði hún stokkið út úr siöum
Laxdælu.”
Ég endurtek ekki meira úr
þessum kafla. Hér má sjá stil
hans. Vert er fyrir vora kynslóö
að taka eftir þvi, að sr. Róbert
hafði, þegar þarna kom sögu,
ungur maður, lesið Laxdælu,
náttúrlega á ensku.
Þau voru nýgift, stúlkan úr siö-
um Laxdælu og hann, þegar þau
komu að Stað i Steingrimsfirði.
Glaðir voru vinir og skólabræður
að hittast þar. Við vorum hrifin af
hans ungu konu og af ræðu sr. Ró-
berts i Staöarkirkju.
En dauðinn sleit snemma ást-
vinabönd þessara hamingjusömu
hjóna. — Fjögur ung börn móður-
laus. — Sr. Róbert hefur ekki far-
ið varhiuta af sorgum lifsins.
Hann minnist einnig þeirra, sem
veittu hjálp á raunastundum.
Hann fékk siðar unga konu,
glæsilega. Þau eiga mörg mann-
vænleg börn. Og hún hefur reynzt
traustur förunautur i erfiðleikum
útskagans islenzka.
Þau voru nokkur ár i Ameriku.
Hann hafði heimþrá, en hún ekki.
Þau komu heim eftir kalli sr. Sig-
urðar Norlands.
Siðar hefur sr. Róbert feröazt
ennþá lengra út i heim. Lestu öll
þau ævintýri. — Lifið birtist sr.
Róbert eins og leiksvið og ævin-
týri, þar sem skarpt ljós og
skuggar leikast á. Hann er alltaf
að lýsa persónum á leiksviði
lifsins og hlutverkum þeirra.
Frh. á bls. 15