Tíminn - 27.05.1975, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 27. mai 1975
TÍMINN
9
r

Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Kitstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfuiltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Hclgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargötu, slmar
Í8300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, slmi 26500 — af-
greiðsluslmi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I lausa-
sölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Stríð heildsala
gegn bændum
Dagblaðið Visir, sem gefið er út af nokkrum
heildsölum i Reykjavik, hefur um skeið haldið
uppi svæsnum árásum á landbúnaðinn og
bændastéttina. Það hefur haldið þvi fram, að
bændastéttin væri allt of fjölmenn, land-
búnaðurinn væri þjóðinni allt of dýr atvinnu-
vegur, bændur nytu óeðlilegra styrkja og þar
fram eftirgötunum. Helzta úrræðið, sem þetta
heildsalablað hefur bent á, til lausnar aðsteðj-
andi efnahagslegum erfiðleikum, er að fækka
bændum og draga saman landbúnaðinn.
Bændur eru stétt, sem er seinþreytt til vand-
ræða. Þeir hafa þvi til þessa látið sig umrædd
skrif heildsalablaðsins litlu skipta. En svo
lengi má halda þessum áróðri áfram, að þeir
vakni til viðnáms. Fyrst málgagn heildsalanna
heldur þvi látlaust fram, að bændastéttin sé of
fjölmenn og ætli sér of stóran hlut á þjóðarbú-
inu, þá er ekki úr vegi, að athygli sé dregin að
þvi, hvort ekki sé ástæða til að beina sliku kast-
ljósi frekar að öðrum stéttum en bændastétt-
inni. Hvernig er það t.d. varðandi heildsala-
stéttina sjálfa? Er hún ef til vill svo fámenn að
málgagn hennar geti með góðum rétti hneyksl-
ast á þvi, að aðrar stéttir séu of fjölmennar? Er
það ef til vill staðreynd, að hér séu hlutfalls-
lega miklu fleiri, jafnvel margfalt fleiri heild-
verzlanir en dæmi eru um hjá nokkurri annarri
þjóð? Gæti það verið þjóðinni skaðlaust, að
þessum fyrirtækjum fækkaði eitthvað og að
heildsalastéttin yrði þannig bæði fámennari og
kostaði þjóðarbúið minna?
Það væri ekki óeðlilegt, þótt umrædd skrif
heildsalablaðsins yrði til þess, að það væri ekki
síður tekið til athugunar, hvort heildsalastéttin
gæti ekki verið fámennari og kostað þjóðarbúið
minna. Ekki væri heldur úr vegi að fá saman-
burð á kjörum hennar og bændastéttarinnar.
Sizt af öllu ættu heildsalarnir að skorast undan
þvi, að svipuð athugun yrði gerð á stöðu þeirra
og málgagn þeirra krefst að verði gerð á stöðu
bændastéttar innar.
Tungur tvær
Sjálfstæðisflokkurinn hefur fram til þessa
litið jafnt á Morgunblaðið og Visi sem málgögn
sin. M.a. hefur þetta verið staðfest á þann hátt,
að bæði stjórnmálaritstjóri Visis og stjórn-
málaritstjóri Mbl. sitja fundi þingflokks Sjálf-
stæðisflokksins.
Það hefur ekki farið fram hjá neinum i seinni
tið, að oft hefur málflutningur þessara tveggja
blaða verið næsta ósamhljóða. Þannig ræðst
Visir ekki aðeins harðlega gegn bændastétt-
inni, heldur einnig byggðastefnunni yfirleitt.
Mbl. telur sig hins vegar hliðhollt landbúnaðin-
um og byggðastefnunni.
Af framangreindu er ekki óeðlilegt, að marg-
ir spyrji: Hvort blaðið túlkar hina raunveru-
legu stefnu Sjálfstæðisflokksins? Eða er hér
aðeins um að ræða hin gamalkunnu vinnu
brögð, að hafa tungur tvær og tala sitt með
hvorri? Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Saddam er líklegur
til aukinna áhrifa
Samningurinn við íran styrkir stöðu hans
Saddam Hussein
SIÐUSTU múnuBina hefur i
vaxandi mæli boriö á nýjum
leiötoga meöal Araba, sem
ýmsir spá, aö eigi eftir aö láta
mikiö til sin taka. Þessi maöur
er Saddam Hussein, varafor-
seti Iraks, og nú almennt
talinn hinn „sterki maöur”
landsins. Hægt og hægt hefur
hann tekiö sér stjórnar-
taumana meira og meira I
hendur á þeim tlma sem er
liöinn siöan 17. júli 1968, þegar
Baath-flokknum svonefnda
tókst að gera stjórnar-
byltingu, en hann hefur haldiö
völdum óslitiö siöan. Þetta er
lengsti óslitni stjórnarferill
sama flokks I Irak siöan I júli
1958, þegar Adul Karim
Kassem hershöföingi steypti
konunginum af stóli i blóöugri
byltingu og Irak var gert
lýöveldi. Veldi Kassems stóö
þangaö til I ársbyrjun 1963,
þegar Baath-flokkurinn gerði
uppreisn og Kassem féll I
átökunum. Aö þessu sinni
hélzt flokknum ekki lengi á
völdunum, þvi að hers-
höfðingjar tóku þau i sinar
hendur. 1 júll 1968 tókst
Baath-flokknum aö gera nýja
byltingu, eins og áöur segir.
Forustumaður hennar var
Ahmed Hassan al-Bahr
hershöfðingi, sem siöan hefur
veriö forseti landsins. Hann
hefur aldrei þótt sérstakur
skörungur og er sagður hafa
verið heilsuveill siöustu árin.
Völdin hafa raunverulega ver-
ið i höndum yngri flokks-
manna, sem hafa gætt þess að
koma lltiö fram opinberlega,
en stjórnað því harkalegar.
Andstæöingarnir hafa verið
mjög grálega leiknir og voru
fangelsanir og aftökur tiöar
fyrstu stjórnarárin, en heldur
hefur veriö slakað á siöustu
misserin, enda munu vald-
hafarnir nú telja sig traustari I
sessi. Af grimmdarverkum
stjórnarinnar vakti þaö mesta
athygli, er ellefu menn, sem
taldir voru njósnarar
Gyðinga, voru hengdir
opinberlega á ljósastaurum i
Bagdad. Þessi verknaður hef-
ur siöan veriö réttlættur á
þann hátt, að nauösynlegt hafi
verið aö sýna, að þjóöin byggi
viö sterka stjórn, sem ekki
myndi þola neinn mótþróa.
BAATH-FLOKKURINN,
sem hefur starfaö bæöi i trak
og Sýrlandi, fylgir sósialiskri
þjóöernisstefnu og hefur þótt
sérstaklega andstæöur Israel.
Flokkurinn hefur aldrei stuözt
viö fjöldafylgi, heldur má
segja, aö hér hafi veriö um fá-
mennan hóp harösnúinna
þjóöernissinna aö ræöa. 1 írak
er jafnvel oft rætt um
Baath-flokkinn sem fjöl-
skyldufyrirtæki. Formaöur
flokksins þar er Kherella
Tuifah,sem kemur nær ekkert
fram opinberlega, en ræöur
miklu að tjaldabaki, að þvi tal-
iö er. Völd hans byggjast ma.
á þvi, að sonur hans er tengda-
sonur Bahr forseta, en dóttir
hans er gift Hussein varafor-
seta.
Baath-flokkurinn i Irak
er I reynd fámennur kjarni,
sem hefur myndazt umhverfis
þessa menn. Lengi lék á huldu
hver réði þar mestu, en nú
þykir sýnt, aö þaö hafi veriö
Hussein, enda kemur hann
nú meira og meira fram i
sviösljósiö, sem hinn sterki
maður Iraks. Þaö var hann,
sem haföi forustu um
þjóönýtingu ollufyrir-
tækjanna, sem áður voru aö
mestu i höndum útlendinga,
og hann stjórnaöi einnig
baráttunni á móti Kúrdum.
Siðast, en ekki sizt, samdi
hann viö Iranskeisara á
siðastl. vetri, en með þeim
samningum var hreyfing
Kúrda raunverulega brotin á
bak aftur, þvi að Iran hætti aö
veita þeim lið. Yfirleitt er
taliö, að sú samningagerð eigi
mjög eftir að styrkja stöðu
Iraks á alþjóölegum vett-
vangi, þvi að baráttan viö
Kúrda gerði íraksmönnum
óhægt um vik að sinna öörum
verkefnum. M.a. þykir nú lik-
legt, aö stjórn Iraks muni
beita sér aö þvi, að auka enn
oliuframleiösluna og láta
meira til sin taka I samtökum
oliuframleiðslulandanna.
SADDAM Hussein er 38 ára
gamall og er þvl I hópi yngstu
þjóðarleiötoga, sem nú eru
uppi. Hann missti fööur sinn
ungur og ólst upp hjá Tulfah,
en þeir eru frændur. SIBar
giftisthann dóttur Tulfah, eins
og áöur segir. Hussein gekk
ungur I samtök Baathista og
þótti skara þar fram úr öðrum
sökum áræöi og hörku. Fyrir
sextán árum geröi hann árás
með vélbyssu á bifreiö
Kassems og reyndi aö ráöa
hann af dögum. Árásin mis-
tókst, en Hussein tókst aö
flýja, þótt hann væri særöur.
Hann vann siöan aö þvl, aö
undirbúa byltingu Baathista,
sem tókst 1963, en völdin lentu
þá um skeiö I höndum hers-
höfðingja. Eftir slöari
byltingu Baathista 1968, mun
Hussein hafa ráöiö miklu um,
aö Baathistar sýndu and-
stæðingum enga miskunn, þvl
aö annars gætu þeir misst
völdin aftur. Hann skipulagöi
leyniþjónustuna, sem reynsla
viröist sýna, aö hafi reynzt
stjórninni vel, en vinnu-
aöferðir hennar hafa hins
vegar ekki aukið orðstlr
stjórnarinnar. Jafnframt hef-
ur stjórnin unniö aö þvl aö
koma á ýmsum breytingum
heima fyrir, sem hafa stefnt I
sóslalíska átt. út á viö hefur
stjórnin fylgt ósáttfúsari
stefnu gagnvart ísrael en
nokkurt annaö Arabarlki,
nema ef vera kynni Libýa.
Hún hefur m.a. haldiö þvl
fram, að stjórn Sýrlands, væri
allt of undanlátssöm I skiptum
slnum viö Israel, og hefur þaö
leitt til fullra friöslita milli
stjórnar traks og stjórnar Sýr-
lands, enda þótt flokkur
Baathista fari einnig meö völd
I Sýrlandi.
Siðustu misseri bendir
margt til þess, að stjórn Iraks
hafi gerzt heldur öfgaminni en
áður, bæöi inn á viö og út á viö.
Ýmsir þakka þetta Hussein,
sem telji þessa breytingu
hyggilega, enda þótt hann sé
vafalitið sama hörkutóliö og
áður. Hann gerir sér hins
vegar ljóst, að þetta sé væn-
legra til áhrifa, ekki sizt út á
við. Hann vilji og gjarnan
vinna sér vinsældir meöal
þjóöarinnar, þótt hann fari
enn hægt I þær sakir og telji
sér öruggast aö fara varlega,
eins og sést á þvi, að hann fer
aldrei um götur Bagdad
öðruvísi en aö vera I
brynvaröri bifreiö, sem er
umkringd bifreiöum öryggis-
varöa.
Eins og áöur segir, mun þaö
veita Iraksstjórn stórum
aukiö svigrúm til athafna, að
styrjöldinni viö Kúrda er
lokiö. Þetta er ýmsum nábú-
um íraks nokkurt áhyggju-
efni, t.d. Kuwait, en Iraks-
menn hafa oft rennt þangaö
hýru auga. Sama gildir um
litlu furstadæmin viö Persa-
flóa, sem þykja oröiö eftir-
sóknarverð vegna ollu-
auðæfanna. Ýmsir gizka á, aö
fyrst um sinn muni Hussein
fara sér gætilega og leggja
aöalkapp á aö ná góöum
árangri af þjóönýtingu
oliulindanna heima fyrir, en
hún fór fram á árunum 1972 og
1973 og þótti takast vonum
fremur. Hussein þótti þá sýna
stjórnlagni, alveg eins og i
samningunum viö Iran á
slöastl. vetri. Þess vegna er
honum nú veitt vaxandi at-
hygli og fariö er aö llta á hann
sem einn af áhrifamestu
leiötogum Araba. Þ.Þ.